Μπορεί να «αναστηθεί» το χωριό;

Έχει καταντήσει κλισέ. Σε κάθε δρομολόγιο επιστροφής, από το χωριό στην πόλη μετά το τέλος των διακοπών του Πάσχα, θα υπάρξει έστω και ένας που θα πει μετ’ αναστεναγμού: «Aπορώ γιατί γυρνάμε πίσω. Δεν μέναμε στο χωριό μας να ζήσουμε ωραία τη ζωή μας;». Η ρομαντική αυτή θέαση, βεβαίως, της ζωής στην ύπαιθρο απέχει κατά πολύ από την πραγματικότητα, γι αυτό και συνήθως αυτοί που διατυπώνουν παρόμοια ερωτήματα τα ξεχνούν το επόμενο μισάωρο και επιστρέφουν στην καθημερινότητά τους, η οποία κατά συντριπτική πλειοψηφία θα είναι είτε στην Αθήνα, είτε τη Θεσσαλονίκη. Και αυτό το λένε τα δεδομένα που αποκαλύπτουν το μεγάλο δημογραφικό χάσμα μεταξύ αστικών κέντρων και υπαίθρου στη χώρα μας.

Σύμφωνα με τα δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ που ανέλυσε ο Βύρων Κοτζαμάνης, καθηγητής Δημογραφίας στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διατελέσας διευθυντής του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων (ΕΔΚΑ), το 50% του πληθυσμού της χώρας μας είναι συγκεντρωμένο στο 2,9% της επιφάνειάς της, και 76 στους 100 κατοίκους διαμένουν πλέον στα αστικά κέντρα. Για να αντιληφθεί κανείς τη διαφορά με το παρελθόν, αρκεί να σημειωθεί ότι το 1951 ο αριθμός αυτός ήταν μόλις 36. Τα ηλικιακά δεδομένα είναι ακόμα πιο ανησυχητικά για το μέλλον της Περιφέρειας. Στο 1/3 των δήμων έχουμε παραπάνω από δύο θανάτους ανα γέννηση. Οι δήμοι αυτοί είναι κυρίως στην ύπαιθρο, είναι ηπειρωτικοί, και ορεινοί ή ημι-ορεινοί. Στην Άρτα ή στην Ευρυτανία που είναι ο πιο γηρασμένος νομός της Ευρώπης, 4 στους 10 είναι πάνω από 65 ετών.

Όπως υπογραμμίζει, η κατάσταση σε κάποια μέρη είναι μη αναστρέψιμη. «Έχουμε δημοτικές ενότητες που μια γέννηση αντιστοιχεί σε 20 θανάτους. Τι περιμένετε να γίνει εκεί;», αναφέρει ο καθηγητής λέγοντας πως η κατάσταση που σκιαγραφεί οφείλεται στο μοντέλο περιφερειακής ανάπτυξης που ακολουθήθηκε μετά τον πόλεμο.

Στο πλαίσιο της ενασχόλησης του με το ζήτημα αυτό, το Ίδρυμα Χαίνριχ Μπελ στην Ελλάδα δημοσίευσε πρόσφατα τα αποτελέσματα μιας πανελλαδικής ποσοτικής δημοσκόπησης σχετικά με το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα, που διεξήγαγε τον περσινό Νοέμβριο σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών Kapa Research.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, το 32% των ερωτηθέντων απάντησε πως ο τομέας που επιδρά περισσότερο αρνητικά στο δημογραφικό πρόβλημα της περιοχής τους είναι η τοπική οικονομία και η ανάπτυξη ενώ το 29% το μέλλον της περιοχής. Συγκεκριμένα στην ερώτηση ποιος είναι ο σημαντικότερος λόγος που ο πληθυσμός στην περιοχή τους μειώνεται, το 29% απάντησε ότι δεν υπάρχουν δουλειές που να προσφέρουν αξιοπρεπή διαβίωση, το 26% ότι δεν υπάρχουν προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης, ενώ ένα 6% πως δεν υπάρχουν κατάλληλες υποδομές, όπως υγεία, παιδεία και δρόμοι. Για τους ερωτηθέντες που ζουν σε αγροτική περιοχή, το δημογραφικό θεωρείται μακράν το σημαντικότερο πρόβλημα, και έπειτα ακολουθεί η ακρίβεια, η ανεργία και οικονομικές δυσκολίες.