Τα πατώματα της φτώχειας
Η κατάσταση είναι δύσκολη, κανείς δεν το αμφισβητεί. Και όλοι (εξαιρώντας ίσως μόνο ένα 10% του πληθυσμού), έχουν χάσει. Ούτε αυτό μπορεί να αμφισβητήσει κανείς, γιατί ανεξάρτητα από τις διαφορές, η καλπάζουσα λιτότητα έχει κατεβάσει συνολικά τα στάνταρτς διαβίωσης. Άλλο όμως αυτό, και άλλο να ακούς παράπονα και γκρίνιες για πράγματα που δεν έχουν καμία βάση. Το κυριότερο που δεν εννοούν να καταλάβουν κάποιοι συμπολίτες μας είναι ότι η φτώχεια έχει πατώματα. Και τα πατώματά της είναι καί πολλά, καί μεγάλα. Έτσι λοιπόν έχει τεράστια διαφορά αν μένει κανείς στα χαμηλά πατώματα, στα λίγο ψηλότερα ή σε εκείνα τα οποία γειτνιάζουν με τα διαμερίσματα αυτών που δίχως τον παραμικρό δισταγμό θα τους κατατάσσαμε στους ευκατάστατους. Πόσο καλά θα διέκριναν αυτές τις υπαρκτές διαφορές αν είχαν διαβάσει τους ακόλουθους στίχους του Μπέρτολ Μπρεχτ, σε μετάφραση του Μάριου Πλωρίτη: «Κι όμως ακόμα και κάτω από εμάς, υπάρχουν άλλα πατώματα. Και κάτωθε τους φαίνεται υπάρχουν άλλα πατώματα. Και ακόμα και εμάς τους κακότυχους, υπάρχουν άλλοι που καλότυχους μας λένε». Σίγουρα δε θα παραπονιόντουσαν τόσο εύκολα. Σίγουρα θα σταματούσαν την κλάψα, γιατί θα καταλάβαιναν πως υπάρχουν άλλοι που κλαίνε πιο πολύ και το δάκρυ τους είναι μαύρο. Ίσως ακόμη αυτή η συνειδητοποίηση να αποτελούσε προάγγελο και για άλλες αφυπνίσεις. Σε κάθε περίπτωση, η εύρεση του σωστού μέτρου με το οποίο οφείλει κανείς να μετράει τα πράγματα αποτελεί προϋπόθεση για την πολιτική του χειραφέτηση, με την ουσιαστική και κατά το δυνατόν ευρύτερη έννοια του όρου. Να πάψει δηλαδή να ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό του και να αρχίσει να νοιάζεται λίγο και για τους διπλανούς του. Αυτή είναι μία μικρή επανάσταση, απαραίτητη για μεγαλύτερες ανατροπές. Αν πάλι ο εκάστοτε γκρινιάρης δε δίνει δεκάρα για τους από κάτω, τότε τουλάχιστον ας μην προκαλεί, γιατί όπως λένε στα μέρη μας, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να τον αποειδεί ο θεός.
