Στις 31 Δεκεμβρίου 2019, στη κινέζικη πόλη Wuhan, περίπου 40 άτομα προσβεβλημένα κατ’ επίφαση από μία απλή πνευμονία, άρχισαν να εμφανίζουν ασυνήθιστα συμπτώματα, προβληματίζοντας το ιατρικό προσωπικό της χώρας. Η πορεία της ασθένειας τους δεν συνέπιπτε με αυτή της κοινής πνευμονίας. Η χρονιά δεν ξεκίνησε ελπιδοφόρα: ο ιός αναγνωρίστηκε ως μέλος της οικογένειας των coronavirus και ονομάστηκε 2019-nCoV. Έκτοτε, έχουν προσβληθεί περισσότερα από ένα εκατομμύριο (!) άτομα παγκοσμίως, ενώ οι νεκροί ξεπερνούν τους 50.000, τουλάχιστον τη στιγμή που γράφω. Μέσα σε τρεις μήνες, ο κορονοϊός άλλαξε ριζικά το σύγχρονο κόσμο και την εικόνα μας γι’ αυτόν. Ο ένας μήνας εγκλεισμού μου, με ώθησε ν’ αναλύσω περαιτέρω την πρωτόγνωρη κατάσταση την οποία βιώνουμε.
Ο κορονοϊός έχει διαταράξει θεμελιώδεις αξίες του 21ου αιώνα. Στην αρχή, οι δυτικοί τον εκλάμβαναν ως απομακρυσμένη απειλή, άλλη μια απόπειρα των ΜΜΕ να χειραγωγήσουν τη μάζα. Άλλωστε, δεν ήταν και η πρώτη φορά που οι κρουνοί πληροφόρησης κινδυνολογούσαν για να προσελκύσουν τηλεθέαση. Μόλις ωστόσο ο ιός έφτασε στην Ευρώπη, άρχισε να εξαπλώνεται με ραγδαία ταχύτητα, με αποτέλεσμα να μην προλαβαίνουμε να προσαρμοστούμε. Το σύστημα υγείας κάθε χώρας με κρούσματα πέρασε και περνάει τεράστια κρίση. Αν θέλουμε να επιρρίψουμε την ευθύνη σε κάποιον, δεν θα βρούμε κάποιο συγκεκριμένο άτομο, παρά το τρέχον υγειονομικό σύστημα της Κίνας. Ελάχιστο- σε σχέση με αναπτυγμένες χώρες- ποσοστό του ΑΕΠ διατίθεται στην Υγεία, με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες που καλύπτονται από ασφάλειες να είναι ανεπαρκείς και η πρόσβαση σ ’αυτές, αρκετά δύσκολη και χρονοβόρα, ιδίως στις αγροτικές περιοχές, όπως η επαρχία Hubei– μην ξεχνάμε βέβαια ότι το 80% του πληθυσμού της Κίνας κατοικεί σε τέτοιες περιοχές. Οι γιατροί προσεγγίζουν την περίθαλψη των ασθενών τους εντελώς κερδοσκοπικά, ζητώντας φιλοδωρήματα (φακελάκια;!), ενώ κανείς δεν μπορεί να τους σταθεί εμπόδιο. Έτσι, η υγεία και στη σοσιαλιστική Κίνα εξελίχθηκε σε ταξικό αγαθό. Η ανεπάρκεια του εν λόγω συστήματος έμελλε να αποδειχθεί με τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων συνανθρώπων μας.
Μολονότι τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη ανταποκρίθηκαν άμεσα στην υφέρπουσα απειλή του κορονοϊού, ήρθαν στην επιφάνεια ορισμένες ελλείψεις οι οποίες προηγουμένως αγνοούνταν, όπως η άνιση κατανόμη του εισοδήματος. Κάθε πολίτης συνειδητοποίησε την ανεκτίμητη αξία των γιατρών και των επιστημόνων καθώς είναι οι μόνοι ικανοί να μας βοηθήσουν να ξεπεράσουμε αυτή την πρωτόφαντη κατάσταση. Άπειρες ώρες περνούν στα νοσοκομεία, διακινδυνεύοντας την υγεία τους και θυσιάζοντας την προσωπική τους ζωή στο βωμό της δημόσιας υγείας. Κανένας μισθός δεν επαρκεί για να ανταμείψει το έργο τους, «βάζοντας τιμή» στις ιατρικές υπηρεσίες τις εξισώνουμε με οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για λειτούργημα, ας εκτιμήσουμε λοιπόν τους στυλοβάτες της κοινωνίας μας. Άλλο ένα θέμα που απασχόλησε –θα ‘πρεπε τουλάχιστον- είναι η φυσική έννοια της κατοικίας. Το σάβανο του ατομικισμού, μας κάνει να ξεχνάμε πως η καμπάνια «Μένουμε σπίτι» φέρνει σε δύσκολη θέση τους άστεγους συνανθρώπους μας. Ερευνές αποδεικνύουν πως περίπου το 20 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού, δεν έχει επαρκή στέγαση. Ας περιοριστούμε στο παράδειγμα της Ελλάδας. Όταν ο πρωθυπουργός μάς εκλιπαρεί να μείνουμε σπίτι, ξεχνάει ίσως πως το «σπίτι» στην Ελλάδα του 2020 δεν είναι δεδομένο. Δεσμεύοντας 11 εκατομμύρια ευρώ για «υπηρεσίες επικοινωνίας» ξεχνά πως στην χώρα μας 20.000 ανθρωποί κοιμούνται κάθε βράδυ στα παγκάκια ή στα πεζοδρόμια, ξεχνά πως τα τελευταία 4 χρόνια έχουν σημειωθεί 13.700 περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, ξεχνά πως απ’ το 2014 έχουν φτάσει στη Μεσόγειο περισσότεροι από δύο εκατ. πρόσφυγες, εκ των οποίων περίπου 20.000 αγνοούνται ή είναι νεκροί. Και φυσικά όταν η πανδημία τελειώσει, τα προβλήματα αυτά θα συνεχίσουν να υπάρχουν και οι κυβερνητικοί μας αντιπρόσωποι θα συνεχίσουν να τ’ αγνοούν. Εμείς ωστόσο, θα αισθανόμαστε υποχρέωσή μας να τους ευγνωμονούμε που κατάφεραν να απομακρύνουν τον κίνδυνο, και θα συνεχίσουμε να τους ψηφίζουμε.
Μεταβαίνουμε στον χώρο των πολιτών. Μόλις πρωτεμφανίστηκε ο ιός στην Ευρώπη, οι κυβερνώντες κάθε χώρας με πολλά κρούσματα παρακάλεσαν τους πολίτες να ελαχιστοποίησουν τις μετακινήσεις τους, εγκαινιάζοντας τη διεθνή, πλέον, καμπάνια «Μένουμε Σπίτι». Κι εμείς φυσικά, γιάτι έχουμε και τον ανυπότακτο Γαλάτη στο αίμα μας (όχι γεωγραφικός ο προσδιορισμός), όχι απλά δεν υπακούσαμε, μα θεωρήσαμε πως είναι μια καλή περίοδος για διακοπές. Κλείσαν τα σχολεία, ο κόσμος συνέρρευσε στις καφετέριες, κλείσαν οι καφετέριες, επέδραμε στις παραλίες, και ούτω καθ’ εξής. Η ανυπακοή βέβαια των πολιτών στις εκκλήσεις των ειδικών δεν είναι τυχαία. Μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους δημοκρατικούς μας αντιπροσώπους, οι οποίοι έχουν αποδείξει την αναξιοπιστία τους σε διάφορες άλλες περιπτώσεις ή στην ανάγκη αντίδρασης στη διαφθορά και τις διηνεκείς αντιπαλότητες τους. Άλλωστε, εμείς δεν έχουμε συνηθίσει έτσι. Εμείς «μάθαμε να ζούμε στην τσίτα», μάθαμε να μην ξεκουραζόμαστε πότε. Πώς να μη μας λείπουν οι ιλλιγγιώδεις ρυθμοί της ζωής μας, επιβεβλημένοι από το καπιταλιστικό σύστημα; Η κατάσταση που ζούμε λοιπόν μας ώθησε στο να αναθεωρήσουμε την πραγματικότητα.
Συνειδητοποιήσαμε πόσο κενόδοξες είναι οι ζωές μας, πως το αλόγιστο κυνήγι του χρήματος μας απομακρύνει από ουσιαστικότερα πράγματα. Στο διάστημα αυτό, ήρθαμε πιο κοντά με τις οικογένειες μας, μάθαμε πώς να αξιοποιούμε δημιουργικά τον χρόνο μας μέσω της αυτομόρφωσης, της λογοτεχνίας ή ότι αρέσει στον καθένα. Εντούτοις, όπως συμβαίνει σε οποιαδήποτε κρίσιμη κατάσταση, η μάζα άρχισε ν’ αναζητά έναν ήρωα και τον βρήκε στο πρόσωπο του κ. Τσιόδρα, εξιδανικεύοντας τον εις βάρος το πολύτιμο έργο του ιατρικού προσωπικού ολόκληρης της χώρας. Τέλος, η απειλή του κορωναϊού γέννησε στους πολίτες το αίσθημα της υποψίας, εντείνοντας την αντικοινωνικότητα τους, με αποτέλεσμα ο ένας να επιρρίπτει την ευθύνη στον άλλο και να υπάρχει εσωτερικευμένος ρατσισμός απέναντι σε οποιονδήποτε άρρωστο και bullying σ’όσους έχουν ταξιδέψει το τελευταίο δίμηνο.
Συμπερασματικά, η πανδημία του κορωνοϊού θα αλλάξει τον σύγχρονο κόσμο, όπως εμείς τον ξέρουμε. Πιστεύω πως μόλις ξεπεραστεί, οι πολιτικοί θ’ αδράξουν την ευκαιρία να επιτηρούν οτιδήποτε κάνουμε, επικαλούμενοι κάποιον ενδεχόμενο κίνδυνο. Στο διάστημα ωστόσο που «μένουμε σπίτι», έχουμε άπλετο χρόνο να συνειδητοποιήσουμε την αλήθεια. Να συνειδητοποιήσουμε πως υπηρετούμε πιστά ένα σύστημα, χωρίς να συμφωνούμε με αυτό απλά γιατί έτσι έχουμε μάθει, γιατί ποτέ δεν προλάβαμε να το καταλάβουμε και να αντιδράσουμε.
