Λαχανόκηποι εντός σχεδίου πόλεως…

Με τα αστικά κέντρα να βρίσκονται μακριά από την φύση και την διαδικασία παραγωγής τροφής, αλλά και την κρίση να αγγίζει όλο και περισσότερα σπιτικά, δημιουργείται στην πόλη η ανάγκη για μια νέα και παραγωγική λύση. Σε μια εποχή που ο καθένας από μας αναζητεί διεξόδους τόσο σε οικονομικό, όσο σε κοινωνικό επίπεδο, οι κοινωνικοί λαχανόκηποι μπορεί να είναι μια καλή ευκαιρία για δημιουργία, επαφή με τη μητέρα γη καθώς κ ενίσχυση στα οικονομικά βάρη του νοικοκυριού, αλλά κ για αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο.

Άνθρωποι των πόλεων, οι οποίοι ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες, που έχουν «χτυπηθεί» περισσότερο από την κρίση, έχουν γίνει…αστικοί αγρότες, με τη βοήθεια των δήμων. Τα τελευταία περίπου τρία χρόνια, οι δημοτικοί λαχανόκηποι αποτελούν μία νέα τάση που έρχεται να ανακουφίσει εν μέρει τις συνέπειες της οικονομικής ύφεσης. Σήμερα, 28 δημοτικοί λαχανόκηποι λειτουργούν σε 66 δήμους της χώρας. Λέσβος, Πάτρα, Λάρισα, Κερατσίνι, Ηράκλειο, Καβάλα, Λαμία, Μαρούσι, Καλαμάτα, Άγιος Δημήτριος, Μεταμόρφωση, Παλαιό Φάληρο, Δράμα, Σέρρες  είναι μερικές μόνο από τις περιοχές ανά την Ελλάδα που δίνουν τη δυνατότητα στους δημότες τους να γίνουν…αγρότες της πόλης και να γεμίζουν το οικογενειακό τους τραπέζι με λαχανικά που οι ίδιοι έχουν καλλιεργήσει.

Τι είναι οι αστικοί λαχανόκηποι;

Πρόκειται για την καλλιέργεια κυρίως λαχανικών στο σπίτι, στον κήπο, στο μπαλκόνι, στην ταράτσα, αλλά και σε δημόσιες εκτάσεις με βασικό -αλλά όχι αποκλειστικό- σκοπό την ιδιοκατανάλωση των προϊόντων που παράγονται.

Κάθε είδους ανεκμετάλλευτοι ή μη χρηστικοί χώροι λοιπόν, από ελλιπώς συντηρούμενα τμήματα πάρκων ή πλατειών μέχρι πρώην στρατόπεδα, μπορούν να λειτουργήσουν ως χώροι πρασίνου, αναψυχής, συγκέντρωσης, κοινωνικής συναναστροφής, ως χώροι καλλιέργειας και παραγωγής τροφής, ως αυλές και γεννήτριες κοινωνικό-οικονομικής ανανέωσης.

Τα προϊόντα αυτής της γεωργίας ανήκουν πρωτίστως στη λίστα με τα βασικά διατροφικά αγαθά, όπως πατάτες, ντομάτες, κρεμμύδια και φρούτα. Μπορούν, όμως, να είναι όχι κατ’ ανάγκην εδώδιμα προϊόντα, όπως αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά.

Λειτουργία

Όσον αφορά τους δημοτικούς ή αστικούς λαχανόκηπους η παραχώρηση των εκτάσεων γίνεται από τους Δήμους σε μεμονωμένους δημότες, με σκοπό την καλλιέργειά τους . Η επιλογή των δικαιούχων συνήθως γίνεται με κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια, δηλαδή προηγούνται οι άνεργοι, οι πολύτεκνοι και πολίτες με χαμηλά ή μηδαμινά εισοδήματα. Οι καλλιεργητές λαμβάνουν τακτικά οδηγίες και συμβουλές από τους γεωπόνους των δήμων.

Οι κοινωνικοί λαχανόκηποι μπορεί να παραχωρηθούν εκτός από τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και από ιδιώτες που έχουν ακαλλιέργητες εκτάσεις συνήθως εντελώς δωρεάν. Υπεύθυνοι για την καλλιέργεια είναι ως επί το πλείστον εργαζόμενοι σε προγράμματα κοινωφελούς εργασίας αλλά και εθελοντές. Τα παραγόμενα προϊόντα, στην πλειοψηφία τους, διατίθενται δωρεάν σε οικονομικά και κοινωνικά αδύναμες ομάδες ανθρώπων, όπως για παράδειγμα σε γηροκομεία, ορφανοτροφεία και άπορους.

• Πλεονεκτήματα αστικών λαχανόκηπων
• Κατανόηση του τρόπου παραγωγής των τροφίμων και διευκόλυνση της υιοθέτησης ενός πιο υγιεινού διατροφικού μοντέλου.
• Βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας και απόκτηση ενός υγιεινού χόμπι.
• Επαφή με τη φύση (ιδίως σε μεγάλους δημόσιους λαχανόκηπους).
• Ικανοποίηση από το επίτευγμα που καταφέρνει κάθε μικροκαλλιεργητής.
• Σημασία του πρασινίσματος της πόλης και, στην περίπτωση των αστικών λαχανόκηπων, η δημιουργία ελεύθερων χώρων μέσα σε τσιμεντένιες πόλεις.
• Εκπαιδευτική αξία της αστικής γεωργίας όχι μόνο για τα παιδιά, αλλά και για τους ενήλικες.
• Δυνατότητα απόκτησης ή βελτίωσης δεξιοτήτων από άτομα με ειδικές ανάγκες.
• Κατανάλωση τοπικών και εποχιακών τροφίμων που δεν ταξιδεύουν συσκευασμένα από άλλους τόπους.
• Καλλωπισμός στις αστικές γωνίες (κήποι, μπαλκόνια) και η δημιουργία φυσικής θερμομόνωσης κτιρίων.
• Βελτίωση της ποιότητας του αέρα στις πόλεις.

Κλείνοντας, είναι απαραίτητο να τονίσουμε ότι πριν την εγκατάσταση κάποιου λαχανόκηπου θα πρέπει αρχικά να ληφθεί η υπόψη η γονιμότητα του εδάφους καθώς και τα ποιοτικά και χημικά χαρακτηριστικά του εδάφους, να οριστούν οι καταλληλότερες καλλιέργειες με βάση τον τύπο του εδάφους και του κλίματος της περιοχής και, στη συνέχεια, να γίνονται προσπάθειες βελτίωσης των καλλιεργήσιμων εδαφών με την προσθήκη λιπασμάτων.