Η νέα Ολυμπία είναι η Ρώμη

Του Κωνσταντίνου B. Αντωνόπουλου, Αρχαιολόγου Msc της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας

Τη Δευτέρα 3 Απριλίου 2023 πραγματοποιήθηκε στο Βωμό της Ειρήνης του Αυγούστου στη Ρώμη η Τελετή Αφής της “Φλόγας της Ειρήνης ” για τους Ευρωπαϊκούς Αγώνες Κρακοβία – Μαλοπόλσκα 2023 που θα διεξαχθούν μεταξύ 21 Ιουνίου και 2 Ιουλίου στην Πολωνία. Πρόκειται για την τρίτη έκδοση των Ευρωπαϊκών Αγώνων που περιλαμβάνει 26 αθλήματα εκ των οποίων τα 18 Ολυμπιακά και αναμένεται να λάβουν μέρος περισσότεροι από 7.000 αθλητές. Πλην της Κρακοβίας που θα πρωταγωνιστεί στην διοργάνωση, άλλες 11 διαφορετικές πόλεις της Πολωνίας θα φιλοξενήσουν αθλήματα.

Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής κ. Σπύρος Καπράλος με την ιδιότητα του Προέδρου των Ευρωπαϊκών Ολυμπιακών Επιτροπών, περιχαρής, εκτός της Φλόγας της Ειρήνης, επίσης παρέδωσε στον Πρόεδρο της Πολωνίας Andrzej Duda την «ιστορική Χρυσή Ελιά», η οποία φυλάσσεται στη Ρώμη. Η “ιστορική Χρυσή Ελιά” επίσης θεωρείται σύμβολο ειρήνης, αντιπροσωπεύοντας τις βασικές αξίες των Ευρωπαϊκών Αγώνων και παραδίδεται σε όλες τις Οργανωτικές Επιτροπές κατά τη διάρκεια των Αγώνων.

Όπως και στις δυο προηγούμενες εκδόσεις των Ευρωπαϊκών Ολυμπιακών Αγώνων, η πρώτη στο Μπακού το 2015 και η δεύτερη στο Μίνσκ, το 2019 έτσι και τώρα είμαστε αναγκασμένοι να στηλιτεύσουμε την ατυχέστατη αυτή επιλογή, της ύπαρξης μιας διαφορετικής φλόγας που ενδύεται τα μηνύματα και τις αξίες της αυθεντικής Ολυμπιακής Φλόγας.

Όσο και αν διατείνονται οι ταγοί του Ολυμπιακού Κινήματος ότι τα μηνύματα της ειρήνης μπορούν κάλλιστα να απορρέουν και πηγάζουν από ένα τέτοιο μνημείο, όπως είναι ο βωμός της Ειρήνης του Αυγούστου, η ιστορική πραγματικότητα και αλήθεια είναι μια, αυτή που θέλει την ιδέα της εκεχειρίας και της ειρήνης, θεμελιωδών Ιδεωδών του Ολυμπιακού Κινήματος, να πηγάζουν από την αρχαία Ολυμπία, κοιτίδα του αθλητισμού και του Ολυμπισμού.

Ο «Βωμός της Αυγουστιανής Ειρήνης» (λατ. Ara Pacis Augustae) είναι μια μνημειώδης και πολυτελής κατασκευή, αποτελούμενη από έναν μαρμάρινο βωμό μέσα σε περίτεχνα διακοσμημένο μαρμάρινο περίβολο. Χτίστηκε στο Campus Martius (Πεδίο του Άρεως) της Ρώμης, προς τιμή του αυτοκράτορα Αυγούστου το 9 π.Χ. Η κατασκευή του βωμού της ειρήνης αποφασίστηκε το 13 π.Χ. για να τιμήσει την επιστροφή του Αυγούστου από τις επαρχίες της Γαλατίας, όπου είχε περάσει τρία χρόνια επιβλέποντας τη διοίκηση της περιοχής.

Ο βωμός της ειρήνης του Αυγούστου είναι ένα στρεβλό σύμβολο ειρήνης. Είναι το σύμβολο της «ειρήνης» που επιβάλλει ο ισχυρός, έχοντας πρώτα κατισχύσει δια των όπλων. Δίπλα στις αψίδες των Θριάμβων που ακόμα και σήμερα στέκουν στη Ρώμη, ο βωμός Ara Pacis Augustae χτίστηκε για να θυμίζει την απόλυτη δύναμη της αιώνιας πόλης, η οποία καθυπόταξε με σκληρούς και αιματηρούς πολέμους πολλούς λαούς και πολιτισμούς. Ένα μνημείο που υμνεί και δοξάζει τον πρώτο αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο, ο οποίος έβαλε ανεξίτηλα την σφραγίδα του για το μεγαλείο που γνώρισε κατά τη θητεία του και έπειτα από αυτόν η Ρώμη.

Πρέπει να γίνει σαφές πως το μνημείο Ara Pacis Augustae με την πλούσια και γεμάτη συμβολισμούς εικονογραφία του, έγινε ισχυρό εργαλείο προπαγάνδας εξυπηρετώντας το καθεστώς του Αυγούστου, για να μαλακώσει τις έννοιες της αυτοκρατορίας και της δυναστικής διαδοχής που διαφορετικά θα ήταν δυσάρεστες και έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με τις παραδόσεις του ρωμαϊκού λαού. Επί Οκταβιανού Αυγούστου, το πολίτευμα της Ρώμης αλλάζει και από αντιπροσωπευτική δημοκρατία περνά στην κεντρική αυτοκρατορική εξουσία, με τον αυτοκράτορα να κατέχει τη μεγαλύτερη εξουσία.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η πλήρης ανασκαφή του μνημείου ανατέθηκε με εντολή της ιταλικής κυβέρνησης του Μπενίτο Μουσολίνι και του προγραμματισμένου ιωβηλαίου του το 1938 που σχεδιάστηκε για τον εορτασμό της επετείου των δυο χιλιάδων χρόνων από τη γέννηση του Αυγούστου.

Η αναβίωση της δόξας της αρχαίας Ρώμης ήταν κεντρική στην προπαγάνδα του φασιστικού καθεστώτος στην Ιταλία. Κατά τη δεκαετία του 1930, το φασιστικό καθεστώς στην Ιταλία προώθησε την αναβίωση της αρχαίας Ρώμης ως κεντρικό θέμα στην προπαγάνδα του. Ο Μπενίτο Μουσολίνι, συγκεκριμένα, προσπάθησε να ευθυγραμμιστεί με τον Αύγουστο και υποστήριξε ότι οι ενέργειές του είχαν σκοπό να συνεχίσουν την κληρονομιά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Αυτή η προπαγανδιστική εκστρατεία βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στην τέχνη, την αρχιτεκτονική και την εικονογραφία για να δημιουργήσει την αίσθηση μιας ανανεωμένης Ρώμης. Ο Μουσολίνι διέταξε μάλιστα την κατασκευή ενός περιβόλου για τον αποκατεστημένο βωμό, ο οποίος είχε επιπλέον θραύσματα που ανασύρθηκαν το 1937, δίπλα στο Μαυσωλείο του Αυγούστου κοντά στον ποταμό Τίβερη. Αυτό το συγκρότημα έγινε μια σημαντική τοποθεσία για τη φασιστική προπαγάνδα.

Το 2006, το παλαιότερο κτίριο σε φασιστικό στυλ που περιέβαλλε τον Βωμό, γνωστό τοπικά ως “teca del Morpurgo”, κατεδαφίστηκε και αντικαταστάθηκε με μια μοντέρνα κατασκευή από γυαλί και χάλυβα που σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Richard Meier. Αυτό το νέο κτήριο, που αναφέρεται ως «μουσείο Ara Pacis», καταλαμβάνει τώρα την ίδια θέση με την προηγούμενη κατασκευή του Μουσολίνι.

Είναι θλιβερό το γεγονός Έλληνες αξιωματούχοι του Ολυμπιακού Κινήματος να δίνουν Γη και Ύδωρ στους συναδέλφους τους των Ευρωπαϊκών Ολυμπιακών Επιτροπών και να συναινούν στην δημιουργία και ύπαρξη μιας ψευδεπίγραφης φλόγας που μάλιστα θα ανάβει σε ένα τέτοιο μνημείο και θα είναι δήθεν φορέας των Ολυμπιακών Αξιών και Ιδεωδών. Απαράδεκτο είναι επίσης να παραδίδουν ένα άλλο σύμβολο της Ελλάδας και της Ολυμπίας, το δέντρο της ελιάς, και με τον τίτλο «ιστορική Χρυσή Ελιά» να έχει την έδρα της στην Ρώμη και να προσφέρεται για να κοσμεί κορυφαίες αθλητικές διοργανώσεις.

Ακόμη πιο θλιβερό όμως είναι το γεγονός πως πλέον η τοπική κοινωνία και η Δημοτική Αρχή της Ολυμπίας και ευρύτερα της Ηλείας έχει αποδεχτεί μοιρολατρικά αυτές τις αλλοιώσεις και την νόθευση των ιερών Ολυμπιακών Αξιών και Συμβόλων, πειθόμενη ότι δήθεν έτσι προστατεύεται η μοναδικότητα της Ολυμπιακής Φλόγας. Μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο με τους όρους “η Φλόγα της Ειρήνης” είναι αρκετή για να δείξει την μεγάλη σύγχυση που έχουν δημιουργήσει οι ταγοί του Ολυμπιακού Κινήματος ως προς το ποια είναι πραγματικά η φλόγα που εκπροσωπεί την ειρήνη και τα Ολυμπιακά Ιδεώδη.

Για τους σημερινούς ταγούς του Ολυμπιακού Κινήματος μπορεί η Ρώμη, η Αθήνα ή η Λωζάνη, επειδή είναι δίπλα στα πολυτελή τους γραφεία, να μην έχει διαφορά με την Ολυμπία, αλλά για όσους αγαπούν τον Ολυμπισμό ως φιλοσοφία και στάση ζωής, δεν μπορεί η Φλόγα που συμβολίζει την ειρήνη και η ιερή ελιά να εκκινούν και να προσφέρονται από οπουδήποτε αλλού πλην της Ιερής Άλτης.