Η διπλή απειλή για την αρχαία Ολυμπία
Πυρκαγιές και πλημμύρες συνθέτουν κλιματικό κίνδυνο που επιβάλλει δράσεις προσαρμογής
-Η «Πρωινή» παρουσιάζει το πλαίσιο προτάσεων του προγράμματος Climascape
Του Παναγιώτη Φωτεινόπουλου
Διπλό κίνδυνο από δασικές πυρκαγιές και πλημμύρες αντιμετωπίζει η Αρχαία Ολυμπία, σύμφωνα με την έρευνα του προγράμματος «CLIMASCAPE», το οποίο υλοποιούν το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, με τη συμμετοχή των εταιρειών Geointelligence και Αθηναϊκή Αναπτυξιακή, αξιοποιώντας πόρος από το ΕΣΠΑ.
Σύμφωνα με τη μελέτη που έχει εκπονηθεί, ο αρχαιολογικός χώρος αντιμετωπίζει τον κίνδυνο δασικής πυρκαγιάς λόγω της εκτενούς δασοκάλυψης που τον περιβάλλει, ενώ εξίσου σοβαρός είναι ο κίνδυνος πλημμύρας έπειτα από ακραία καιρικά φαινόμενα, λόγω της αυξημένης πιθανότητας υπερχείλισης του Κλαδέου ποταμού.
Όπως τόνισε ο καθηγητής Κων/νος Καρτάλης, ο οποίος συμμετέχει στο πρόγραμμα Climascape, κύριος κίνδυνος είναι οι δασικές πυρκαγιές, κάτι που έχει επιβεβαιωθεί και το 2007 και το 2021.
«Η Αρχαία Ολυμπία διεσώθη και τις δύο φορές, δεν διεσώθη όμως και το περιβάλλον τοπίο, άρα εμμέσως πλην σαφώς υπάρχει μια επίπτωση στην ευρύτερη σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, γιατί ένας αρχαιολογικός χώρος συναρτάται με τη φυσική κληρονομιά που είναι πέριξ του. Ο χώρος είναι κατάφυτος, έχει πυκνή δασοκάλυψη, η οποία είναι το βασικό αίτιο, το βασικό άγχος για τη δημιουργία ενός σχεδίου προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή», εξήγησε και στη συνέχεια αναφέρθηκε στην αύξηση της θερμοκρασίας, της μείωσης των βροχοπτώσεων και της αύξησης της ταχύτητας ανέμου του, που αποτελούν επιβαρυντικές συνθήκες.
Παράλληλα, υπογράμμισε την ανάγκη χαρτογράφησης και της πυκνότητας των δασικών εκτάσεων, τονίζοντας ότι αυτό το στοιχείο μάς ενδιαφέρει γιατί καθορίζει τον βαθμό επικινδυνότητας μιας πυρκαγιάς όταν αναφλεγεί, το είδος του δάσους και την κάλυψη της γης.
«Η βλάστηση είναι καύσιμη ύλη. Κι αν είναι μια περιοχή που έχει πληγεί από υψηλότερες θερμοκρασίες, λιγότερες βροχοπτώσεις και λιγότερη υγρασία εδάφους και από έναν καταστροφικό επιθετικό καύσωνα, τότε η καύσιμη ύλη γίνεται ακόμα πιο επικίνδυνη για μια δασική πυρκαγιά», σχολίασε μεταξύ άλλων και πρόσθεσε πως όλα τα στοιχεία είναι πολύτιμα διότι οι σύγχρονοι τρόποι για να προστατευτεί ένας αρχαιολογικός χώρος από δασική πυρκαγιά, προβλέπουν τη χρήση μοντέλων διασποράς της δασικής πυρκαγιάς.
«Δεν περιμένεις να γίνει πυρκαγιά για να εκτιμήσεις προς τα πού θα κινηθεί. Έχεις ήδη τρέξει αυτά τα μοντέλα διασποράς με τις επικρατούσες μετεωρολογικές συνθήκες, ώστε να ξέρεις ανάλογα με τις συνθήκες ποια θα είναι η κατεύθυνση ή ο τρόπος διασποράς μιας πυρκαγιάς», εξήγησε.
Υψηλός ο πλημμυρικός κίνδυνος
Όσον αφορά τον πλημμυρικό κίνδυνο, επισήμανε ότι έχει χαρτογραφηθεί και έχει αξιολογηθεί ως υψηλός ανά σημεία στην Αρχαία Ολυμπία, κατά συνέπεια απαιτεί δράσεις προσαρμογής.
«Κοντά στην αρχαία Ολυμπία υπάρχει ένα ζήτημα πλημυρικού κινδύνου, με βάση τις χαρτογραφημένες εκτιμήσεις, έχει συμβεί στο παρελθόν και μπορεί να ξανασυμβεί στο μέλλον. Πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία, γιατί υπάρχει πιθανότητα υπερχείλισης του ποταμού σε ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία πλέον είναι όλο και πιο συχνά. Έχουμε γρήγορη παροχέτευση του νερού από την ατμόσφαιρα, που οδηγεί και σε αδυναμία των υδροφορέων να κρατήσουν το νερό και πλημμυρίζει η περιοχή», υπογράμμισε ο κ. Καρτάλης τονίζοντας ότι πρέπει να ενισχυθεί η άμυνα του αρχαιολογικού χώρου και να τερματιστεί η αδράνεια.
Μερικά από τα μέτρα που προτείνοντας στο πλαίσιο εφαρμογής ενός ενδεικτικού Σχεδίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή για την Αρχαία Ολυμπία, είναι η προώθηση τεχνικών έργων για τη θωράκιση από την αυξημένη πιθανότητα πλημμυρών, η διαμόρφωση χώρων για τη διαχείριση της ροής νερού διά του αρχαιολογικού χώρου, ο εμπλουτισμός του υδροφόρου ορίζοντα για την αύξηση της υγρασίας του εδάφους και την αναστροφή των τάσεων ξηρασίας-διάβρωσης, η φύτευση για τη συγκράτηση του νερού και την παροχή σκίασης, η απομάκρυνση της καύσιμης ύλης και η επέκταση των αντιπυρικών ζωνών, η προετοιμασία τοπικού μοντέλου διασποράς δασικής πυρκαγιάς, η εφαρμογή μέτρων προστασίας για την αποφυγή ρηγματώσεων στα υλικά λόγω της θερμικής πίεσης, χώροι σκίασης για τους εργαζόμενους και τους επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου, καθώς και η ενεργειακή αναβάθμιση του Μουσείου ώστε να ανταποκρίνεται στις αυξημένες απαιτήσεις ψύξης εξαιτίας της εκτιμώμενης αύξησης της θερμοκρασίας.
