Η αναγκαιότητα ολοκληρωμένου σχεδίου πρόληψης κατά των πυρκαγιών στην Ηλεία

*Άρθρο του δικηγόρου και περ/κού συμβούλου Παναγιώτη Μπράμου   

Η Ηλεία είναι ο αρνητικός πρωταγωνιστής της αντιπυρικής περιόδου κατέχοντας μια θλιβερή πρωτιά των περισσότερων καταγεγραμμένων δασικών πυρκαγιών. Το γεγονός ότι δεν θρηνήσαμε ανθρώπινες ζωές είναι αναμφίβολα θετικό. Όμως οι ανυπολόγιστες ζημιές στις τοπικές κοινωνίες και τα οικοσυστήματα, σε έναν ήδη επιβαρυμένο από τις φυσικές καταστροφές Νομό, επιτείνει το αρνητικό πρόσημο που έχει δημιουργηθεί από το 2007 και αναδεικνύει την ανάγκη για άμεση λήψη μέτρων πρόληψης.

Κάθε χρόνο για την καταστολή των πυρκαγιών δαπανώνται από την Π.Δ.Ε και τους Δήμους εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ μέσω της Πολιτικής Προστασίας για τη μίσθωση μηχανημάτων έργου και υδροφόρων κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών. Επίσης, μονότονα επαναλαμβάνεται από τους εμπλεκόμενους φορείς η έλλειψη πόρων για την πρόληψη, η καθυστερημένη απόδοσή τους και η δυσκίνητη διαγωνιστική διαδικασία για την εκτέλεση εργασιών. Παρά τη διαπίστωση των παθογενειών αυτών, μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί αποτελεσματικός τρόπος διαχείρισης.

Είναι γεγονός ότι οι δαπάνες που απαιτούνται για την έγκαιρη προετοιμασία και πρόληψη κατά των πυρκαγιών, είναι σαφώς υποδεέστερες από αυτές που απαιτούνται για την καταστολή και πολύ περισσότερο για την αποκατάσταση. Οι κυριότεροι παράγοντες που επιδρούν στην αύξηση των δασικών πυρκαγιών σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, την εγκατάλειψη της υπαίθρου, τους ελλιπείς καθαρισμούς δασών, αλλά και τον ανθρώπινο παράγοντα. Οι διαπιστώσεις αυτές μας οδηγούν στην ανάγκη διαμόρφωσης ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης με έμφαση στους άξονες πρόληψης και επιτήρησης.

Δράσεις εντός δασικού περιβάλλοντος και σε κατοικημένες περιοχές

Η διαχείριση της καύσιμης ύλης των δασών είναι καθοριστική για την αντιμετώπιση της έντασης των δασικών πυρκαγιών. Οι καθαρισμοί με μηχανικά μέσα, η αραίωση της βλάστησης, η απομάκρυνση της συσσωρευμένης βιομάζας, η ελεγχόμενη βόσκηση ή ακόμα και η περιορισμένη καύση, μπορούν να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των δασών και να μειώσουν την επικινδυνότητα των πυρκαγιών.

Στην Ηλεία συνυπάρχουν καλλιέργειες, οικισμοί και δασικές εκτάσεις, με συνέπεια την άμεση διακινδύνευση πολιτών και περιουσιών σε ενδεχόμενη πυρκαγιά. Ο διαχωρισμός αυτών των εκτάσεων με τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών και περιορισμένη φύτευση δένδρων δασικού χαρακτήρα, ανθεκτικών στην πυρκαγιά, θα περιορίσει τις καταστροφικές επιπτώσεις, ενώ οι αντιπυρικές ζώνες θα καλύψουν τις ανάγκες βόσκησης.

Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για την επιτήρηση

Η εγκατάσταση πυροφυλακίων είναι ο πλέον διαδεδομένος τρόπος για την επιτήρηση. Όμως δεν είναι δυνατόν να καλυφθεί το σύνολο των ευαίσθητων περιοχών. Ακόμα και η επιτήρηση με αεροσκάφη που μπορούν να συνδράμουν στην κατάσβεση, είναι δαπανηρή και προκαλεί καταπόνηση στα πληρώματα.

Η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών με πληροφοριακά συστήματα επίβλεψης και έγκαιρης πυρανίχνευσης σε δασικά οικοσυστήματα, που έχουν χαρακτηριστεί προστατευόμενες περιοχές, όπως τα δάση λίμνης Καϊάφα, Αρχαίας Ολυμπίας, Φολόης, Στροφυλιάς, θα μπορούσε να υποστηρίξει μια ολοκληρωμένη λύση για την έγκαιρη προειδοποίηση και μετάδοση δεδομένων κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς.

Επιπλέον η άντληση ευρωπαϊκών πόρων για τη δημιουργία και εγκατάσταση στο αεροδρόμιο του Επιταλίου ενός κέντρου ελέγχου Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (UAV) θα βελτιώσει την ανίχνευση, τον εντοπισμό και την επιτήρηση πυρκαγιών στην ευρύτερη περιοχή.

Νομοθετικό Πλαίσιο και Χρηματοδοτήσεις

Η αναμόρφωση της Δασικής Νομοθεσίας και η απλοποίηση των διαδικασιών για ανάθεση καθαρισμών και άλλων προληπτικών δράσεων είναι κομβικής σημασίας για την επιτυχία του σχεδίου.

Οι χρηματοδοτήσεις προς τα Δασαρχεία και τους Δήμους πρέπει να είναι ουσιαστικές και να αποδίδονται έγκαιρα, ώστε να διεκπεραιώνονται οι διαγωνιστικές διαδικασίες και όχι να αποδίδονται μειωμένοι πόροι για την πρόληψη μετά την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου.

Τα Δασαρχεία, που θα αναλάβουν την υλοποίηση του σχεδιασμού, είναι επιβεβλημένο να ενισχυθούν με προσωπικό, μέσα και εξοπλισμό. Επιπρόσθετα η αξιοποίηση προγραμμάτων κοινωφελούς απασχόλησης δασοπροστασίας, που κατά την εφαρμογή τους στο παρελθόν κατέγραψαν θετικά αποτελέσματα, θα ενισχύσει το προσωπικό των δασαρχείων.

Τοπική Αυτοδιοίκηση, Ενημέρωση και Εθελοντισμός

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση μέσα από δράσεις ουσιαστικής ενημέρωσης μπορεί να δημιουργήσει υπεύθυνους πολίτες, να ενθαρρύνει και να υποστηρίξει τη συγκρότηση εθελοντικών ομάδων πυρασφάλειας, οι οποίες θα αποτελούν έναν σπουδαίο παράγοντα στον μηχανισμό της πρόληψης και καταπολέμησης των πυρκαγιών.

Πιλοτικό Σχέδιο για την Ηλεία

Η Ηλεία έχει πληγεί πολλαπλά και ανεπανόρθωτα από τις δασικές πυρκαγιές, επομένως διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά ώστε να εκπονηθεί και να εφαρμοστεί ένα πρότυπο πρόγραμμα πρόληψης κατά των φυσικών καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής, που θα αποτελέσει οδηγό για τη χώρα. Ο σχεδιασμός αυτός και η εξεύρεση πόρων πρέπει να ξεκινήσει άμεσα, ώστε να είναι εφαρμόσιμος με την έναρξη της επόμενης αντιπυρικής περιόδου.

Βεβαίως κανείς δεν μπορεί υποστηρίξει ότι οι πυρκαγιές θα εξαλειφθούν πλήρως, όμως αν γίνει κατανοητή η σημασία της πρόληψης, η καταστολή των δασικών πυρκαγιών θα είναι ευκολότερα διαχειρίσιμη, ενώ η αποκατάσταση θα μπορεί να γίνει με μικρότερο κόστος και σε λιγότερο χρόνο.