Γιατί ο καπιταλισμός δεν μπορεί να σώσει το κλίμα;

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”98373″ img_size=”full”][vc_column_text]Η κλιματική αλλαγή είναι πραγματικότητα και, ως τέτοια, αδιαφορεί εντελώς για τις ψευδαισθήσεις «ασφάλειας» του ανεπτυγμένου κόσμου – ο οποίος είναι και ο υπαίτιός της – οι οποίες συνοψίζονται στην εξίσωση: Φιλελεύθερος καπιταλισμός, συν ασφάλιση από πλημμύρες, μείον τους κοραλλιογενείς υφάλους. Εντάξει, υπάρχουν και «παράπλευρες απώλειες» στον καπιταλιστικό «παράδεισο». Μην γίνει και θέμα.

Η επιστήμη επίσης έχει ξεκαθαρίσει, πως εξαιτίας της καύσης μιας συνεχώς αυξανόμενης ποσότητας ορυκτών καυσίμων, ο κόσμος μας υφίσταται βαθιά και ταχεία κλιματική αλλαγή. Αντίθετα, η πολιτική επιμένει να στρουθοκαμηλίζει, με τις «απαντήσεις» των βασικότερων ρυπογόνων κρατών (ιδίως των Ηνωμένων Πολιτειών) να απέχουν μακράν από όσα απαιτούνται άμεσα για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Οι θερμοκρασίες συνεχίζουν να αυξάνονται. Τα οικοσυστήματα της Γης μετασχηματίζονται μπροστά στα μάτια μας. Αλλά οι αλλαγές δεν περιορίζονται στον καιρό ή στο φυσικό περιβάλλον. Τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά συστήματα είναι βέβαιο ότι θα αλλάξουν, ίσως και θεμελιωδώς.

Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει ανάλυση του αμερικανικού αριστερού περιοδικού Dissent, για τα πολιτικά σενάρια μιας κλιματικής καταστροφής.

Υπάρχουν, όμως, εναλλακτικές διέξοδοι; Αν προσπεράσουμε τις γραφικές «μετα-αποκαλυπτικές» προφητείες, πάνω στις οποίες έχει στηθεί μια ολόκληρη «βιομηχανία» κέρδους προϊόντων «επιβίωσης», η οποία συνοδεύεται από μια ιδεολογική διαδικασία χειραγώγησης ενάντια στην πολιτική εν γενεί – «περιβόλι» για την ακροδεξιά – η ανάλυση εκτιμά ότι δεν υπάρχει ρεαλιστικό σενάριο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής που δεν συνεπάγεται μια αναλυτική αναδιοργάνωση των ανθρώπινων κοινωνιών μέσα σε ένα εύλογα κοντινό χρονικό διάστημα. Αναδιοργάνωση, όχι κατάρρευση ή αποκάλυψη.

Το περιοδικό υποστηρίζει ότι ως είδος, η ανθρωπότητα σχεδόν σίγουρα θα επιβιώσει τους προσεχείς αιώνες. Αλλά ποιο κομμάτι της θα επιβιώσει και πώς θα ζήσει, είναι πραγματικά αβέβαιο.

Στην καρδιά αυτών των προβλημάτων είναι το καπιταλιστικό έθνος-κράτος που διαμορφώνει τον κόσμο μας. Ωστόσο, η αλλαγή του κλίματος αποτελεί αυτή τη στιγμή τη μεγαλύτερη απειλή της ιστορίας του. Είναι μια απειλή που δεν περιορίζεται σε συμμαχίες και δεν κάνει διακρίσεις στο πού θα χτυπήσει. Είναι μια απειλή για την κυριαρχία του εθνικού κράτους παντού ως μέσο οργάνωσης της ανθρώπινης συλλογικότητας. Το πώς αυτοί που ασκούν σήμερα την εξουσία και τα κινήματα που τους αμφισβητούν, ανταποκρίνονται στην κλιματική αλλαγή, θα έχει τεράστια επίδραση στη ζωή του ανθρώπου στο μέλλον.

Κυριαρχία και καπιταλισμός

Αυτά τα δύο ζητήματα – της κυριαρχίας και του καπιταλισμού – δείχνουν προς τέσσερα άγρια μονοπάτια: «Κλίμα Λεβιάθαν», «Κλίμα Μάο», «Κλίμα Θηρίο» και «Κλίμα X». Το «Κλίμα Λεβιάθαν» περιγράφει μια αναδυόμενη παγκόσμια τάξη, η οποία δεσμεύεται στην εδραίωση του καπιταλισμού μέσω της οργάνωσης μιας μορφής πλανητικής κυριαρχίας που μπορεί να ξεπεράσει το «πρόβλημα» της συλλογικής δράσης. Το «Κλίμα Μάο» αντιπροσωπεύει μια παρόμοια «λύση» σε πλανητική κλίμακα, αλλά που θα αφορούσε μια αντικαπιταλιστική τάξη. Το «Κλίμα Θηρίο» (σσ. με τη βιβλική έννοια) περιγράφει μια παγκόσμια ρύθμιση που εκκινείται από μια σοβινιστική, καπιταλιστική και εθνικιστική πολιτική η οποία αρνείται την απειλή της κλιματικής αλλαγής. Το «Κλίμα X» είναι το όνομα που δίνει η ανάλυση στα κινήματα υπέρ της παγκόσμιας κλιματικής δικαιοσύνης: Κινήματα που οικοδομούν μη καπιταλιστικές πολιτικές οικονομίες και αναπτύσσουν αλληλεγγύη σε πολλαπλές κλίμακες, απορρίπτοντας την πολιτική λογική της κυριαρχίας.

«Είναι ευκολότερο να φανταστεί κανείς το τέλος του κόσμου παρά να φανταστεί το τέλος του καπιταλισμού».

Το καπιταλιστικό κράτος είναι εξαιρετικά απίθανο να παράγει κάτι σαν ένα «πράσινο νέο συμβόλαιο». Χρειάζονται ριζοσπαστικές λύσεις που μπορούν να προέλθουν και να αναληφθούν από τους ανθρώπους στους τόπους και τις κοινότητες μέσα στις οποίες ζουν και αγωνίζονται για ένα καλύτερο αύριο για τους ίδιους και τα παιδιά τους.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]