Γράφει η Ειρήνη Μεσσήνη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος – Συστημική Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Πειραματική αναμένεται η νέα σχολική χρονιά! Με τις επιπτώσεις της πανδημίας να είναι τεράστιες στη ζωή μικρών και μεγάλων, την υγειά, την ψυχολογία, την οικονομία και την κοινωνία σε πραγματική απειλή, μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί καλούνται να διαχειριστούν μια κρίση χωρίς προηγούμενο. Και ενώ αρχικά τα παιδιά και οι έφηβοι θεωρούνταν η λιγότερο απειλούμενη ομάδα, πλέον είναι εμφανές πως οι μικρότερες ηλικιακές ομάδες της κοινωνίας έχουν επηρεαστεί βαθιά, σύνθετα και πολλαπλώς από την πανδημία.

Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν μια κοινωνία κουρασμένη, μια νεολαία τραυματισμένη, περιορισμένη, φοβισμένη, αγχωμένη! Ακόμα και τα νήπια και τα πιο μικρά παιδιά εκφράζουν δυσφορία, αγωνία, φόβο. Η ζωή παιδιών και εφήβων έχει γεμίσει ανασφάλεια, αστάθεια, αβεβαιότητα, απαγορεύσεις, αναστολές, περιορισμούς. Το παιχνίδι, το σχολείο, οι σχέσεις όλα σε σταθερή αστάθεια σαμποτάρουν την ομαλή συναισθηματική τους ανάπτυξη.

Η πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς

Δύσκολη αναμένεται να είναι η επιστροφή στα θρανία για όλους. Για τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς, περισσότερο όμως για τα παιδιά και τους εφήβους οι οποίοι καλούνται να επιστρέψουν στο σχολείο κάτω από τελείως διαφορετικές συνθήκες, κάτω από σκληρούς περιορισμούς και εξαιρετική ανασφάλεια.

Το δύσκολο ρόλο της υποστήριξης καλούνται να τον παίξουν γονείς και εκπαιδευτικοί οι οποίοι οφείλουν να βοηθήσουν τους μαθητές να προσαρμοστούν στο πρόγραμμα του σχολείου και τις σχολικές τους υποχρεώσεις πιο εύκολα και όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα.

Το πιο σημαντικό είναι η διαδικασία της προσαρμογήςνα ξεκινήσειομαλά χωρίς εντάσεις και να εξελιχθεί σταδιακά, βήμα βήμα χωρίς πίεση, ίσως αρχίζοντας λίγο πριν αρχίσει το σχολείο. Κάθε παιδί ωστόσο, χρειάζεται το δικό του χρόνο και τρόπο για να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Είναι απαραίτητο οι γονείς να μην απαιτούν από τα παιδιά άμεση προσαρμογή. Όπως επίσης οι εκπαιδευτικοί να είναι πιο ελαστικοί, ώστε οι μαθητές να μη δέχονται επιπλέον πίεση.

Τα παιδιά είναι ψυχολογικά επιβαρυμένα και αυτό τα κάνει εξαιρετικά ευάλωτα. Πέρα από τον εκπαιδευτικό του στόχο, το σχολείο καλείται να εστιάσει στη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και στην κιναισθητική τους εκπαίδευση.

Επιπλέον οι γονείς θα πρέπει να μην είναι τόσο αυστηροί με την ενασχόληση των παιδιών και των εφήβων με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Τα παιδιά έχουν συνδέσει τη ζωή, τη χαλάρωση και τη διασκέδαση τους με τις οθόνες τα δυο χρόνια του εγκλεισμού. Είναι δύσκολο λοιπόν να τους ζητάμε να αφήσουν απότομα κάτι που αγαπούν. Καλύτερα οι αλλαγές να γίνονται σιγά σιγά, σταδιακά και χωρίς πίεση.

Στήριξη πυρόπληκτων παιδιών

Η επιστροφή στο σχολείο και στη νέα σχολική χρονιά είναι μία πραγματικότητα, όχι όμως τόσο εύκολη για τα παιδιά που έχουν τραυματιστεί ψυχικά και από τις πυρκαγιές. Είτε ως θεατές, είτε ως θύματα τα παιδιά που έζησαν την εμπειρία της φωτιάς, βιώσαν καταιγιστικά συναισθήματα φόβου, άγχους, αγωνίας, θλίψης. Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς είναι πολύτιμο να λάβουν υπόψιν τους ότι τα παιδιά δεν εκφράζουν πάντα τα συναισθήματα τους με ευθύ τρόπο. Πολλές φορές κρύβουν πίσω από μη λειτουργικές συμπεριφορές το άγχος, το φόβο, την ανασφάλεια και το πόνο που έχει φυλακιστεί μέσα τους. Έτσι προτεραιότητα τους οφείλει να είναι η συναισθηματική εξυγίανση των παιδιών και των εφήβων και δευτερευόντως η γνωστική τους ανάπτυξη.

Η παρακολούθηση στο σχολείο αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για τη συναισθηματική εξισορρόπηση των μαθητών και οφείλει να συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση τους, να προάγει τη συναισθηματική και ψυχική τους υγεία.Καινοτόμες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις αλλά και διαδικασίες ψυχολογικής στήριξης είναι απαραίτητο να ενταχθούν στη νέα σχολική πραγματικότητα. Η ενίσχυση της ψυχικής υγείας των παιδιών θα πρέπει να γίνει προτεραιότητα του σύγχρονου σχολείου, αφού και η καλλιέργεια της ψυχικής ανθεκτικότητας αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την προαγωγή της ψυχικής υγείας σε καιρούς κρίσης.