ΕΧΕΙ ΜΕΛΛΟΝ Ο ΟΗΕ; 

του Πάνου Τριγάζη*

Στις 24 Οκτωβρίου συμπληρώθηκαν 77 χρόνια από την ίδρυση του ΟΗE, του οποίου ο Χάρτης αρχίζει με την φράση «Εμείς οι λαοί των Ηνωμένων Εθνών», συνοδευόμενη από όρκους πίστης των ιδρυτριών χωρών,  «στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, στην αξιοπρέπεια και την αξία του ανθρώπου, στα δικαιώματα ανδρών και γυναικών και μεγάλων και μικρών εθνών» (Προοίμιο του Χάρτη).

Είναι αλήθεια ότι μεγάλη μερίδα της διεθνούς κοινής γνώμης ασκεί δικαιολογημένη κριτική στον παγκόσμιο οργανισμό, εστιάζοντας στην αναποτελεσματικότητά του και τη χειραγώγησή του από τις μεγάλες δυνάμεις. Κριτική που τείνει να γίνει μηδενιστική,  την περίοδο του πολέμου της Ουκρανίας.

Όμως, δεν είναι αλήθεια  ότι ο ΟΗΕ έχει αποτύχει πλήρως ή ότι έχει μετατραπεί σε «ιμπεριαλιστικό οργανισμό», όπως διατείνονται ορισμένοι, στον χώρο της Αριστεράς.  Ξεχνούν, φαίνεται, τον καθοριστικό ρόλο του παγκόσμιου οργανισμού στην κατάργηση της αποικιοκρατίας, την εχθρότητα των περισσότερων ηγεσιών των ΗΠΑ, όπως του προέδρου Τραμπ.

Ξεχνούν επίσης   ότι τα Ηνωμένα Έθνη δεν είναι μόνο το Συμβούλιο Ασφαλείας ούτε η μη δυνάμενη να λάβει δεσμευτικές αποφάσεις Γενική Συνέλευση, είναι και πολλοί ειδικευμένοι οργανισμοί, όπως η UNESCO, η UNICEF, η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον (μέρος του αποτελεί  το Μεσογειακό Σχέδιο Δράσης με έδρα την Αθήνα).

Αλήθεια, τι θα έκανε ο κόσμος με την πανδημία, αν δεν υπήρχε ο ΠΟΥ; Θα έπαιρναν εμβόλια οι φτωχότερες χώρες, των οποίων οι πολίτες εμβολιάστηκαν, έστω και σε ποσοστό 23%, ενώ των πλούσιων χωρών σε 77%; Κραυγαλέα  απόδειξη ότι το έργο του ΟΗΕ προωθείται σε ένα πολύ άνισο και άδικο κόσμο. 

Σε ότι αφορά άμεσα την Ελλάδα, επικαλούμαστε τον Χάρτη του ΟΗΕ και διεθνείς συμβάσεις στο πλαίσιό του  για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις,  γενικότερα για  τα εθνικά μας θέματα. Ερώτημα σε όσους αμφισβητούν τον ΟΗΕ, ακόμα και την ανάγκη ύπαρξή του. Μπορούμε να διανοηθούμε το Κυπριακό χωρίς τον παγκόσμιο οργανισμό;

Θυμίζω ότι στην Κύπρο ο ΟΗΕ βρίσκεται από το 1964 και η παρουσία του ανανεώνεται ανά εξάμηνο, οι δε  διακοινοτικές συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού, πραγματοποιούνται υπό την αιγίδα του, κάτι που παλαιότερα δεν ήθελε η Άγκυρα, θεωρώντας ανεπιθύμητη την σοβιετική επιρροή στον παγκόσμιο οργανισμό.  Θα έλεγα ότι αν δεν υπήρχε ο ΟΗΕ, θα έπρεπε να τον εφεύρουμε, διότι ο κόσμος  γίνεται όλο και πιο αλληλοεξαρτώμενος και η ισότιμη παγκόσμια συνεργασία αδήριτη αναγκαιότητα.

Ακόμα και τις δύσκολες τούτες μέρες, ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες χρειάστηκε να πάει στην Κωνσταντινούπολη για να θέσει υπό την αιγίδα του τις συνομιλίες Ρωσίας – Ουκρανίας και Τουρκίας για να ανοίξει ο δρόμος μεταφοράς των σιτηρών από την Οδησσό, προκειμένου να αποφευχθεί μεγάλη επισιτιστική κρίση.

Τέλος, το δε 2017, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, με τη βοήθεια της Αυστρίας και άλλων ουδέτερων και μη πυρηνικών χωρών,  εκπονήθηκε και υιοθετήθηκε διεθνής σύμβαση για την κατάργηση   των πυρηνικών όπλων, ύστερα από την κινητοποίηση εκατοντάδων κοινωνικών οργανώσεων σε παγκόσμια κλίμακα.  Σύμβαση που τέθηκε σε ισχύ στις 20.1.2021. δύσκολη η εφαρμογή της, αλλά συνιστά βήμα στο μέλλον.

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Διεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης – ΠΑΔΟΠ