ΑΙΡΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΑ: Χειροτέρα και από τα μνημόνια…
Το 1985 προβαλλόταν μία αξιόλογη εκπομπή στη δημόσια τηλεόραση, η οποία αργότερα έμελλε να χαρακτηριστεί ιστορική. Η εκπομπή λεγόταν «Καλλιτεχνικό Καφενείο» και την παρουσίαζαν τρεις αξιόλογες προσωπικότητες, ο Βασίλης Τσιβιλίκας, ο Μίμης Πλέσσας και ο Κώστας Φέρρης. Ξαφνικά έπεσε η ιδέα να κάνουν ένα αφιέρωμα για τον Μίκη Θεοδωράκη και πριν καλά το συζητήσουν, άρχισαν να παίρνουν ασταμάτητα τηλέφωνα για να προλάβουν το γύρισμα και τις προθεσμίες. Ο Μπιθικώτσης δεν μπορούσε να πάει αλλά τελικά δεν τα κατάφεραν κι άσχημα. Μέσα σε λίγα μόλις εικοσιτετράωρα εξασφάλισαν τη συμμετοχή της αφρόκρεμας των Ελλήνων τραγουδιστών όπως του Καλογιάννη, της Φαραντούρη, του Πανδή, της Δημητριάδη, του Μητροπάνου, του Παπακωνσταντίνου, του Κόκοτα, του Θωμόπουλου, του Μωραΐτη και της Καγιαλόγλου.
Σε εκείνη τη μεγάλη εκπομπή, η οποία προβλήθηκε σε μέρη, θυμάμαι χαρακτηριστικά το Μίκη να ισχυρίζεται σε μια δόση κάτι που τότε τουλάχιστον μου είχε φανεί παράξενο. Έλεγε λοιπόν πως κατά βάση ο Έλληνας όχι μόνο δεν επιθυμεί τη σύγκρουση, αλλά είναι προετοιμασμένος να δοκιμάσει τα πάντα για να την αποφύγει. Θα κοιτάξει να ελιχθεί όσο μπορεί, θα πάει από εδώ, θα πάει από εκεί, θα πάει οπουδήποτε μπας και αποφύγει να συγκρουστεί. Όταν πια θα μπεις μέσα στο σπίτι του, τότε μόνο θα το πάρει απόφαση και θα φωνάξει «αέρα»! Κάπως έτσι το είχε πει.
Αυτή η παραδοχή ερχόταν σε αντίθεση με ό,τι είχαμε διδαχθεί από παιδιά στο σχολειό. Διαφωνούσε κάθετα και οριζόντια με το εθνικό αφήγημα που ισχυριζόταν μεγαλόστομα ότι «του Έλληνα ο τράχηλος, ζυγό δεν υπομένει». Αργότερα όμως συνειδητοποιείς ότι αυτό, όπως και η αδιαπραγμάτευτη εξιδανίκευση των ηρώων μας, συνιστούν μέρος της δόμησης της λεγόμενης εθνικής ταυτότητας και συνείδησης. Άλλα περισσότερο και όλα λιγότερο, πάντως, όλα τα κράτη το κάνουν. Κι έτσι, φτάνεις κάποτε σε έναν σημείο όπου αντιλαμβάνεσαι ποια είναι η αλήθεια. Και μετά, δεν περιμένεις από τους ήρωές σου να είναι τέλειοι, απλώς μαθαίνεις να τους αγαπάς με τα μικρά ή τα μεγάλα ελαττώματά τους, όπως μαθαίνεις να αγαπάς τη φυλή σου με πολλά καλά και τα πολλά κακά, στραβά κι ανάποδά της.
Έτσι είμαστε. Δεν μπορούμε να κάνουμε μάλλον και πολλά γι’ αυτό. Τρέχει στο αίμα μας, όπως συνηθίζουν να λένε ή και να πιστεύουν οι πιο φανατισμένοι. Γιατί είναι βέβαιο ότι αν τρέχει κάτι στο αίμα μας, αυτό είναι η αδυναμία. Η αδυναμία να σηκώσουμε κεφάλι, να αντιδράσουμε επειδή πιάστηκε πια ο τράχηλός μας. Κοντεύει να σπάσει, ακριβώς επειδή υπέμεινε τα όσα έχει υπομείνει τα τελευταία δεκατέσσερα και πλέον χρόνια. Τουλάχιστον δεν είναι τετρακόσια. Τουλάχιστον δεν πρόκειται για ξένο κατακτητή. Ε και; Ο κόσμος αδικείται, δεν είναι έτσι; Ο κόσμος υποφέρει, δεν είναι έτσι; Ο κόσμος δεν μπορεί να ζήσει, δεν είναι έτσι; Ο κόσμος ίσως μια μέρα πεθάνει. Είναι από την πείνα, είτε από την πανδημία, είτε κι από τα δύο.
Πρόσφατα σημειώθηκε ρεκόρ 25ετίας σε πληθωρισμό και ακρίβεια. Χοντρικά, ανέβηκαν 155% το φυσικό αέριο, 57% το ρεύμα, 36% το πετρέλαιο, 20% τα ενοίκια, 16% το ελαιόλαδο κλπ. «Μας έχουν διαλύσει, είμαστε χειρότερα και από τα μνημόνια», διεμήνυαν καταστηματάρχες και έμποροι στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Χειρότερα από τα μνημόνια. Είπαν αυτό το οποίο λέμε όλοι μας. Το ρεύμα μας σκοτώνει, είναι αλήθεια, αλλά μήπως δεν μας σκοτώνουν τα καύσιμα; Μήπως δεν μας σκοτώνουν τα είδη πρώτης ανάγκης; Μήπως δεν μας σκοτώνει η φορολογία; Μήπως δεν μας σκοτώνουν τα νοσοκομεία; Έγινε μία πρώτη πανελλήνια διαμαρτυρία για τους υπέρογκους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος. Θετικό αλλά το λογικό θα ήταν να έχει έρθει το σύμπαν ανάποδα.
Αλλά βλέπεις, του Έλληνα ο τράχηλος… Του Έλληνα ο τράχηλος υπομένει αγόγγυστα τον ζυγό και υπάρχει σοβαρή περίπτωση να εξακολουθήσει να τον υπομένει για πολλά πολλά χρόνια ακόμα.
