Παιδιά και οικονομική κρίση

Γράφει η Ελένη Παναγούλια, ψυχολόγος

Tα προβλήματα της οικονομικής κρίσης έχουν αρχίσει να διαφαίνονται. Δυσεπίλυτος γρίφος παραμένει το αύριο: τι θα γίνει, πώς θα καταφέρουμε να καλύψουμε τις υποχρεώσεις μας, το δάνειο του σπιτιού μας, πώς θα σπουδάσουν τα παιδιά μας κλπ.; Ποιος μπορεί να απαντήσει στον πολίτη αυτής της χώρας, ποιός είναι σε θέση να του εγγυηθεί τι θα γίνει με το αύριο. Τα ερωτήματα, δεκάδες, οι απαντήσεις, αόριστες….Πλανάται ο φόβος της ανεργίας. Τι χειρότερο όμως για έναν άνθρωπο να χάνει την πίστη και την ελπίδα στο αύριο, να μην μπορεί να ονειρευτεί ή να σχεδιάσει….

Επηρεάζονται τα παιδιά από όλο αυτό; Η απάντηση είναι ναι. Ακόμα και όταν η οικογένειά τους δεν πλήττεται άμεσα οικονομικά, τα παιδιά νιώθουν άγχος, ανασφάλεια και φόβο για το μέλλον, επηρεαζόμενα από τη γενικότερη κατάσταση που επικρατεί. Οι οικονομικές πιέσεις προκαλούν εντάσεις και σε ενδοοικογενειακό επίπεδο, επειδή οι γονείς καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τα οικονομικά τους και να οριοθετήσουν τις ανάγκες των ίδιων και των παιδιών τους. Τα παιδιά, από την άλλη, θα βιώσουν ένα επισφαλές και αβέβαιο κλίμα, εξαιτίας αυτού του επαναπροσδιορισμού . Αυτό γεννά στα ίδια φόβο, υπαρξιακό πόνο και έντονο θυμό. Ο θυμός αυτός ενισχύει επιθετικές ή ακόμη και παραβατικές συμπεριφορές. Το μοντέλο της οικογένειας έχει αλλάξει, τα διαζύγια έχουν αυξηθεί το ίδιο και η υπογεννητικότητα  αλλά και οι μονογονεϊκές οικογένειες και οι άγαμες μητέρες. Mπροστά στην οικονομική κρίση, θα παρατηρηθούν μεταβολές στη δομή της συζυγικής οικογένειας, σύγχυση ρόλων και δυσκολία ταύτισης των παιδιών με τους γονείς.

Οι γονείς, βιώνοντας τον φόβο για τη νέα δύσκολη αυτή κατάσταση, θα κληθούν να επαναπροσδιορίσουν τις ανάγκες αυτών και των παιδιών τους. Καλό λοιπόν θα είναι να μιλήσουμε κ να εξηγήσουμε στα παιδιά μας ανάλογα με την ηλικία που βρίσκονται (παιδική ή εφηβική) για την οικονομική κατάσταση της οικογένειας

και τα προβλήματα χωρίς όμως να τους μεταδώσουμε το άγχος μας. Άλλωστε, τα παιδιά και κυρίως οι έφηβοι, δεν είναι έξω από το πρόβλημα, αλλά στην καρδιά του, αφού πολλά μέτρα των κυβερνήσεων αφορούν την τωρινή ζωή τους και το δύσκολο μέλλον τους. Γονείς και οι καθηγητές οφείλουν να ανοίξουν σοβαρό διάλογο με τα παιδιά για τις οικονομικές συνθήκες ανάλογα με την ηλικία τους και κυρίως για θέματα στα οποία εκείνα πρώτα εκφράζουν απορίες. Οι απόψεις που εκφράζουν οι γονείς  στα παιδιά θα πρέπει να κινούνται σε παράλληλα και όχι αντιφατικά επίπεδα. Οι οικογένειες σε διαφορετικό βαθμό, ανάλογα με την οικονομική κατάστασή τους, είναι αναγκασμένες να κάνουν περικοπές και αυτό αφορά και τα παιδιά τους. Θα πρέπει, λοιπόν, να εξηγηθούν οι λόγοι αυτών των αλλαγών.

 Η οικογένεια κλονίζεται γιατί η κοινωνία κλονίζεται στη βάση της και για εμάς τώρα είναι η ώρα, να επιδείξουμε ικανότητα, ψυχικό σθένος και δεξιοτεχνία προκειμένου να την κρατήσουμε όρθια και ζωντανή.