Υπέροχα κλασική «Ηλέκτρα» στην Αρχαία Ήλιδα
Του Παναγιώτη Φωτεινόπουλου
- Άρτια σκηνοθεσία και ολοκληρωμένες ερμηνείες, αλλά υπονόμευσαν την παράσταση οι αστοχίες στον ήχο
Μια «Ηλέκτρα» κλασική, που αναδεικνύει τα κυρίαρχα νοήματα του σοφόκλειου κειμένου, παρακολούθησαν οι θεατές που γέμισαν το ξύλινο θέατρο της Αρχαίας Ήλιδας το βράδυ της περασμένης Παρασκευής. Δυστυχώς, όμως, την υπονόμευσαν αστοχίες στον ήχο, αφού ακουγόταν μόνιμα ένα… τζιτζίκι στη σκηνή, το οποίο δεν επέτρεψε να απολαύσουμε τους μονόλογους των πρωταγωνιστών. Εδώ να ανοίξουμε μια παρένθεση: Κατανοώ την άνεση που προσφέρουν τα χειλόφωνα, αλλά για μεγάλα θέατρα όπως η Επίδαυρος. Στην αρχαία Ήλιδα δεν είναι απαραίτητα, διότι η φυσική ένταση στην ερμηνεία είναι πολύ πιο γοητευτική.
Τα καλύτερα σημεία της αρχαίας τραγωδίας ήταν οι διάλογοι μεταξύ των κεντρικών προσώπων, καθώς η σκηνοθεσία της Λίλλυς Μελεμέ φάνηκε πως είχε στοχεύσει στην ανάδειξή τους.
Σφοδρές λεκτικές συγκρούσεις, καθαρές και κατανοητές στο ευρύ κοινό, από τις οποίες ξεπηδούσαν προαιώνιες έννοιες και ηθικά διλήμματα: ο δίκαιος φόνος, η αυτοδικία ως απονομή δικαιοσύνης, η υστεροφημία που μπορεί να οδηγήσει στη ματαιοδοξία, αλλά και νοήματα με σύγχρονη διάσταση, όπως η έμφυλη βία και η θέση της γυναίκας απέναντι στον άνδρα.
Παράλληλα, στην «Ηλέκτρα» κυριαρχεί η έννοια της τραγικής ειρωνείας (δηλαδή οι θεατές γνωρίζουν αυτό που αγνοούν οι πρωταγωνιστές της τραγωδίας), αφού όλη η παράσταση βασίζεται σε πλεκτάνες, και αποδίδεται με υποδειγματική δραματική κορύφωση η σκηνή της αναγνώρισης μεταξύ Ηλέκτρας (Λένα Παπαληγούρα) και Ορέστη, αν και το αδερφικό φιλί στο στόμα δεν πολυταίριαζε.
Από την παράσταση ξεχωρίζουν οι «αγώνες λόγων»της Ηλέκτρας με τη μητέρα της, Κλυταιμνήστρα (Ελισάβετ Μουτάφη) και την αδελφή της, Χρυσόθεμη
Μάνα και κόρη φτάνουν στα άκρα της λεκτικής σύγκρουσης, με την κάθε πλευρά να ξεδιπλώνει τα επιχειρήματά της. Η κυνική Κλυταιμνήστρα υπενθυμίζει στην Ηλέκτρα τη θυσία της Ιφιγένειας και δικαιολογεί τη συζυγοκτονία, ενώ η Ηλέκτρα τής επισημαίνει πως ο νόμος δεν προβλέπει την αυτοδικία, προοικονομώντας τον θάνατό της. Από τους εύληπτους διαλόγου, είναι δύσκολο να μη στοχαστεί το κοινό σχετικά με τον δίκαιο φόνο.
Στον αγώνα λόγου ανάμεσα στις δύο αδελφές, η ατμόσφαιρα δεν αποπνέει μίσος αλλά αγάπη. Όμως κι εκεί η σύγκρουση κλιμακώνεται, με τις δύο πρωταγωνίστριες να μας καλούν να ισορροπήσουμε ανάμεσα στα δυσδιάκριτα όρια του ηρωισμού και του ρεαλισμού, της σύνεσης και της δειλίας, του πείσματος και της λογικής.
Κριτική των πρωταγωνιστών
Η Λένα Παπαληγούρα ως Ηλέκτρα μας χαρίζει μια πολύ ώριμη ερμηνεία, αφού έχει περιορίσει τις επιτηδευμένες εξάρσεις, και είναι εξαιρετική από την αρχή ως το τέλος.
Η Ελισάβετ Μουτάφη ως Κλυταιμνήστρα ακροβατεί άψογα ανάμεσα στη διπλή διάσταση της πονεμένης μάνας και της ειρωνικής συζυγοκτόνου, με άρτιο ξεδίπλωμα των επιχειρημάτων. Ο Στρατής Χατζησταματίου ως Ορέστης, με εξαίρεση το αμήχανο ξεκίνημα και τα ανούσια «καράτε» με τον παιδαγωγό (Γιάννη Παπαζήση) κερδίζει τις εντυπώσεις στη σκηνή της αναγνώρισης. Πολύ babyface, αλλά μην ξεχνάμε ότι κι ο μυθικός Ορέστης παιδί ήταν.
Η Εριέττα Μανούρη ως Χρυσόθεμη αναδεικνύει την εσωτερική σύγκρουση του απλού ανθρώπου ανάμεσα στη λογική και τον φόβο, που επισημαίνει ότι δεν πας πουθενά «με τη βαρκούλα της απελπισίας στα ανοιχτά της συμφοράς»
Ο Γιάννης Παπαζήσης παρουσιάζει έξυπνα έναν κουτοπόνηρο παιδαγωγό που επιτελεί επιτυχημένα την αποστολή του και είναι πολύ καλός στην αφήγηση του εικονικού θανάτου του Ορέστη, ενώ ο Δαυίδ Μαλτέζε ως Αίγισθος, παρότι έχει περιορισμένο ρόλο, προλαβαίνει να μας δείξει πόσο εύκολα η απώλεια ισχύος μετατρέπει τον αγέρωχο νταή σε άνθρωπο που επιζητά τον οίκτο και αποδέχεται στωικά τη μοίρα του.
Ο χορός, όποτε τον βοηθούσε ο ήχος, συνέβαλε στη ροή της τραγωδίας, με κορυφαία στιγμή το τραγούδι στο δεύτερο στάσιμο, με τον στίχο «άνθρωποι απάνθρωποι…» να ακούγεται μελωδικά.
