Από σύμπτωση μάλλον, η άτυπη πενταμερής για το Κυπριακό υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, 27-29 Απριλίου 2021, στην Γενεύη, πραγματοποιήθηκε μέσα στην φετινή Εβδομάδα των Παθών. Ωστόσο, στα πάθη της Κύπρου και του λαού της, ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων, δεν προβλέπεται τέλος στο ορατό μέλλον. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά από παρόμοια επίσημη διάσκεψη στο Κραν Μοντανά, οι εξελίξεις γεννούν απαισιοδοξία.
Στην Γενεύη, όχι μόνο δεν διαπιστώθηκαν συγκλίσεις, αλλά δεν ευρέθη ούτε ένας ελάχιστος κοινός παρανομαστής για την επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών, κυρίως διότι τόσο η κυβέρνηση Ερντογάν, όσο και ο τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ που διαδέχθηκε τον αγωνιστή της ειρήνης και της δημοκρατίας Μουσταφά Ακιντζί, επιμένουν στην «λύση» δύο κρατών στην Κύπρο, δηλαδή, στην οριστική διχοτόμηση του νησιού, γυρνώντας στην θέση Ετσεβίτ, ότι «το Κυπριακό λύθηκε το 1974».
Ενδιάμεσο σενάριο από την τουρκική πλευρά ενδέχεται να είναι μία λύση συνομοσπονδίας, αφού η διεθνής κοινότητα και ιδιαίτερα η ΕΕ, δεν πρόκειται να αναγνωρίσει δεύτερο κράτος στην Κύπρο. Εννοείται ότι το σενάριο της συνομοσπονδίας δεν συμβιβάζεται με τις αποφάσεις του ΟΗΕ, που προβλέπουν την λύση δικοινοτικής-διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, για τον τερματισμό της κατοχής και την επανένωση της Κύπρου. Την απόκλιση από τις αποφάσεις αυτές δεν επιθυμεί ούτε ο Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος, μετά το 2017, επιδίωξε την επανέναρξη των συνομιλιών από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά.
Ωστόσο, στο μεταξύ υπήρξε η λεγόμενη «διπλωματία των γεωτρυπάνων» από την κυβέρνηση Ερντογάν κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας και των δικαιωμάτων της στην ΑΟΖ. Μεγαλύτερο πισωγύρισμα σημειώθηκε στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, με την εκλογική ήττα του υπέρμαχου της επανένωσης μέσω της ομοσπονδίας Μουσταφά Ακιντζί από τον εκλεκτό της Άγκυρας Τατάρ. Καταστροφική εξέλιξη, την οποία η ελληνοκυπριακή ηγεσία θα έπρεπε να είχε αποτρέψει, ενισχύοντας την θέση του Ακιντζί μέσα στην κοινότητά του ότι μπορούσε να επιτύχει την λύση, η οποία θα τους βγάλει από την διεθνή απομόνωση, κυρίως με την δική τους συμμετοχή στην ΕΕ. Από την άποψη αυτή, μάλλον έχει δίκιο η Αριστερά της Κύπρου που αποδίδει ευθύνες στον πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη για την μη επανέναρξη των διακοινοτικών συνομιλιών, το συντομότερο δυνατό μετά το Κραν Μοντανά.
Δυστυχώς, επιβεβαιώνεται και πάλι ότι ο χρόνος δεν δουλεύει υπέρ της δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού, για την οποία χάθηκαν πολύ σημαντικές ευκαιρίες τις τελευταίες δεκαετίες, με μεγαλύτερη εκείνη του σχεδίου Ανάν, το οποίο απορρίφθηκε το 2004 πανηγυρικά από τους ελληνοκύπριους, ενώ υπερψηφίστηκε με 65% από τους τουρκοκύπριους. Πάλι καλά που το τότε περήφανο «όχι» του Τάσσου Παπαδόπουλου δεν το πλήρωσε η Κύπρος με την μη ένταξή της στην ΕΕ, διότι ο τότε κύπριος πρόεδρος διαβεβαίωνε προεκλογικά τις Βρυξέλλες ότι θα στήριζε το σχέδιο του ΟΗΕ ώστε να ενταχθεί η Κύπρος ως σύνολο.
Με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, δημιουργήθηκε ευνοϊκή κινητικότητα και για το Κυπριακό, με ορόσημο το Κραν Μοντανά, όπου πρώτη φορά ελληνική κυβέρνηση έθεσε το ζήτημα κατάργησης των καθεστώτος των διεθνών εγγυήσεων, που έδωσε το 1974 το πρόσχημα για την τουρκική εισβολή και κατοχή.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη απέφυγε να αναλάβει πρωτοβουλίες γιά το Κυπριακό, ο δε πρωθυπουργός δεν αναφέρθηκε καν σε αυτό κατά την παρέμβασή του στην ΓΣ του ΟΗΕ το 2020. Γενικότερα, η Δεξιά στην Ελλάδα και την Κύπρο ουδέποτε εστερνίστηκαν την ιδέα της ανεξάρτητης και αδέσμευτης Κύπρου, για λόγους που δεν είναι του παρόντος.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
