Του Θεόδωρου Κόλλια, διαχειριστή του yannitsochori.blogspot.gr

Η ζωή μας έχει τρεις περιόδους, Παρελθόν – Παρόν – Μέλλον. Από τις τρείς μόνο το παρόν είναι σταθερό, μετρήσιμο αν και μικρής διάρκειας, ελάχιστο, στιγμιαίο. Ευθύς αμέσως γίνεται, πριν, προ λίγου, χτες, προχτές, πέρυσι, γίνεται παρελθόν. Τούτο αρχίζει από μηδέν και τάχιστα μεγεθύνεται, θεριεύει με αντίστοιχη ελάττωση, σμίκρυνση του μέλλοντος. Παρελθόν και μέλλον είναι ποσά αντιστρόφως ανάλογα, που μάθαμε από το δημοτικό.

Το παρόν λοιπόν, παρόλη τη μικρούτσικη παρουσία του, είναι ο καταλύτης της μεταστροφής του μέλλοντος σε παρελθόν, αυτής της «αέναης» προσθαφαίρεσης. Και έρχεται η στιγμή – ναι στιγμή είναι – που πλέον το μέλλον μηδενίζεται, συμπαρασύροντας και το παρόν αλλά και το παρελθόν, που από το ζενίθ εξανεμίζεται στην στιγμή. Νομίζω ότι όλοι κατανοείτε ότι αυτή η στιγμή είναι η τελική πτώση, ο θάνατος.

Αναφερόμαστε με επίκεντρο τον άνθρωπο, που το πρώτο σκέλος του διαμετρήματος της ζωής του ακουμπά στην αρχή του απώτατου παρελθόντος. Είναι η γέννηση. Αλλιώς η αρχή της προβολής της ύπαρξής του στηρίζεται στη στιγμή που αρχίζει να αποκτά παρελθόν και τα αποτυπώματά του να πληθαίνουν.

Κι αυτά κάπως αργότερα έρχονται στην επιφάνεια με τη διαδικασία της μνήμης που αποτελεί την ανώτατη λειτουργία του εγκεφάλου, συναγωνιζόμενη με τη σκέψη και τη λογική. Η ανάκληση των αναμνήσεων στη μνήμη επιβεβαιώνει την κυριαρχία του παρελθόντος και την αυξάνει, συνεπικουρούμενη με τα πλείστα ενύπνια όνειρα. Αυτή δε, η ανάκληση αυξάνεται με τα διάφορα αναμνηστικά, ενθυμήματα όπως απομνημονεύματα, φωτογραφίες ακόμη και διάφορα αντικείμενα, δωράκια.

Μέγιστο ρόλο και σύνθετο σε αυτό το τρίπολο του χρόνου έχουν τα βιβλία και γενικώς η Τέχνη [Λογοτεχνία, ποίηση, ζωγραφική, κινηματογράφος. Το παρελθόν, αναλόγως μια περίοδο, γραμμένο ή αποτυπωμένο μένει εσαεί αναλλοίωτο, διαχρονικό. Αποτελεί την ιστορία, ενώ η προ γραφής περίοδος έχει μυθοποιηθεί. Αντίθετα η όποια αναφορά στο μέλλον κυρίως μεταλλάσσεται σε φαντασία εκτός από την περίπτωση που έχει σταθερά στηρίγματα και πραγματοποιείται. Πολλάκις όμως και η φαντασία πραγματοποιείται.

Βεβαίως τα πιο ισχυρά μνημονικά αποτυπώματα του παρελθόντος, τα πιο γνήσια κάτοπτρα της μνήμης είναι τα προσφιλή πρόσωπα, συγγενείς, συμμαθητές, φίλοι αλλά και τα σημαντικά γεγονότα, περιστατικά, χαρμόσυνα και λυπηρά, όπως γάμοι, βαφτίσια, εξετάσεις και ιδίως τραγικά, θάνατοι και διάφορα σοβαρά ατυχήματα. Και έπονται τα υπόλοιπα ανάλογα με το μελάνι της απογραφής. Τούτο το μελάνι συνεχώς με τον πανδαμάτορα χρόνο ξεθωριάζει χωρίς καμία σειρά αλλά σύμφωνα με την αμυδρότητα ή μη.

Έτσι λοιπόν κι εμένα το πιο ισχυρό μνημονικό μου αποτύπωμα, στην πρώτη σελίδα της μνήμης μου, μετά από τους γονείς μου – αχ ρε μάνα, και στον ξύπνιο μου και στον ύπνο μου έχεις την πρώτη θέση – είναι ένα πρόσωπο στο χωριό που με έχει σημαδέψει από τα μικρά χρόνια της ζωής μου μέχρι εκείνα της πλήρους ευρωστίας μου. Είναι ένα πρόσωπο που δεν ανήκε στον συγγενικό μου κύκλο, αλλά ούτε και στον φιλικό μου. Όμως η ανάμνηση της όλης εικόνας του είναι έντονα επιδραστική από εκείνα τα χρόνια.
Αυτό το πρόσωπο είναι η Παναγιώτα, η ονειροπαρμένη, η «τρελή» η μονίμως αλαφιασμένη του χωριού. Σίγουρα ανάλογη επίδραση έχει και σε όλους νομίζω τους συγχωριανούς, καθότι η Παναγιώτα ήταν η πιο επιβλητική και δημοφιλής φιγούρα στο χωριό. Θυμάμαι τη μάνα μου που έλεγε ότι η Παναγιώτα στα νιάτα τους ήταν πάμπτωχη μεν αλλά η πιο ωραία κοπέλα.

Και όλα τα χωριά είχαν τον δικό του «τρελό» τον ονειροπαρμένο. Πλέον από τη μια η «πρόοδος» της ψυχιατρικής και από την άλλη ο έντονος ατομικισμός με την προσωπική οχύρωση, θωράκιση και την κοινωνική οργάνωση, ιδρύματα, άσυλα.. επέφεραν τη μερική ή ολική εξάλειψη του φαινομένου. Πλέον στα χωριά μας πολύ σπάνια κυκλοφορούν Παναγιώτες, Λόλες, λωλές και λωλοί ελεύθερες και ωραίες. Είναι μαντρωμένες σε μπουντρούμια.