ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ: Το ραντεβού της «Πρωινής» με την ιστορία

Εν αρχή ην… η Ιστορία. Δεν ισχυρίστηκε αυτό ο Ηράκλειτος, ούτε ο ευαγγελιστής Ιωάννης, στον οποίο πιστώνεται συνήθως το περίφημο «Εν αρχή ην ο Λόγος», όμως είναι γεγονός ότι αισθανόμαστε συχνά την ανάγκη να σταθούμε στους ώμους των γιγάντων προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο. Υπό αυτήν την έννοια, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι αυτή η ανάγκη για κατανόηση και τελικά η αναζήτηση της γνώσης, συνιστά έναν από τους κοινούς παρονομαστές του ανθρώπινου γίγνεσθαι. Έτσι, ο δικός μας τρόπος για να κατανοούμε τον κόσμο είναι διαβάζοντας αλλά και συζητώντας για την ιστορία. Και για να μνημονεύσω τα σπουδαία λόγια του Αμερικανού ιστορικού Χάουαρντ Ζιν, αν δεν ξέρεις ιστορία, είναι σαν να γεννήθηκες χθες.

Διαβάζοντας αλλά και συζητώντας. Η, κατά κυριολεξία, διαλεκτική της ιστορίας, είναι μία ταλαιπωρημένη υπόθεση, που έχει υποφέρει όσο λίγες από μύθους και δοξασίες. Πρώτα απ’ όλα, σε σχέση με το ποιους αφορά. Η ιστορία δεν είναι μόνο το επιστημονικό αντικείμενο, πάνω στο οποίο εμβαθύνουν οι ακαδημαϊκοί, μελετώντας στο πανεπιστημιακό τους απομονωτήριο. Δεν είναι μια γλώσσα νεκρή, αλλά η πάντοτε ζωντανή, συλλογική μας αναμέτρηση με το παρελθόν. Ακόμα και τα παιδιά, τα οποία τη διαβάζουν και τη διδάσκονται στο σχολείο, έχουν την ανάγκη της καθοδήγησης και της συζήτησης, της διαδραστικής πραγμάτευσης των γεγονότων με τον δάσκαλο ή τη δασκάλα, ώστε να εξαχθούν τα απαραίτητα συμπεράσματα. Το ζητούμενο είναι η αποτίμηση και η ερμηνεία των γεγονότων, και κυρίως η παραγωγική συσχέτισή τους με το παρόν και το μέλλον, όχι απλώς η στείρα απομνημόνευσή τους.

Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, η «Πρωινή», συνεχίζει τον κύκλο των υψηλού επιπέδου εκδηλώσεων, που άνοιξε τον Μάρτιο του 2021, με σκοπό την κριτική αποτίμηση των σημαντικότερων γεγονότων της Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας και όπως κάθε φορά, είναι μεγάλη χαρά, να διαπιστώνουμε ότι και σε αυτό το εγχείρημα έχουμε συνοδοιπόρους, εν προκειμένω την «ΑΕΝΑΟΝ» και τη «Σύμπραξη», όπως και την υποστήριξη της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Τους ευχαριστούμε θερμά και τους διαβεβαιώνουμε ότι θα υπάρξει και συνέχεια. Και βέβαια, οφείλουμε να ευχαριστήσουμε τους εκλεκτούς ακαδημαϊκούς, οι οποίοι μας τιμούν με την παρουσία τους, καθώς όπως σημειώθηκε, ο καλός δάσκαλος συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση των σπουδαίων μαθημάτων τα οποία δύναται να μας δώσει η ιστορία, και ποιοι καλύτεροι δάσκαλοι από τις κυρίες και τους κυρίους οι οποίοι συγκροτούν το συγκεκριμένο πάνελ.

Το μάθημα αυτή τη φορά φέρει τον τίτλο «100 χρόνια από τη Συνθήκη της Λωζάννης και ο τουρκικός αναθεωρητισμός». Προτού λοιπόν δοθεί ο λόγος στους καθ’ ύλην αρμόδιους, δύο απλές και σύντομες επισημάνσεις. Ιστορικά, οι συνθήκες δεν αποτελούν προϊόντα μιας τυπικής διεκπεραίωσης, ακόμα κι όταν τελικά δεν εφαρμόζονται ή ακόμα κι όταν δεν αντέχουν στον χρόνο. Σε κάθε περίπτωση είναι το αποτέλεσμα ιστορικών διεργασιών και πάντοτε προδίδουν τις γεωπολιτικές ζυμώσεις και επιδιώξεις των συμβαλλόμενων μερών. Πόσο μάλλον η Συνθήκη της Λωζάννης, η οποία και εφαρμόστηκε, και άντεξε ως σήμερα. Αυτή η αντοχή προφανώς σήμερα αμφισβητείται έντονα από την τουρκική πλευρά. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η Συνθήκη της Λωζάννης είναι πάνω απ’ όλα μία συνθήκη η οποία χαράσσει σύνορα και όπως όλες οι συνθήκες οριοθέτησης, δεν διαμορφώνει μόνο τον χάρτη, αλλά αποσκοπεί στο να παράγει μονιμότητα, δημιουργώντας τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη δημιουργία και μακροημέρευση των κρατών. Με άλλα λόγια, φτιάχτηκε, μεταξύ άλλων, για να διασφαλίσει την ειρήνη και επομένως να αντέξει στον χρόνο.

Η δεύτερη παρατήρηση είναι ακόμα πιο απλή, αλλά δεν παύει να είναι καίρια. Η Συνθήκη της Λωζάννης, δεν αφορά μόνο εμάς, τους Έλληνες και την Ελλάδα ως κράτος, αλλά αυτονόητα και την Τουρκία. Για την ακρίβεια, αποτελεί ή θα έπρεπε να αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας, και ως εκ τούτου της Τουρκίας έτσι όπως τη μάθαμε και τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Το γεγονός ότι αυτή η θεμελιώδης στιγμή στην τουρκική ιστορία παραβλέπεται συνειδητά από την εντός και εκτός εισαγωγικών επίσημη Τουρκία, στοιχειοθετεί μία ακόμη απτή απόδειξη των συσχετισμών και του δόγματος το οποίο επικρατεί στη γείτονα, όπως και των επιδιώξεων οι οποίες υποβόσκουν στο περιθώριο της γεωπολιτικής σκακιέρας.

Τέλος, ας μην παραβλέπουμε κι όλα εκείνα τα οποία ενώνουν τους λαούς και απροσδόκητα αλλάζουν έστω και πρόσκαιρα το κλίμα. Ο καταστροφικός σεισμός στην Τουρκία και η έμπρακτη αλληλεγγύη της Ελλάδας κατέδειξαν ότι υπάρχει ακόμα χώρος για συνεννόηση. Από την επονομαζόμενη «διπλωματία των σεισμών» μέχρι τις πρόσφατες προσπάθειες προσέγγισης, προέκυψε και θα μπορούσε να ενισχυθεί η άποψη ότι μπορεί να εξευρεθεί κοινό έδαφος και ότι ίσως τελικά μας ενώνουν περισσότερα απ’ ότι μας χωρίζουν. Όχι με κατευνασμό, αλλά με ειλικρίνεια και αμοιβαία καλή διάθεση. Όχι με απεμπόληση κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά με δίκαιη διαπραγμάτευση και με σεβασμό στο παρελθόν, στην ιστορία μας και εν γένει στην ιστορία, έτσι όπως πραγματώθηκε μέσα και από τη Συνθήκη της Λωζάννης. Με αυτήν την ιστορία έχουμε ραντεβού, και τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την «Πρωινή», φροντίζουμε πάντα να είμαστε προετοιμασμένοι και στην ώρα μας.

Ο εκδότης