ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ: S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα ή πώς έμαθα να πάψω να ανησυχώ και να αγαπώ τη βόμβα

Πυρηνικά. Ατύχημα. Απειλή. Όλεθρος. Όποια κι αν είναι η λέξη, η σκέψη που πυροδοτεί κάθε φορά είναι η ίδια, και αποτελείται από δύο εικόνες. Η μία, είναι η απίστευτη σκηνή με τον Slim Pickens στον ρόλο του ταγματάρχη-πιλότου του βομβαρδιστικού, την ώρα που πέφτει καβάλα στην πυρηνική βόμβα, κουνώντας το καουμπόικο καπέλο του και ουρλιάζοντας λες και έχει καβαλήσει ταύρο σε ροντέο. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για μία από τις πιο εμβληματικές σκηνές στην ιστορία της έβδομης τέχνης, όχι μόνο για την άρτια σκηνοθετική της αποτύπωση αλλά και για το εννοιολογικό της περιεχόμενο.

Από την αρχή μέχρι το τέλος, οι χαρακτήρες της ταινίας με αιχμή τις μεταμορφώσεις του εκπληκτικού Peter Sellers, ακροβατούν διαρκώς ανάμεσα στο γελοίο και το τραγικό ή το τραγικό και το γελοίο, –όπως το δει κανείς. Το βέβαιο είναι ότι με αφορμή τον ψυχρό πόλεμο και το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος, ο Kubrick επιτυγχάνει να αναδείξει έξοχα την ιλαροτραγωδία της ανθρώπινης κατάστασης, και πως αρκεί μία σειρά από ατυχήματα και έναν παλαβό για να οδηγηθεί η ανθρωπότητα στο πρόωρο τέλος της.

Η άλλη «εικόνα» ίσως να είναι και αυτή από ταινία, αφού περιλαμβάνει τη γρήγορη εναλλαγή καρέ, με όλα αυτά τα φρικιαστικά πράγματα τα οποία συνεπάγεται η έκρηξη μιας ατομικής βόμβας. Τη φοβερή λάμψη, το ωστικό κύμα που σαρώνει τα πάντα, τους ανθρώπους που εξαϋλώνονται, το μανιτάρι που υψώνεται στον ορίζοντα, την καταστροφή, τη μόλυνση και το ισοπεδωμένο τοπίο. Όλα αυτά αλλά με μία βασική προϋπόθεση: Την ώρα που προβάλλονται αυτές οι μετα-αποκαλυπτικές σκηνές, παίζει το «What a Wonderful World» του Louis Armstrong. Μία ονειρική μουσική υπόκρουση, φαινομενικά, εντελώς ακατάλληλη για να συνοδεύσει την αρχή του τέλους.

Οι παλιοί τα ξέρουν καθώς μπορεί μεν να μην έζησαν τον όλεθρο, βίωσαν όμως στο πετσί τους τον φόβο του ολέθρου, μετά το πυρηνικό ατύχημα του Τσέρνομπιλ. Έβγαζαν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο σπίτι, λούζονταν με ιώδιο, ενώ έτρεμαν στην ιδέα να τους φτάσει αργά ή γρήγορα το ραδιοενεργό κύμα. Κάποιοι λένε ότι έβρεξε εκείνες τις μέρες στην περιοχή τους και απέφευγαν να ψωνίσουν ή να καταναλώσουν φρούτα και λαχανικά. Τα πιτσιρίκια δεν τα πρόλαβαν αυτά. Μάλλον γι’ αυτό δεν τους λούζει κρύος ιδρώτας.

Είναι ο ιδρώτας που έλουσε πολλούς εξ’ ημών όταν ακούσαμε τον Πούτιν να κάνει λόγο για πυρηνικά. Για την ακρίβεια μιλούσε για ετοιμότητα αμυντική αλλά αυτό χάθηκε στην αντιρωσική βοή των δυτικών μέσων. Στην προκειμένη περίπτωση ωστόσο, δεν έχει σημασία, διότι αν πριν από μία εβδομάδα διαπραγματευόσουν δημόσια το ζήτημα των πυρηνικών, θα σε αντιμετώπιζαν περίπου ως τρελό. Πριν από μία εβδομάδα η ζωή μας ήταν η πανδημία και η φρενήρης κούρσα του πληθωρισμού. Ξαφνικά έχουμε έναν πόλεμο και το καθόλου απίθανο ενδεχόμενο να γενικευτεί η σύγκρουση και να μετατραπεί σε Γ’ Παγκόσμιο.

Κι έρχεται τώρα, μετά την πρώτη «βόμβα του Πούτιν», ο αγαπητός ΥΠΕΞ της Ρωσίας κ. Λαβρόφ, και τι μας λέει; Ότι αν γίνει Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, θα εμπλακούν σε αυτόν πυρηνικές δυνάμεις και θα είναι καταστροφικός, όπως μετέδωσε το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων RIA, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters. Κι από την άλλη, μπαίνεις να ενημερωθείς, για παράδειγμα, στην ελληνική έκδοση της Huffington Post και βλέπεις δημοσίευμα με τίτλο «Έντεκα πράγματα που πρέπει να έχει κάποιος έτοιμα σε περίπτωση που ξεσπάσει πυρηνικός όλεθρος». Και κάπου εδώ, οφείλει κανείς για να μην τρελαθεί, να ακολουθήσει την κινηματογραφική πρόταση του Κιούμπρικ, να πάψει δηλαδή να ανησυχεί και να αγαπήσει τη βόμβα!