ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ: Η «Πρωινή» και το χρέος της συλλογικής μνήμης
Όλβιος όστις ιστορίης έσχεν μάθησιν
Ευριπίδης
«Τυχερός όποιος διδάχθηκε ιστορία». Τα λόγια ενός τραγικού ποιητή μετράνε πολύ περισσότερο στο αδυσώπητο ζύγι του χρόνου. Είναι το βάρος της ίδιας της ιστορίας η οποία σε αυτήν την περίπτωση αλλά και σε άλλες, πραγματοποιεί μια παράξενη ενδοσκόπηση,αυτοαξιολογείται και τελικά κρίνει τον εαυτό της όντως σημαντικό. Και εδώ το προφανές ερώτημα, γιατί μετά τον Σωκράτη τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται αυταπόδεικτο και δεδομένο, είναι το γιατί η ιστορία είναι σημαντική.
Κανείς ποτέ δεν έχει αμφισβητεί την αξία της, αλλά σπάνια επισημαίνει και διευκρινίζει το αίτιο. Γιατί κάθε φορά, υπάρχει ένα γιατί. Αυτό το γιατί φιλοδοξεί μεταξύ άλλων να προσδιορίσει και η ημερίδα την οποία διοργανώνει η «Πρωινή», με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από την Μικρασιατική καταστροφή. Και πράγματι το γεγονός, το εκάστοτε γεγονός, η ενδελεχής πραγμάτευσή του και η διύλισή του ως παραγώγου της ιστορίας, καθαρίζει, όπως θα έλεγε ο Σπινόζα, τον φακό με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο.
Η τυπική λειτουργία μιας εφημερίδας είναι συνυφασμένη με την επικαιρότητα. Ωστόσο η «Πρωινή» δεν υπήρξε ποτέ μία τυπική εφημερίδα, για διάφορους λόγους. Κυρίως όμως επειδήοι άνθρωποι αυτής της εφημερίδας η οποία μετρά τέσσερις δεκαετίες στο χώρο, αντιλήφθηκαν με τα χρόνια ότι η κάλυψη της επικαιρότητας συνιστά ένα μόνο κομμάτι της πολυσήμαντης αποστολής η οποία προορίζεται για τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς. Πέρα και πάνω από τα γεγονότα, οφείλεις να αναγνωρίζεις και να αναλύεις το πλαίσιο εντός του οποίου τελέστηκαν. Κάτι σαν εγκληματολογίατης δημοσιογραφίας. Άραγε, που ανήκουν όλα αυτά τα γεγονότα; Πως προέκυψαν και τι συμπέρασμα βγαίνει;
Η ιστορία είναι ένα μύλος που γυρνά αδιάκοπα. Ύστερα από ένα εύλογο διάστημα, τα γεγονότα συνθλίβονται στη μυλόπετρα της επικαιρότητας, και έρχονταιάλλα στη θέση τους, τα οποία με τη σειρά τους θα συνθλιβούν, ακολουθούμενα από άλλα κ.ο.κ.Δουλειά ενός ιστορικού αλλά και μέρος της δικής μας δουλειάς είναι να εντοπίσουμε και να αναδείξουμε το σταθερό στοιχείο του κάθε γεγονότος, εκείνο το οποίο επιστρέφει κάθε φορά, ανεξάρτητα από τα πρόσωπα.
Ένα άλλο βασικό προαπαιτούμενοστο δικό μας μετερίζι είναι να μιλάμε με γλώσσα απλή. «Θα θελα να μιλήσω απλά,όπως ξεκουμπώνει κανείς το πουκάμισό τουκαι δείχνει ένα παλιό σημάδι», γράφει ο Τάσος Λειβαδίτης και πραγματικά τούτη η αρχή μας έχει σημαδέψει διότι μπορεί αρκετές φορές τα ζητήματα να είναι σύνθετα, ωστόσο ο φορέας της ενημέρωσης φέρει την υποχρέωση να γίνεται κατά το δυνατόν κατανοητός από όλους. Καθαρός και ξάστερος. Ίσως αυτή να είναι παράλληλα και μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις την οποία αντιμετωπίζουν και οι επιστήμονες της ιστορίας, της πολιτικής, της κοινωνιολογίας και των λοιπών συναφών πεδίων, καθώςτο κοινωνικό διακύβευμα δεν αφορά τη μεταξύ τους συνομιλία αλλά το κομμάτι εκείνο το οποίο πρέπει να απευθύνεται και στο λαό.
Και γνωρίζουμε μετά βεβαιότητας ότι μία εφημερίδα μπορεί να αποτελέσει το συνδετικό κρίκο μεταξύ αυτών των δύο κόσμων, το μέσο που ενώνει ιδανικά τη σφαίρα της επιστήμης με τη σφαίρα της κοινωνικής ζωής. Ακριβώς γι’ αυτό, με τη διοργάνωση ημερίδων επιδιώκουμε σταθερά να δίνουμε το βήμα στους επιστήμονες και διανοητές, θέτοντας όμως παράλληλα το πλαίσιο της συζήτησης και καθορίζοντας τους όρους διεξαγωγής της, μεταφέροντας τελικά τη συζήτηση από τα αμφιθέατρα των πανεπιστημίων στην αγορά, όπως συνέβαινε και στα χρόνια της κορύφωσης του αρχαιοελληνικού πολιτισμού.
Έτσι αντιλαμβανόμαστε το χρέος μας απέναντι στην κοινωνία. Πρωτίστως φέρουμε την ευθύνη να ενημερώνουμε αλλά παράλληλα οφείλουμε να αναδεικνύουμε στους πολίτες τον κόσμο των ιδεών, ο οποίος εκτείνεται πέρα και πάνω από τα απεικάσματα των ειδήσεων. Με αυτήν την ημερίδα, αναλάβαμε για μία ακόμη φορά οικειοθελώς στο ελάχιστο κομμάτι το οποίο μας αναλογεί, το χρέος της συλλογικής μνήμης.Γιατί πιστεύουμε ακράδαντα πως είναι τυχερός όποιος διδάσκεται ιστορία. Γιατί είναι τυχερός ένας λαός που δεν τον αφήνουν να ξεχάσει.
Γιάννης Ρήγας
