Το Σημείωμα του Εκδότη: Η μελαγχολία του Χατζιδάκι
Ήταν γραμμένο με κιμωλία πάνω στις σκονισμένες
πλάκες τού δρόμου
«Είμαι σπουδαστής τού Ωδείου
Βοηθήστε με παρακαλώ να σπουδάσω»
Ήταν πολύ όμορφος
Για να τον ευνοεί ή Μουσική
Κ’ είτανε φανερό πώς ήταν σχέδιο
Το βράδυ οι φίλοι τα κορίτσια το κρασί
Και αύριο
«Είμαι σπουδαστής του Ωδείου
Βοηθήστε με παρακαλώ να σπουδάσω»
Μάνος Χατζιδάκις – Μελαγχολία Ωδείου
Γεννήθηκε σαν σήμερα, 23 Οκτωβρίου 1925 στην Ξάνθη. Τη φαντάζομαι σαν μέρα. Μελαγχολική και συνάμα γλυκιά. Με λίγο κρύο αεράκι και αρκετά σύννεφα να παίζουν κρυφτό με τον φθινοπωρινό ήλιο. Ένα παιδί της ελληνικής επαρχίας σαν όλα τ’ άλλα, μόνο που ο Μάνος Χατζιδάκις δεν ήταν σαν όλα τ’ άλλα παιδιά. Είχε αυτήν την ευαίσθητη καλλιτεχνική πλευρά, τις «αντένες» που γράφει ο Καρυωτάκης, οι οποίες συλλαμβάνουν τα μηνύματα και τις κρυφές συχνότητες στον αέρα της εποχής. Ταυτόχρονα είχε μία εκπαίδευση τρόπον τινά αστική, η οποία περιελάμβανε μαθήματα μουσικής και την εκμάθηση του πιάνου, του βιολιού και του ακορντεόν.
Η ζωή του όμως δεν ήταν εύκολη. Ο χωρισμός των γονιών του, η μετακόμιση στην Αθήνα και ο πρόωρος θάνατος του πατέρα του σε συνδυασμό με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, συνέθεσαν το σκηνικό της σκληρής εφηβείας του. Αν ο Χατζιδάκις κατάφερε να διαβάσει τον ψυχισμό του καθημερινού βίου, γεγονός το οποίο του επέτρεψε αργότερα να συμφιλιώσει τη λαϊκή με τη λόγια μουσική, είναι ακριβώς επειδή έζησε στο πετσί του τον αγώνα για επιβίωση και τις κακουχίες των μεροκαματιάρηδων. Ο νεαρός Μάνος εργάστηκε για βιοπορισμό ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι, παγοπώλης στο εργοστάσιο του Φιξ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοκονόμου και βοηθός νοσοκόμος στο 401 στρατιωτικό νοσοκομείο.
Αλλά το σαράκι του καλλιτέχνη σε τρώει, ό,τι κι αν κάνεις για να φας ψωμί. Έκανε ιδιαίτερα θεωρητικά μαθήματα με τον Μενέλαο Παλλάντιο την περίοδο 1940-1943, ενώ παρακολούθησε ως ακροατής μαθήματα στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.Δοκίμασε ακόμη και μαθήματα υποκριτικής στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης, με τον ίδιο τον Κάρολο Κουν, να τον ανακατευθύνει στη σύνθεση, εγκαινιάζοντας ταυτόχρονα μία συνεργασία η οποία θα κρατούσε δεκαπέντε και πλέον χρόνια. Μπορεί να μην τελείωσε καμία σχολή και να μην πήρε ποτέ κανένα πτυχίο, αλλά πέρα από το αστείρευτο ταλέντο του και την αφοσίωσή του στη μελέτη της μουσικής, ο Χατζιδάκις παρακολούθησε την ανώτατη σχολή της καλλιτεχνικής ζωής του τόπου.Τα βράδια στα ρεμπέτικα υπόγεια δίπλα στον Βαμβακάρη και τη Μπέλλου, και τα πρωινά στο πατάρι του Λουμίδη στην Πανεπιστημίου, με τον Γκάτσο, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Σικελιανό, τον Τσαρούχη, τον Κουν και φυσικά, τον Μίκη Θεοδωράκη, με τον οποίο ανέπτυξε ισχυρή φιλία.
Τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Και τις ιστορίες τις αφηγούνται καλύτερα τα τραγούδια και οι μελωδίες του. Αν υπάρχει μία μόνο λέξη να περιγράψει το έργο του, αυτή θα ήταν η μελαγχολία. Μια μελαγχολία γλυκόπικρη, εμποτισμένη στο«όντως ον» της ζωής. Οι άνθρωποι φεύγουν, οι εποχές αλλάζουν, αλλά η μελαγχολία του Χατζιδάκι παραμένει πάντα εκεί.
