Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν φοβόταν τα όπλα. Ήδη μάλιστα από την αρχή της πολιτικής του καριέρας στις αρχές του 1897 κι ενώ περιόδευε στην Κρήτη για τις επερχόμενες εκλογές, δεν δίστασε λεπτό να συνταχθεί με τους επαναστατημένους συμπατριώτες του στον αγώνα για την λευτεριά. Παράλληλα όμως αντιλήφθηκε πολύ σύντομα ότι οι μεγαλύτερες νίκες δεν λαμβάνουν χώρα στα πεδία των μαχών αλλά στα σαλόνια της διπλωματίας. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο μετέπειτα επτά φορές φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας εστίασε ιδιαίτερα (ενίοτε και αποκλειστικά) στην διεθνή σκηνή και στην διεκδίκηση πραγμάτων για λογαριασμό της χώρας. Και πράγματι, τα όσα πέτυχε δια της διπλωματικής οδού αυτός ο πολυπράγμων και ευφυής πολιτικός, δεν μπορούν να συγκριθούν με τα επιτεύγματα κανενός άλλου ηγέτη. Όχι ότι δεν πολέμησαν και δεν πότισαν την γη με το ίδιο τους τον αίμα οι Έλληνες προκειμένου να υπερασπιστούν τον τόπο τους.
Ωστόσο, το θάρρος και οι νικηφόρες μάχες δεν επαρκούν πάντα. Η ανθρώπινη ιστορία όπως άλλωστε και η ελληνική, έχει να δείξει πολλούς στρατηγούς με γαλόνια, οι οποίοι φορούσαν φράκο αντί για στρατιωτική στολή. Η Ελλάδα είναι βεβαίως μία χώρα σε δύσκολη γειτονιά και ως εκ τούτου είναι εκ των πραγμάτων αναγκασμένη να βρίσκεται σε στρατιωτική ετοιμότητα ανά πάσα στιγμή. Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες οι ένοπλες δυνάμεις έχουν ενισχυθεί σημαντικά, με συνέπεια την πάγια επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, γεγονός το οποίο φέρνει την χώρα σταθερά στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως σε εξοπλιστικές δαπάνες, παρά το μικρό μέγεθός της. Στην διπλωματία όμως μείναμε πίσω και αυτό το αναγνωρίζουν οι πάντες, όπως αναγνωρίζουν ότι ο Νίκος Κοτζιάς ήταν ο πρώτος ΥΠΕΞ μετά από πολλά πολλά χρόνια που έβαλε ξανά την Ελλάδα στον διπλωματικό χάρτη, ανασύροντάς την από τη διεθνή της αφάνεια κι ανυπαρξία. Παράλληλα η χώρα απέκτησε ξανά εθνική εξωτερική πολιτική και στρατηγική. Έτσι, ο καθένας είχε πλέον την ευκαιρία να ασκήσει κριτική, μόνο και μόνο επειδή επιτέλους υπήρχαν και είχαν διαμορφωθεί συμπαγείς εθνικές θέσεις για όλα τα κρίσιμα ζητήματα, όπως π.χ. για το κυπριακό.
Όχι, ο Νίκος Κοτζιάς σίγουρα δεν είναι αναντικατάστατος αλλά έπαιρνε στα σοβαρά την δουλειά του και το κενό που υπήρχε στην εξωτερική μας πολιτική φαινόταν πολύ περισσότερο για όσο διάστημα ασκούσε τα καθήκοντα του. Είναι ένα κενό το οποίο στέρησε επί μακρόν στην Ελλάδα το μεγάλο όπλο της διπλωματίας και ελπίζουμε ειλικρινά να μην το στερηθεί ποτέ ξανά. Το δύσκολο λοιπόν για τον πρωθυπουργό και για κάθε πρωθυπουργό είναι βρει τον κατάλληλο άνθρωπο, ο οποίος να γνωρίζει ακριβώς πώς θα το χειριστεί αποτελεσματικά και προφανώς προς όφελος της χώρας.
