Του Αθανασίου Κατσίμπελη*

Με το πρόγραμμα Erasmus+ #School_is_the_Flame που συντονίζει τα τελευταία τρία χρόνια το Δημοτικό Σχολείο Σκουροχωρίου για λογαριασμό τεσσάρων χωρών βρέθηκε η αποστολή του σχολείου μας (μαθητές και εκπαιδευτικοί) στη γενέτειρα του Αγίου Χαραλάμπους τη Μαγνησία (Μανίσα σήμερα) της Μικράς Ασίας.

Η συγκίνηση ήταν μεγάλη, για την ελληνική αποστολή, σε όλα τα μέρη που επισκεφθήκαμε. Το σχολείο που συνεργαζόμαστε στεγαζόταν σε κτήριο που είχε κτιστεί από Έλληνες και ήταν η έδρα της ελληνικής χωροφυλακής κατά την περίοδο που η Ελλάδα είχε τη διοίκηση της περιοχής 1919-1922.

Το ξενοδοχείο που φιλοξενηθήκαμε ήταν κτίριο που είχε κτιστεί από ελληνική οικογένεια και είχε χρησιμοποιηθεί ως εργοστάσιο και ήταν από μόνο του ένα μουσείο καθώς στα υπόγεια του που ήταν ευδιάκριτα με γυάλινες κατασκευές υπήρχαν αρχαία κτίσματα.

Στη Μανίσα αγγίξαμε τον βράχο της Νιόβης, έναν βράχο στο όρος Σίπυλο που μοιάζει με τη μορφή μιας γυναίκας που θρηνεί σαν να έχει λαξευτεί από ανθρώπινο χέρι. Είναι γνωστός ως ο βράχος που δακρύζει και σύμφωνα με τη μυθολογία είναι η μαρμαρωμένη Νιόβη η οποία θρηνεί τον θάνατο των παιδιών της.

Η επίσκεψη μας στη Σμύρνη και στην Έφεσσο έφερε σε επαφή τους τυχερούς μαθητές που συμμετείχαν στην αποστολή με τις χαμένες πατρίδες που ακόμα στέλνουν μηνύματα στη σύγχρονη εποχή.

Συγκλονιστική ήταν η επίσκεψη μας στο χωριό #Κιρκιντζέ γνωστό από τη #Διδώ #Σωτηρίου και το βιβλίο της “Τα ματωμένα χώματα” το οποίο συνδέεται με την Ηλεία καθώς 70 οικογένειες από το χωριό αυτό είχαν έρθει πρόσφυγες στην #Γαστούνη της Ηλείας το 1923.

«Αν υπάρχει αυτό που λέμε παράδεισος το χωριό μας ο Κιρκιντζές, ήταν ένα δείγμα του. Κοντά στο Θεό ζούσαμε ψηλά ανάμεσα σε κατάφυτα βουνά και ξαγναντεύαμε ολόκληρο τον καρπερό κάμπο της Εφέσου που ήτανε δικός μας ίσαμε τη θάλασσα».

Έτσι περιγράφει τον Κιρκιντζέ στα “Ματωμένα Χώματα” της Διδώς Σωτηρίου ο ήρωας του βιβλίου Μανώλης Αξιώτης.

Οι εκκλησίες του χωριού στέκονταν σήμερα αγέρωχες αλλά λεηλατημένες.Με τους Αγίους σοβατισμένους και τα μάτια των Αγίων σε δύο εικόνες που αντέχουν ακόμα τους σβησμένα.Το σχολείο του χωριού είναι τώρα εστιατόριο αλλά βρήκαμε τη φωτογραφία της Διδώς Σωτηρίου και στοιχεία που δείχνουν όλη την ελληνική ιστορία του χωριού.

Το 1855 είχε ιδρυθεί το σχολείο στο χωριό από τη φιλεκπαιδευτική εταιρεία «Όμηρος» της Σμύρνης. Στις αρχές του 20ου αι. τα σχολεία ήταν τρία, αρρένων, θηλέων και νηπιαγωγείο. Σε κάθε τάξη δίδασκε διαφορετικός δάσκαλος. Οι μαθητές μιλούσαν υποχρεωτικά ελληνικά και στο σχολείο δεν χρησιμοποιούσαν τουρκικά.

Γύρω από το χωριό υπήρχαν πολλά ξωκλήσια, όπως του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Τριάδας, του Αρχάγγελου, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Νικολάου του Ορφανού, της Αγίας Κυριακής, του Αγίου Κωνσταντίνου και του Αγίου Αθανασίου. Έξω από το χωριό βρισκόταν η τοποθεσία της Παναγίας Γαλατερής (Sutlu Panagia), η οποία ήταν ιερή και για τους μουσουλμάνους. Ονομάστηκε έτσι γιατί από ένα βράχο έτρεχε νερό (κάποιες φορές και γάλα, σύμφωνα με την παράδοση), που θεωρούνταν θαυματουργό.

Οι #χαμένες #πατρίδες και η σχέση τους με τον τόπο μας είναι συγκλονιστική κι αν δεν θέλουμε να ξαναζήσουμε τέτοιες τραγωδίες, όπως η Μικρασιατική καταστροφή, οφείλουμε να μάθουμε τα παιδιά μας να μελετούν την ιστορία μας.