ΤΟ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ: Η (μη) εποχική μελαγχολία των εορτών

Κάποιοι άνθρωποι έχουν θέμα με τη γήρανση. Έχουν πρόβλημα με την ηλικία τους. Αντικρίζουν με έναν κάποιο τρόμο τις ρυτίδες στο πρόσωπό τους, τα ασπρισμένα μαλλιά τους, το πλαδαρό τους δέρμα. Έτσι ξεκινούν έναν ακήρυχτο πόλεμο απέναντι στη φύση. Καλό είναι να προσέχει κανείς τον εαυτό του αλλά καλό είναι επίσης να γνωρίζει ότι πίσω από τη ματαιοδοξία της παρά φύσηνεανίζουσας εμφάνισης, ελλοχεύει ο φόβος του θανάτου. Κι εφόσον νιώσεις αυτήν την αδήριτη αλήθεια, αίφνης θα αντιληφθείς ότι το πραγματικό πρόβλημά μας δεν είναι η γήρανση του σώματος, αλλά της ψυχής.

Το πρόβλημα είναι το γερασμένο βλέμμα, που από ένα σημείο κι έπειτα μετρά με ελαφριά συγκατάβαση και καλπάζουσανωχελικότητατους δεκαπενταύγουστους, τις αναστάσεις, τα Χριστούγεννα και τις πρωτοχρονιές. Αλλά κι αυτή η μορφή της εποχικής μελαγχολίας, μία από τις μορφές, ωχριά μπροστά στη μελαγχολία των νεότερων και των νέων ανθρώπων. Γιατί τίποτα δε συγκρίνεται με το μελαγχολικό βλέμμα ενός νέου παιδιού, που θωρεί τον ομιχλώδη ορίζοντα του γλυκοχαράματός του ήμε την ανησυχία η οποία διαγράφεται σε όλες τις εκφράσεις του προσώπου, ακόμη και στα φρύδια ενός γονέα, καθώς στοχάζεται το σήμερα και το αύριο των παιδιών του.

Έρχονται Χριστούγεννα και «πρέπει» να είμαστε χαρούμενοι. Οι πόλεις στολίζονται, λούζονται στο φως και στη φαντασμαγορία της χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας, κι όμως αυτό το οποίο διαφαίνεται, φέτος ίσως περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά, είναι η σκοτεινή πλευρά της ελπίδας. Σιγά σιγά δηλαδή, αρχίζουμε να αναρωτιόμαστε σε ποιους απευθύνεται αυτή η ατμόσφαιρα, πέραν φυσικά των παιδιών τα οποία κατέχουν τα δικαιώματα των Χριστουγέννων και καλά κάνουν. Ωστόσο εκεί που βρίσκεται η παιδική φτώχεια, είναι τουλάχιστον υποκριτικό να μιλάμε για τα παιδιά και τη μαγεία των εορτών. Γιατί όταν οι γονείς δεν έχουν τα απαραίτητα, όχι για να τους φέρει δώρο ο «Άγιος Βασίλης», αλλά για να τα ντύσουν, για να βάλουν θέρμανση, ακόμα και για να τα ταΐσουν, σίγουρα δεν πρόκειται για την πιο ευτυχισμένη εποχή του χρόνου.

Είναι άραγε αποκλειστικά εποχικό το φαινόμενο; Οπωσδήποτε όχι. Η εποχική κατάθλιψη των Χριστουγέννων ήταν, είναι και θα είναι μία διακριτή κατάσταση στην ψυχοπαθολογία των εορτών. Εδώ όμως το επίδικο αναφέρεται σε κάτι διαφορετικό, το οποίο φέτος ειδικότερα φαίνεται να αγγίζει πολύ πλατύτερα στρώματα της ελληνικής και όχι μόνο κοινωνίας. Με απλά λόγια: Έρχονται Χριστούγεννα και η φτώχεια επελαύνει. Οι πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας, τα μεγάλα σούπερ μάρκετ, οι εφοπλιστές και πάνω από όλους οι τραπεζίτες θησαυρίζουν και ο κόσμος πεινάει. Αυτή είναι η πραγματικότητα και τα κροκοδείλια δάκρυα όχι μόνο δε συγκινούν, αλλά επιτείνουν τη συσσωρευμένη αγανάκτηση και δυσθυμία της συντριπτικής πλειοψηφίας των νοικοκυριών.

Κάπως έτσι οδεύουμε, με εορταστική διάθεση και με χαρούμενες σκέψεις, προς τα Χριστούγεννα. Σαν την αλησμόνητη ατάκα του Ηλιόπουλου: «Δεν ξέρω αν το προσέξατε, αλλά είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα». Παρόλα αυτά, ειδικά όσοι έχουν παιδιά και εγγόνια, φέρουν επίσης ή οφείλουν να φέρουν την αδυσώπητη επίγνωση,  ότι δεν έχουν το δικαίωμα να πέφτουν ψυχολογικά μπροστά τους. Όσο κι αν πιέζουν τα προβλήματα, όσο δύσκολη κι αν είναι η καθημερινότητα, όσα κι αν προδίδει το πρόωρα γερασμένο βλέμμα τους, τα παιδιά είναι τα μόνα που δεν φταίνε σε τίποτα και καλό θα ήταν να διαφυλάττουν ως κόρη οφθαλμού τη σχετική αμεριμνησία τους. Γιατί παρά την εποχική ή μη εποχική μελαγχολία μας, κατά βάθος αυτό θέλουμε όλοι. Να είμαστε αμέριμνοι, χαρούμενοι, χριστουγεννιάτικοι.