Τα σημάδια της φωτιάς στην ψυχή
Οι επιπτώσεις των πυρκαγιών στη ψυχική υγεία
Της Ειρήνης Μεσσήνη, Συμβουλευτικής Ψυχολόγου
Η ανθρωπότητα όπως και ο άνθρωπος διαμορφώθηκε μέσα από τη διαρκή σχέση επιβίωσης και οργάνωσης με το περιβάλλον. Όπως επισημαίνουν οι έρευνες, όταν στο φυσικό περιβάλλον πλήττεται οι άνθρωποι οδηγούνται σε «Ψυχολογική Κρίση» με εκδήλωση συμπτωμάτων μακροχρονίου στρες και σε διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).
Όπως όλα δείχνουν οι φυσικές καταστροφές και ειδικά οι πυρκαγιές οδηγούν σε ιδιαίτερα επώδυνες εμπειρίες και τείνουν να τραυματίζουν μεγάλους πληθυσμούς όλων των ηλικιών. Παρόλο που ο καθένας βιώνει την καταστροφή με δικό του τρόπο, οι περισσότεροι που βίωσαν και επιβίωσαν από πυρκαγιές έδειξαν να παρουσιάζουν αλλαγές στη συναισθηματική τους κατάσταση, την ποιότητα της ζωής και της συνολικής τους υγείας, να υποφέρουν από ενοχή που επέζησαν κι από άλλα συμπτώματα μετατραυματικού στρες.
Επίσης μέσα από τις έρευνες φαίνεται ότι τέτοιου είδους και μεγέθους φυσικές καταστροφές προκαλούν ψυχικά τραύματα και οδηγούν σε παρατεταμένη ανησυχία και ανασφάλεια όχι μόνο τους πληγέντες, αλλά και εκείνους που είναι θεατές ή ενημερώνονται για την καταστροφή.
Η ψυχοπαθολογία που καταγράφεται δείχνει να προέρχεται όχι μόνο από τα αισθήματα πανικού και καταστροφής του αισθήματος σύνδεσης και ασφάλειας με το περιβάλλον, αλλά και από τις μετακινήσεις, την αποχή από τις καθημερινές δραστηριότητες, την αποδιοργάνωση του κοινωνικού ιστού, τη διατάραξη της οικογενειακής πραγματικότητας, την ανεργία και από το συνεχές βίωμα της απώλειας του οικείου περιβάλλοντος, της περιουσίας, της πτώσης του βιοτικού επιπέδου.
Τι είναι Ψυχικό Τραύμα;
Πρόκειται για μια πληγή που επηρεάζει το μυαλό και την ύπαρξη, ανατρέπει την καθημερινότητα και μεταβάλλει την οπτική της ζωής, έχοντας αρνητικό αντίκτυπο στην καθημερινότητα και στη λειτουργικότητα του ατόμου. Οι μεγάλες φυσικές καταστροφές, όπως οι φονικές πυρκαγιές της Ηλείας οδήγησαν μαζικά τους ανθρώπους στην απώλεια αίσθησης ελέγχου και ασφάλειας.
Οι επιπτώσεις του τραύματος μιας τέτοιας καταστροφής είτε εμφανίζονται άμεσα με άγχος και κατάθλιψη, είτε εμφανίζονται με τον καιρό ως μετατραυματικό στρες δυσκολεύουν τη φυσιολογική ζωή και ανάπτυξη των ανθρώπων.
Οι τραυματικές εμπειρίες έχουν βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στη ζωή των παιδιών και των ενηλίκων που έχουν βιώσει τέτοιες φυσικές καταστροφές. Και αυτό γιατί όταν κάποιος έχει χάσει τα πάντα και τον έλεγχο της ζωής του, νιώθει φοβισμένος και αβοήθητος είναι πολύ δύσκολο να προχωρήσει.
Πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί το ψυχικό τραύμα μετά από φυσικές καταστροφές;
Είναι σημαντικό να καταφέρουμε να αποκτήσουμε την αίσθηση ελέγχου στη ζωή σας μετά από μια τέτοια τραυματική εμπειρία. Οι περισσότεροι άνθρωποι διαθέτουν το δυναμικό και καταφέρνουν να διαχειριστούν μόνοι τους τα αρνητικά τους συναισθήματα και μετά από ένα διάστημα να ανακτούν τον αυτοέλεγχο τους. Αυτό λοιπόν που χρειάζονται όλοι είναι χρόνο αποκατάστασης και έλλειψη πίεσης. Κάθε άτομο χρειάζεται το δικό του χρόνο και το δικό του ρυθμό για να αυτορυθμιστεί ξανά, για αυτό δε χρειάζεται βιασύνη και άγχος. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματα μας και να δεχθούμε ότι είναι φυσιολογικά με αυτά που συμβαίνουν. Βοηθά πολύ να συζητάμε με αγαπημένα και έμπιστα πρόσωπα για αυτά που αισθανόμαστε. Να ζητάμε την υποστήριξη τους και να μοιραζόμαστε τις ανησυχίες μας.
Πολύ σημαντικός είναι ο περιορισμός της συνειδητής και ασυνείδητης πληροφόρησης. Όπως και η προγραμματισμένη απόσπασης της προσοχή από τις αρνητικές σκέψεις, κάνοντας κάτι ευχάριστο.
Ωστόσο με την έκθεση στο τραύμα, κάποιοι θα αναπτύξουν με την πάροδο του χρόνου σοβαρές ψυχολογικές ή ψυχιατρικές καταστάσεις. Πολλά παιδιά μπορεί να βιώσουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, όπως κακή ακαδημαϊκή επίδοση, διαταραχή μετατραυματικού στρες, πένθος, άγχος, κατάθλιψη και διαταραχές συμπεριφοράς.
Ως εκ τούτου είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στην ψυχική φροντίδα των ανθρώπων που έχουν υποστεί φυσικές καταστροφές όπως και δυνατότητες ανάπτυξης και ενίσχυσης της ψυχικής τους ανθεκτικότητας.
