Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών: Τα επόμενα βήματα για τα δάση μετά την πύρινη καταστροφή

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”142436″ img_size=”full”][vc_column_text]Ανταποκρινόμενα άμεσα στις κρίσιμες περιστάσεις που διαμορφώθηκαν από τις φετινές πυρκαγιές στη χώρα μας, τα μέλη του Τμήματος Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με έδρα το Καρπενήσι, επεξεργάστηκαν μια ολοκληρωμένη πρόταση για την αντιμετώπιση της παρούσας κατάστασης αλλά και των μελλοντικών έκτακτων καταστάσεων που θα προκύψουν.

Η πρότασή τους καταδεικνύει ότι τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας μπορούν να αναλάβουν την «επόμενη μέρα» των πυρκαγιών αποδοτικότερα και, προφανώς, φθηνότερα σε σχέση με τους ιδιώτες.

Οπως αναφέρει ο πρύτανης του ιδρύματος Σπύρος Κίντζιος, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών «στο πλαίσιο του ρόλου του ως το κατεξοχήν αρμόδιο εκπαιδευτικό Ιδρυμα, με την εξειδικευμένη εμπειρία που έχει αποκτήσει σε προγράμματα αποκατάστασης των πυρόπληκτων περιοχών, καθώς και με το εξειδικευμένο προσωπικό που διαθέτει, προτίθεται να οργανώσει και να συντονίσει προγράμματα αποκατάστασης των καμένων δασικών εκτάσεων, με την υποστήριξη των αρμόδιων φορέων και των δασικών υπηρεσιών, σε συνδυασμό και με τοπικές εθελοντικές οργανώσεις».

Άμεσα μέτρα μετά τις πυρκαγιές

Οι πρώτες ενέργειες μετά την καταστροφή περιλαμβάνουν την ακριβή χαρτογράφηση και λεπτομερή περιγραφή των καμένων εκτάσεων και την άμεση κήρυξή τους ως αναδασωτέων, με παράλληλη απαγόρευση της βοσκής για τα πρώτα έτη.

• Μελέτες: Μετά την επέλαση της πύρινης λαίλαπας και την καταστροφή της βλάστησης, είναι αναγκαίο να συνταχθούν άμεσα μελέτες, έτσι ώστε να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατόν η κατασκευή έργων αποτροπής της διάβρωσης και των πλημμυρών. Εργα αυτού του είδους είναι τα κορμοδέματα στις καμένες πλαγιές, παράλληλα με τις ισοϋψείς καμπύλες του εδάφους και τα κορμοφράγματα στα ρεύματα των πληγεισών περιοχών. Κι ακόμη, μεγαλύτερα έργα διευθέτησης ορεινών υδάτων, όπως φράγματα συγκράτησης στερεών υλικών, όταν απαιτείται.

Καθαρισμοί: Οι καθαρισμοί από την καμένη βιομάζα σε μια ζώνη παράλληλα στο οδικό δίκτυο, γύρω από σπίτια και άλλες εγκαταστάσεις, θα πρέπει να προηγηθούν για την ασφάλεια των πολιτών. Τα στελέχη της Δασικής Υπηρεσίας διαθέτουν την απαραίτητη εμπειρία και γνώση για την ορθή υλοποίηση των έργων αυτών, με τη μικρότερη δυνατή διαταραχή του τραυματισμένου ήδη φυσικού περιβάλλοντος.

Αναγέννηση των κατεστραμμένων δασών: Τα μεσογειακά δασικά οικοσυστήματα έχουν αναπτύξει μηχανισμούς ανανέωσής τους, μετά την επέλαση της φωτιάς. Ωστόσο, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε περιοχές που επλήγησαν από πυρκαγιές τα προηγούμενα 10-15 χρόνια, καθώς τα δένδρα δεν πρόλαβαν να καρποφορήσουν (οπότε δεν υπάρχουν σπέρματα για την επίτευξη φυσικής αναγέννησης).

Αναδασώσεις: Ενδεχόμενη αποτυχία εγκατάστασης της φυσικής αναγέννησης, συνεπάγεται την εφαρμογή αναδασώσεων. Σε αυτή την περίπτωση και ανάλογα με τις κλιματεδαφικές συνθήκες, θα πρέπει να επιζητείται η δημιουργία μικτών συστάδων κωνοφόρων και πλατυφύλλων, που είναι περισσότερο πυρανθεκτικές και λιγότερο ευπαθείς σε ασθένειες, με τη χρήση αυτοφυών πλατύφυλλων ειδών, ανθεκτικών στην ξηρασία και τις υψηλές θερμοκρασίες, όπως είναι για παράδειγμα η ήμερη βαλανιδιά.

Εχει αποδειχτεί ότι μεγάλο ποσοστό των αναδασώσεων που διενεργήθηκαν τα τελευταία 40 έτη στη χώρα μας κάηκε στις πυρκαγιές των τελευταίων 20 ετών. Βασική αιτία που αυτές οι εκτάσεις καίγονται τόσο εύκολα είναι η εγκατάλειψή τους μετά από κάποια έτη και η έλλειψη εφαρμογής των απαραίτητων δασοκομικών χειρισμών (κυρίως αραιώσεις).

Η λύση στην πρόληψη

Δεδομένου ότι τα επόμενα χρόνια, με την εντατικοποίηση της κλιματικής κρίσης, αναμένεται επιδείνωση της κατάστασης των δασικών πυρκαγιών, οι επιστήμονες θεωρούν ότι η λύση του προβλήματος βρίσκεται στην πρόληψη. Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει ληφθούν δραστικά μέτρα όπως:

• Αμεση και επαρκής στελέχωση της Δασικής Υπηρεσίας με το απαιτούμενο επιστημονικό προσωπικό.
• Χρηματοδότηση της διαχείρισης του δάσους, με έμφαση στη βιομάζα. Στην αρχή της αντιπυρικής περιόδου και στο τέλος κάθε έτους, πρέπει να αξιολογείται από τις αρμόδιες διευθύνσεις σε περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο των κρατικών υπηρεσιών η υλοποίηση της διαχείρισης και αξιοποίησης της βιομάζας και η εφαρμογή των αντιπυρικών σχεδίων και να κατατίθενται ειδικές απολογιστικές εκθέσεις.

Προτείνεται η επανεξέταση της δασικής νομοθεσίας σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο και τις προδιαγραφές των διαχειριστικών μελετών, λαμβάνοντας υπόψη την κλιματική κρίση, την εγκατάλειψη της υπαίθρου και τη συσσώρευση της καύσιμης ύλης στα δασικά οικοσυστήματα.

• Θεσμοθέτηση Πιστοποιητικού Πυρανθεκτικότητας για τις κατοικίες και γενικά τα κτήρια εντός της ζώνης μίξης αστικών περιοχών – βλάστησης. Το πιστοποιητικό θα εκδίδεται από ιδιώτες δασολόγους μετά την εκπόνηση και εφαρμογή ειδικής μελέτης πυροπροστασίας σχετικά με τη μείωση της καύσιμης ύλης εντός του οικοπέδου.

Ως κίνητρο, κανένα οίκημα χωρίς πιστοποιητικό δεν θα δικαιούται αποζημιώσεως από το κράτος σε περίπτωση καταστροφής από πυρκαγιά. Το κόστος δεν πρέπει να επιβαρύνει τον ιδιοκτήτη, μπορεί όμως να επιμεριστεί είτε στο Πράσινο Ταμείο είτε στα ανταποδοτικά τέλη που λαμβάνουν οι τοπικοί Δήμοι από έργα ΑΠΕ.

• Ενέργειες για τη στήριξη των παραδοσιακών χρήσεων των δασών και τη διατήρηση των αγροδασικών τοπίων. Η παρουσία του ανθρώπου μέσα στο δάσος ως κτηνοτρόφου, υλοτόμου, μελισσοκόμου, ρητινοκαλλιεργητή κ.λπ. συμβάλλει στη μείωση της εύφλεκτης βιομάζας και είναι το άγρυπνο μάτι αποτροπής και άμεσης δράσης σε οποιαδήποτε σπίθα φωτιάς. Προτείνεται η ενίσχυση των δραστηριοτήτων αυτών με την παροχή κινήτρων που θα φέρουν πίσω τις παραδοσιακές και άλλες δραστηριότητες στο δάσος, στο πλαίσιο μιας καλά σχεδιασμένης ορθολογικής διαχείρισης και προστασίας του περιβάλλοντος.
• Εγκαιρη πυρανίχνευση, επιπλέον της κλασικής φύλαξης, μέσω δικτύων πυροφυλακίων και μικτών περιπολιών, που θα πρέπει να στηρίζεται στην αποτελεσματική ιχνηλάτηση των νέων αναφλέξεων, μέσω αξιοποίησης των σύγχρονων τεχνολογιών, όπως είναι τα ευφυή δίκτυα επίγειων αισθητήρων και ειδικά εξοπλισμένα μη επανδρωμένα αεροχήματα.
• Εγκαιρος εντοπισμός και χαρτογράφηση επικίνδυνων περιοχών με τη χρήση σύγχρονων μεθόδων και προσομοίωση των δασικών πυρκαγιών, με τις οποίες μπορούν να εντοπιστούν οι περιοχές με τον μεγαλύτερο κίνδυνο καταστροφών από πυρκαγιές.
• Εκπαίδευση των πολιτών μέσω συμμετοχικών σεμιναρίων με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να είναι πλήρως ενημερωμένοι για τα πολλαπλά οφέλη του δάσους, τις αιτίες έναρξης πυρκαγιάς, τις ανυπολόγιστες συνέπειές της και τα μέτρα που θα πρέπει να πάρουν οι ίδιοι για πρόληψη και προστασία τους, σε περιπτώσεις δασικών πυρκαγιών. Προτείνεται η εισαγωγή τουλάχιστον δύο ενημερωτικών διαλέξεων από δασολόγους στα σχολεία.

Η αντιμετώπιση των πυρκαγιών

Σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, η άποψη των επιστημόνων του Γεωπονικού Πανεπιστημίου είναι ότι αυτή θα πρέπει να γίνει από ενιαίο φορέα, με τη Δασική Υπηρεσία να έχει τον πρωταρχικό ρόλο. Κι αυτό διότι, πέρα από τα εναέρια μέσα, απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό που γνωρίζει καλά το δάσος και έχει την απαραίτητη εκπαίδευση και εμπειρία να κάνει τους απαραίτητους χειρισμούς για την κατάσβεση.

Ως μέτρα χαμηλού κόστους και υψηλής αποδοτικότητας στην επίτευξη αυτού του στόχου προτείνεται η ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της χρήσης της μεθόδου του «Αντίπυρος» (καταπολέμηση της φωτιάς με φωτιά) σε έκτακτες συνθήκες από εξειδικευμένο προσωπικό. Κι ακόμη, η εισαγωγή της προδιαγεγραμμένης καύσης για τη μείωση της παρεδαφιαίας βλάστησης, όπου δεν είναι δυνατή ή οικονομικά εφικτή η μείωσή της μέσω της ολοκληρωμένης διαχείρισης των δασών.

Πηγή: efsyn.gr[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]