Η θρυλική πτήση στο διάστημα του σοβιετικού κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν, έγινε πριν από εξήντα χρόνια, στις 12 Απριλίου 1961. Επρόκειτο για την αρχή του ανταγωνισμού ΗΠΑ-ΕΣΣΔ για την κατάκτηση του διαστήματος, με προβάδισμα τότε της χώρας του Λένιν (Σπούτνικ, 1957 κλπ).
Περίπου ένα χρόνο μετά, ο θρύλος του διαστήματος επισκεπτόταν την Ελλάδα, προσφέροντας μια μεγάλη ευκαιρία στην εγχώρια Αριστερά να πανηγυρίσει και να «ψηλώσει». Ειδικότερα, ο οκτάστηλος πρωτοσέλιδος τίτλος στην «Αυγή» την επομένη της άφιξής του (13.2.1962) ήταν «Η Αθήνα αποθέωσε χθες τον Γιούρι Γκαγκάριν», με υπότιτλοτο σύνθημα «Γκαγκάριν- ειρήνη- φιλία».
Ο σοβιετικός αστροναύτης είχε φτάσει στην Αθήνα, προερχόμενος από την Αίγυπτο, ύστερα από πρόσκληση του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου Φιλίας. Η πατρίδα μας ήταν η 18η χώρα που επισκεπτόταν, στο πλαίσιο διεθνούς περιοδείας του.
Πριν την επίσκεψη, επτά διαδοχικά φύλλα της «Αυγής» είχαν κύριο πρωτοσέλιδο θέμα τον Γκαγκάριν, καταγράφοντας και τις επαφές με το ελληνικό ΥΠΕΞ, προκειμένου να δοθεί βίζα στον υψηλό προσκεκλημένο. Η χορήγηση βίζας είχε λύσει τα χέρια της ΕΔΑ για την οργάνωση της υποδοχής, η οποία εξελίχθηκε σε μεγάλο πολιτικό γεγονός, δίνοντας την ευκαιρία στον κόσμο της Αριστεράς και ευρύτερα στουςδημοκρατικούς και φιλειρηνικούς πολίτες να κινητοποιηθούν μαζικά. «Το πλήθος διέσπασε τις αστυνομικές ζώνες και σήκωσε το αυτοκίνητο με τον πρώτο αστροναύτη στα χέρια», έγραφε το ρεπορτάζ για την προσέλευση χιλιάδων στο αεροδρόμιο του Ελληνικού κατά την υποδοχή, ενώ μιλούσε και για «δεκάδες χιλιάδες λαού» κατά μήκος της διαδρομής.
ΟΓκαγκάριν είχε γίνει δεκτός από τον τότε πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, ενώ είχε συναντήσεις με την Ακαδημία Αθηνών, τον Ελληνοσοβιετικό Σύνδεσμο και την Ελληνική Επιτροπή για την Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη. Επισκέφθηκε επίσης την Ακρόπολη, το Αστεροσκοπείο Αθηνών και το Αρχαιολογικό Μουσείο.Το σπουδαίο τότε περιοδικό «Δρόμοι της Ειρήνης» (Ιανουάριος 1962) είχε κυκλοφορήσει με φωτογραφία του Γκαγκάριν στο έγχρωμο εξώφυλλό του και με ιδιόχειρη αφιέρωσή του.
Η επίσκεψη ενθουσίασε ιδιαίτερα την νεολαία, με την Νεολαία ΕΔΑ να ανακοινώνει ότι «σήμερα τραγουδάμε τον ερχομό σου, γιατί πιστεύουμε πως μας φέρνεις την αγάπη και τη φιλία της πατρίδας σου, γιατί αγωνιζόμαστε να γίνει τρανταχτή αυτή φιλία ανάμεσα στις δύο πατρίδες -γερό θεμέλιο της ειρήνης του κόσμου».
Κορύφωμα της επίσκεψης, αλλά και των λαϊκών εκδηλώσεων ήταν η ανακήρυξη του Γκαγκάριν ως επίτιμου δημότη Αθηναίων, στην οποία η «Αυγή» είχε αφιερώσει ολόκληρη την πρώτη σελίδα της στις 14.2.1962, με οκτάστηλο τίτλο «Ο Γιούρι Γκαγκάριν πολίτης της Αθήνας»,ενώ το ρεπορτάζ ανέφερε «δεκάδες χιλιάδες λαού κατέκλυσαν την πλατεία της Δημαρχίας, τους γύρω δρόμους, την Ομόνοια, την οδό Σταδίου και τον αποθέωσαν».
Η απάντηση των ΗΠΑ στον άθλο Γκαγκάριν δεν άργησε πολύ. «Εκτοξεύθη και επέστρεψε ο Γκλεν», διαβάζουμε στην πρώτη σελίδα της «Αυγής» στις 20.2.1962 και δύο μέρες μετά: «Συνεργασία στο Διάστημα προτείνει ο Χρουτσώφ». Με άλλα λόγια, εξαρχής είχε τεθεί το ζήτημα της διεθνούς συνεργασίας για την ειρηνική χρήση κα τη μη στρατιωτικοποίηση του διαστήματος. Ωστόσο, θυμίζω το σχέδιο Ρέιγκαν για τον «πόλεμο των άστρων», που νεκρκαναστήθηκε στα χρόνια της προεδρίας Μπους του νεώτερου.
Τέλος, με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, απόκτησε και η χώρα μας τον Ελληνικό Οργανισμό Διαστήματος, με πρωτοβουλία του Νίκου Παπά, που η ΝΔ θέλει να δικάσει για τον τερματισμό της ασυδοσίας στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο.

*Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία