Ο νέος «πόλεμος» θα είναι για το φαγητό

ΟΗΕ έρχονται δύσκολες μέρες, αναμένεται υποσιτισμός και αύξηση 22% στα τρόφιμα

Ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται, χωρίς το τέλος να διαφαίνεται στον ορίζοντα, ο ΟΠΕΚ+ αιφνιδιάζει τις αγορές με νέα μείωση της παραγωγής του και οι αρμόδιοι για τη χάραξη της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής είναι σε κατάσταση νευρικής κρίσης. Πώς μάχεσαι ενάντια σε έναν καλπάζοντα πληθωρισμό, όταν κάθε φορά που σβήνεις μία φωτιά, ανάβουν νέες;

Αυτό το ερώτημα καλούνται να απαντήσουν οι κυβερνήσεις, την ώρα που η χειρότερη κρίση κόστους ζωής εδώ και μία γενιά ταλανίζει την Ευρώπη. Και ενώ διαφαίνονται ανά καιρούς κάποιες αχτίδες αισιοδοξίας, έρχονται στο προσκήνιο νέοι παράγοντες ανατροπής. Οι ανατιμήσεις ήρθαν για να μείνουν και εκεί που «καίνε» περισσότερο είναι στα πιο βασικό αγαθό: το φαγητό.

Το αυξημένο κόστος των τροφίμων είναι το νέο πεδίο μάχης των Ευρωπαίων, σχολιάζει το Bloomberg, τονίζοντας ότι πρόκειται για έναν παράγοντα που θα μπορούσε να προκαλέσει όχι μόνο πρόσθετους πονοκεφάλους στα οικονομικά επιτελεία, αλλά τελικά εντεινόμενη κοινωνική δυσφορία και πολιτική αναταραχή.

Τα στοιχεία της περασμένης εβδομάδας έδειξαν ότι ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ υποχώρησε στο 6,9% τον Μάρτιο. Όμως οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα ήταν στο +16%.

Η αντιμετώπιση του πληθωρισμού των τροφίμων είναι πιο περίπλοκη από τις παρεμβάσεις στις πιο ρυθμιζόμενες αγορές ενέργειας. Πολλοί είναι οι παράγοντες εκείνοι που οδηγούν υψηλότερα τις τιμές, από τις ξηρασίες και διαταραχές της ροής του εμπορίου μέχρι το κόστος των λιπασμάτων και τις ασθένειες όπως η γρίπη των πτηνών. Ωστόσο το υψηλότερο κόστος ενέργειας έρχεται να δώσει το τελειωτικό χτύπημα στους παραγωγούς και τους καλλιεργητές τροφίμων.

Ενώ η παρέμβαση μέχρι στιγμής είναι μικρή σε σύγκριση με τα τεράστιας κλίμακας μέτρα ενεργειακής στήριξης, είναι σαφές πως πρόκειται για μία πηγή αυξανόμενου άγχους.

Με τους καταναλωτές να πιέζονται και πολλές επιχειρήσεις να απολαμβάνουν υπερκέρδη, υπάρχουν κατηγορίες ότι ο πόνος του πληθωρισμού πέφτει στους αγοραστές. Τα επίσημα στοιχεία έδειξαν ότι οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται με τον ταχύτερο ρυθμό από τις αρχές της δεκαετίας του 1950.

Κρατικά έσοδα: Άνω του 60% οι έμμεσοι φόροι

Ο πληθωρισμός-ρεκόρ, και η εφαρμογή εξαιρετικά υψηλών συντελεστών υπολογισμού των φόρων στα αγαθά και στις υπηρεσίες (ΦΠΑ, φόροι κατανάλωσης κ.λπ.) ανέβασαν την αναλογία των έμμεσων φόρων σε πρωτοφανή υψηλά επίπεδα, άνω του 60%.

Ενώ λοιπόν η ακρίβεια αναδεικνύεται σε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, ο κρατικός προϋπολογισμός «φουσκώνει» από τους φόρους που δεν επηρεάζονται από τη φοροδοτική ικανότητα των πολιτών και το εισόδημά τους, αλλά μόνο από την καλπαζουσα αύξηση της τιμής των προϊόντων.

Η συνεχιζόμενη αύξηση των έμμεσων φόρων -μόνο τον Ιανουάριο οι εισπράξεις από τον ΦΠΑ μέσω ΔΟΥ ανέβηκαν κατά… 70% σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα αναμένεται να βρεθεί το αμέσως επόμενο διάστημα στο επίκεντρο της προεκλογικής αντιπαράθεσης, καθώς τα δύο μεγάλα κόμματα θα παρουσιάσουν τα προγράμματά τους για την επόμενη 4ετία, με τις θέσεις τους και επί του συγκεκριμένου εξαιρετικά κρίσιμου θέματος.

Οι έμμεσοι φόροι για το 2022 ήταν το άθροισμα των φόρων επί των αγαθών και των υπηρεσιών, των φόρων επί των δασμών και των εισαγωγών, των φόρων ακίνητης περιουσίας και των λοιπών φόρων επί της παραγωγής. Το άθροισμα αυτών των τεσσάρων κωδικών έβγαλε για το 2022 είσπραξη 35,88 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 64,94% των συνολικών φορολογικών εσόδων του 2022 ύψους 55,25 δισ. ευρώ.

Ο ρυθμός αύξησης των εισπράξεων από τους φόρους κατανάλωσης -και ειδικά τον ΦΠΑ επιταχύνθηκε από τα μέσα του 2021 εξαιτίας:

Του πολύ μεγάλου πληθωρισμού. Ο ΦΠΑ -ο φόρος που είναι ευθέως συνδεδεμένος με τις τιμές των προϊόντων έφτασε να αποδίδει περισσότερα από 21,5 δισ. ευρώ το 2022 από 17,4 δισ. ευρώ το 2021. Καταγράφηκε αύξηση 4 δισ. ευρώ μέσα σε έναν χρόνο κυρίως λόγω της αύξησης των τιμών.

Το ερώτημα αν θα πρέπει να μειωθούν το επόμενο διάστημα οι συντελεστές ΦΠΑ θα αποτελέσει αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης. Η άποψη υπέρ της μείωσης των συντελεστών είναι ότι με τέτοια ακρίβεια πρέπει να ληφθούν μέτρα που θα συμβάλουν στο να αποκλιμακωθούν οι τιμές τουλάχιστον σε αγαθά στα οποία η ζήτηση είναι ανελαστική, όπως τα τρόφιμα. Το επιχείρημα, από την άλλη, υπέρ της διατήρησης των σημερινών συντελεστών, συνδέεται με την μείωση των εσόδων στο δημόσιο κορβανά αλλά και το αμφίβολο αποτέλεσμα για τον τελικό καταναλωτή, καθώς ουδείς δείχνει να ενδιαφέρεται για να διασφαλιστεί ότι το όφελος θα φτάσει στο ράφι και ότι δεν θα… χαθεί μέσα στην εφοδιαστική αλυσίδα.