Ο κύκλος των χαμένων… τμημάτων: Δεκαοκτώ χρόνια «ράβε ξήλωνε» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της Ηλείας κατέληξαν στο απόλυτο μηδέν
Δεκαοκτώ χρόνια διήρκεσε η περιπετειώδης πορεία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ηλεία, καταλήγοντας εκεί που βρισκόταν το 2003: στο απόλυτο μηδέν! Η «Πρωινή» ξετυλίγει σήμερα το κουβάρι με μια ιστορική αναδρομή, υπενθυμίζοντας όσα έγιναν όλα αυτά τα χρόνια, με έμφαση στο «ράβε ξήλωνε» της τελευταίας οκταετίας και τις αποφάσεις που ελήφθησαν κατά καιρούς από τις κυβερνήσεις και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα για την ίδρυση τμημάτων τεχνολογικών και –εσχάτως- πανεπιστημιακών.
Η Ηλεία πρωτομπήκε στον ακαδημαϊκό χάρτη στις 17 Σεπτεμβρίου του 2003, με το Προεδρικό Διάταγμα 247/2003, το οποίο υπεγράφη κατόπιν πολιτικής απόφασης του τότε υπουργού Παιδείας, Πέτρου Ευθυμίου, με τη σύμφωνη γνώμη του πρύτανη του ΤΕΙ Πατρών, Ιωάννη Μακρυγένη, θιασώτη της ακαδημαϊκής αποκέντρωσης.
Το Προεδρικό Διάταγμα 247/2003 προέβλεπε τη λειτουργία παραρτημάτων στον Πύργο, στην Αμαλιάδα, στη Ζάκυνθο και στο Αίγιο. Στον Πύργο προέβλεπε την άμεση λειτουργία του τμήματος Πληροφορικής & ΜΜΕ από την ακαδημαϊκή περίοδο 2003-04 και στην Αμαλιάδα την επίσης άμεση λειτουργία του τμήματος Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση & στην Οικονομία (ΕΠΔΟ). Ακολούθησε η ίδρυση του τμήματος Μουσειολογίας, Μουσειογραφίας & Σχεδιασμού Εκθέσεων το 2007 (ΦΕΚ 253/24823/Β6) με έδρα στον Πύργο και του τμήματος Εμπορίας & Διαφήμισης το 2009, με έδρα την Αμαλιάδα.
«Πίστευα και πιστεύω ότι η απόφαση για την ίδρυση των παραρτημάτων στον Πύργο και στην Αμαλιάδα ήταν προς όφελος του ιδρύματος αλλά και της τοπικής κοινωνίας, πνευματικά, πολιτιστικά και οικονομικά. Φυσικά οι δυσκολίες ήταν τεράστιες, ήμουν διαρκώς μεταξύ κινδύνου και νομιμότητας για να ιδρυθούν τα τμήματα. Πίστεψα στους Ηλείους, στον Μητροπολίτη, στον δήμαρχο, κ.ά. αλλά δυστυχώς διαψεύστηκα. Είμαι πραγματικά στεναχωρημένος, διότι παρέδωσαν τα πάντα αμαχητί. Ίσως δεν έχουν καταλάβει ακόμα τι κακό έκαναν στον τόπο τους. Εγώ έκανα ό,τι ήταν δυνατόν για να μπει η Ηλεία στον χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης», δήλωσε στην «Πρωινή» ο κ. Μακρυγένης.
Τα πρώτα σύννεφα και το σχέδιο «Αθηνά»
Η λειτουργία τεσσάρων συνολικά ΤΕΙ στην Ηλεία δεν έμελλε να αποδειχθεί βιώσιμη, αφού τα πρώτα σύννεφα εμφανίστηκαν μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2010, ενώ η εφαρμογή του σχεδίου «Αθηνά» το 2013 επέφερε ισχυρό πλήγμα αλλάζοντας τα δεδομένα. Το τμήμα Εμπορίας & Διαφήμισης έπαψε να δέχεται εισακτέους το 2012, αφήνοντας την Αμαλιάδα με ένα τμήμα, ενώ το τμήμα Μουσειολογίας, πέντε χρόνια μετά την ίδρυσή του, δεν είχε αποκτήσει μόνιμο διδακτικό προσωπικό. Το σχέδιο «Αθηνά», όμως, με την προσχηματική επίκληση ακαδημαϊκών κριτηρίων, σάρωσε και το τμήμα Πληροφορικής & ΜΜΕ, το οποίο ως τότε είχε εξελιχθεί στο πιο επιτυχημένο εγχείρημα. Για πολλά χρόνια είχε υψηλή βάση, ενώ το αντικείμενο σπουδών ήταν καινοτόμο και διαμόρφωσε συνθήκες ικανοποιητικής επαγγελματικής απορρόφησης για τους αποφοίτους του, ιδιαίτερα στον χώρο των ΜΜΕ.
Ο συνάδελφος δημοσιογράφος Βασίλης Σφήνας, απόφοιτος του τμήματος, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος του Συλλόγου Σπουδαστών του τμήματος την επίμαχη περίοδο και με δηλώσεις του στην «Πρωινή», εκφράζει ακόμα και σήμερα την απορία του για το «λουκέτο» στο τμήμα.
«Ακόμα και σήμερα, κανένας μας δεν έχει καταλάβει με ποια κριτήρια το τμήμα μπήκε σε μεταβατική λειτουργία και το 2018 καταργήθηκε. Ποτέ δεν καταφέραμε επαρκώς να αντιληφθούμε τους πραγματικούς λόγους, αφού απέναντι στα ακαδημαϊκά επιχειρήματά μας, τα οποία ήταν ισχυρά και δεν μπορούσε κάποιος να τα αντικρούσει, η απάντηση που μας δόθηκε στο τέλος ήταν ότι πρόκειται περί “πολιτικής απόφασης”. Τα ακαδημαϊκά κριτήρια που επικαλέστηκε το υπουργείο Παιδείας, εφαρμόστηκαν επιλεκτικά. Εμείς είχαμε προτείνει τη μετονομασία του σε τμήμα Ψηφιακών Μέσων και τη συνέχιση της λειτουργίας του. Δυστυχώς, με το σχέδιο Αθηνά χάθηκε το παιχνίδι. Όμως οφείλω να επισημάνω ότι από το 2013 ως το 2018 είχαμε κυβερνητικές αλλαγές και αυτοί που υπερασπίστηκαν το τμήμα ως αντιπολίτευση, δεν έκαναν κάτι για να επαναλειτουργήσει το τμήμα, όπως έγινε με άλλα τμήματα του ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας», τόνισε ο Βασίλης Σφήνας εκφράζοντας την άποψή του και για τις σπουδές στον Πύργο.
«Πέρασα πολύ όμορφα χρόνια στον Πύργο. Η τοπική κοινωνία μάς αγκάλιασε και η πόλη είναι στην καρδιά μου. Για τη ρητορική περί διασύνδεσης των τμημάτων με την τοπική κοινωνία, η θεωρία είναι σωστή και έχει βάση, αλλά στην πράξη η εμπειρία δείχνει ότι αλλού πέτυχε και αλλού όχι. Στον Πύργο πιστεύω ότι ως έναν βαθμό λειτούργησε για αποφοίτους του τμήματος Πληροφορικής & ΜΜΕ. Για την Αμαλιάδα και τη Γεωπονία δεν έχω την ίδια εικόνα, αν και δεν έχω την ίδια πληροφόρηση», σημείωσε.
Το τμήμα Τουρισμού και το αχαϊκό λόμπι
Η επόμενη μέρα του Σχεδίου «Αθηνά» βρήκε τον Πύργο με το τμήμα ΠΛΗ & ΜΜΕ σε μεταβατικότητα και το τμήμα Διοίκησης Οικονομίας Επικοινωνίας Πολιτιστικών & Τουριστικών Μονάδων (ΔΟΕΠ & ΤΜ), το οποίο ενσωμάτωσε ως κατεύθυνση τη Μουσειολογία και θα απορροφούσε εντός διετίας το υπό κατάργηση τμήμα Τουριστικών Σπουδών της Πάτρας και το ΠΛΗ & ΜΜΕ, και το τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων στην Αμαλιάδα, αντί του τμήματος ΕΠΔΟ, αμφότερα ενταγμένα στο νεοσύστατο ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας.
Το τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων έδειχνε ότι «περπατάει», παρότι λειτούργησε μόνο η μία από τις τρεις κατευθύνσεις (Φυτικής Παραγωγής) και παρότι η σύνδεση με την τοπική κοινωνία δεν προχώρησε στον επιθυμητό βαθμό. Ωστόσο, το 2017 έγινε η ορκωμοσία των πρώτων 37 αποφοίτων και η συνέχεια έμοιαζε πιο αισιόδοξη.
Στο τμήμα ΔΟΕΠ & ΤΜ η κατάσταση ήταν πιο περίπλοκη, διότι το ισχυρό αχαϊκό «λόμπι» του τμήματος Τουριστικών Σπουδών δεν επιθυμούσε τη μετακόμιση στον Πύργο και επεδίωξε να δημιουργήσει εμπόδια στη λειτουργία του νεοσύστατου τμήματος. Η πρόεδρος του τμήματος, Αναστασία Ζαφειροπούλου, άφησε αιχμές κατά πάντων με δηλώσεις της στην «Πρωινή», επισημαίνοντας ότι το τμήμα δεν βοηθήθηκε από κανέναν για να μακροημερεύσει και να συνδεθεί με τον τουρισμό της Ηλείας.
«Δυστυχώς η διοίκηση του ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας, με πρύτανη τον κ. Τριανταφύλλου, και το υπουργείο Παιδείας, με υπουργό την κα Αναγνωστοπούλου, δεν βοήθησαν το τμήμα να αναπτυχθεί και να υλοποιήσει ομαλά τα μαθήματά τους και να βοηθήσει τους φοιτητές. Δεν χρηματοδότησαν το τμήμα, δεν μας ενίσχυσαν με τον κατάλληλο εξοπλισμό και άφησαν τα παιδιά αβοήθητα. Εγώ έστελνα διαρκώς επιστολές και έγγραφα για τα προβλήματα του τμήματος, αλλά τελικά το υπουργείο προτίμησε την επαναλειτουργία του τμήματος Τουριστικών Σπουδών αντί να βοηθήσει το νέο τμήμα στον Πύργο, παρότι εμείς είχαμε ήδη ξεκινήσει συνεργασία με τουριστικές επιχειρήσεις της Ηλείας για να κάνουν οι φοιτητές πρακτική και να μπορέσουν να αποκατασταθούν επαγγελματικά. Ακόμα και τον εξοπλισμό του τμήματος Πληροφορικής & ΜΜΕ, τον ξήλωσαν για να τον πάνε στην Πάτρα αντί να τον δώσουν σε μας. Ο δήμαρχος Πύργου μας απαξίωσε και έλεγε “να το πάρουν και να φύγουν”. Μόνο ο κ. Παρασκευόπουλος μας υποστήριξε», τόνισε η κα Ζαφειροπουλου αποκαλύπτοντας με θλίψη ότι έμειναν άνθρωποι απλήρωτοι.
«Ακόμα εκκρεμεί η πληρωμή για τις κοπέλες που έκαναν τη γραμματειακή υποστήριξη. Η Γιάννα έφυγε από τη ζωή και δεν πληρώθηκε ποτέ. Δυστυχώς όλοι έβαλαν το λιθαράκι τους για να φτάσουμε εδώ. Το πρόβλημα δεν είναι τωρινό αλλά ξεκίνησε από την περίοδο που κάποιοι πολέμησαν το τμήμα ΔΟΕΠ & ΤΜ», σημείωσε.
Οι προθέσεις και οι παρενέργειες του ν. Γαβρόγλου
Το 2018, ο τότε υπουργός Παιδείας, Κώστας Γαβρόγλου, προαναγγέλλει από το Αναπτυξιακό Συνέδριο στην Πάτρα την πρόθεση ίδρυσης τριών ΑΕΙ που θα συγκροτούν αυτόνομη πανεπιστημιακή σχολή Πολιτισμού στην Ηλεία, δύο στον Πύργο και ένα στην Αμαλιάδα. Η πρόταση εντέλει εγκαταλείφθηκε λόγω των αντιδράσεων από την Αμαλιάδα αλλά και περιφερειακών συμβούλων, καθώς επιθυμούσε τμήμα σχετικό με τη Γεωπονία.
Ακολουθούν οι δύσκολες συζητήσεις μεταξύ του Πανεπιστημίου Πατρών με το ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας για συγχώνευση, καθότι τα δύο ιδρύματα είχαν διαμετρικά αντίθετη φιλοσοφία, οι οποίες καταλήγουν στην ίδρυση ΑΕΙ Γεωπονίας στην Αμαλιάδα και Σχολής ΤΕΦΑΑ στον Πύργο (από το 2021). Ακολουθεί διορθωτική κίνηση από τον υπουργό, με την ίδρυση ΑΕΙ Μουσειολογίας στον Πύργο, για να μη μείνει «ορφανός» ο Πύργος μέχρι να δημιουργηθεί η Σχολή ΤΕΦΑΑ.
Ωστόσο, ο σχεδιασμός περιελάμβανε λεπτομέρειες που αποδείχθηκαν καταλυτικές για την Ηλεία. Ιδρύθηκε τμήμα Φυτικής Παραγωγής στο Μεσολόγγι, βασισμένο δηλαδή στην κατεύθυνση που λειτουργούσε στο ΤΕΙ Τεχνολόγων Γεωπόνων, ιδρύθηκε τμήμα Ιστορίας &Αρχαιολογίας στο Αγρίνιο, ενώ οι Τουριστικές Σπουδές παρέμειναν στην Πάτρα, προς ικανοποίηση του πανίσχυρου αχαϊκού «λόμπι». Μια σοβαρή αστοχία ήταν και η δυνατότητα που έδινε ο νόμος στου καθηγητές των πρώην ΤΕΙ να επιλέξουν σε ποιο νέο τμήμα θα μπορούν να διδάσκουν, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να φύγουν τρεις από τους πέντε καθηγητές που κανονικά θα έμεναν στη Μουσειολογία.
Ο πρώην πρόεδρος του ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας, Βασίλης Τριανταφύλλου, εξέφρασε με δηλώσεις του στην «Πρωινή» την άποψή του για όσα έγιναν και τι έπρεπε να κάνει η Ηλεία.
«Πρώτα από όλα, βλέπω μια αδηφαγία της Αχαΐας σε βάρος της Ηλείας και της Αιτ/νίας, μια αντίληψη προύχοντα. Το ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας δεν αντιμετωπίστηκε επί ίσοις όροις στις συζητήσεις με το Παν/μιο Πατρών, παρότι ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο ΤΕΙ πανελλαδικά. Οι αλλαγές που έγιναν, βασίστηκαν σε προσχηματικά κριτήρια, χωρίς κεντρικό και ορθολογικό σχεδιασμό. Για την Ηλεία πιστεύω πως το βασικό λάθος είναι ότι δεν ιδρύθηκαν τμήματα που να συγκροτούν αυτόνομη σχολή. Σε άλλη σχολή ανήκε το τμήμα του Πύργου και σε άλλη το τμήμα της Αμαλιάδας. Για παράδειγμα, η Γεωπονική θα έπρεπε να είναι συνολικά ή στην Ηλεία ή στην Αιτ/νία, όχι να είναι διασκορπισμένα τα τμήματα. Θα έπρεπε να γίνει ένα τέτοιο ορθολογικό πλάνο, το οποίο οφείλω να πω ότι υπάρχει στην αξιόλογη πρόταση του Γ. Παναγιωτόπουλου. Είναι προφανές πάντως ότι είναι πολιτική η επιλογή να είναι αναπτυξιακός πόλος η Πάτρα», τόνισε και άφησε αιχμές για τη διαχείριση των κρατικών πόρων.
«Δεν υπάρχει ένας εισαγγελέας να ελέγξει αν υπάρχει διασπάθιση δημοσίου χρήματος; Το 2013 μεταφέρθηκαν υποδομές και εξοπλισμός από το Μεσολόγγι στην Αμαλιάδα και στη συνέχεια δημιουργήθηκαν κι άλλες υποδομές στην Αμαλιάδα. Τώρα τις ξαναπαίρνουμε να τις πάμε στο Μεσολόγγι για να ιδρύσουμε από την αρχή νέο τμήμα, το οποίο θέλει τουλάχιστον 5 χρόνια για να αναπτυχθεί. Ποιος τα πληρώνει όλα αυτά και ποιος θα επιλέξει αυτό το τμήμα να σπουδάσει όταν υπάρχουν ομοειδή τμήματα σε άλλη πόλη της Πελ/σου» ανέφερε και σχολίασε τη ρητορική του κ. Μπούρα για το «κάθε πόλη και ΤΕΙ».
«Ακούω διαρκώς την ειρωνική φράση “κάθε πόλη και ΤΕΙ” και ως έναν βαθμό κατανοώ τη συλλογιστική. Όμως τι θα ήταν η Πάτρα χωρίς το Πανεπιστήμιο; Πού θα ήταν η οικονομία της; Δεν δημιουργεί πλούτο και καινοτομία το Παν/μιο στην Πάτρα;» αναρωτήθηκε.
Οι δυο «ταφόπλακες»
Η τελευταία πράξη του δράματος παίχτηκε σε δύο μέρη, με πρωταγωνίστρια την υπουργό Παιδείας Νίκη Κεραμέως. Το α’ μέρος ήταν η απόφαση αναστολής της λειτουργίας ΤΕΦΑΑ στον Πύργο τον Οκτώβριο του 2019, δηλαδή ενάμιση χρόνο πριν από την προγραμματισμένη έναρξη λειτουργίας, με το επιχείρημα της έλλειψης των απαραίτητων υποδομών για να λειτουργήσει ομαλά μια τέτοια σχολή.
Το β΄μέρος είχε περισσότερη πλοκή. Ξεκίνησε με τον υπερβάλλοντα ζήλο του Πανεπιστημίου Πατρών να κλείσει τα περιφερειακά τμήματα, δημιουργώντας και μια επιτροπή Στρατηγικού Σχεδιασμού για να τεκμηριώσει επιστημονικά τον σχεδιασμό συρρίκνωσης, κάτι που βρήκε σύμφωνο το υπουργείο Παιδείας.
Εντέλει, η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Πατρών έκανε… εκπτώσεις για τη Φυσικοθεραπεία του Αιγίου και εξάντλησε την ακαδημαϊκή της αυστηρότητα στη Μουσειολογία και στη Γεωπονίας, λαμβάνοντας αποφάσεις-εξπρές –και διόλου τιμητικές για τον θεσμό του ιδρύματος- που εισηγούνταν μηδενικό αριθμό εισακτέων.
«Στοχοποίησαν εξαρχής ένα τμήμα 500 σπουδαστών μέσα σε δύο χρόνια, χωρίς να το στηρίξουν πρώτα και να το ενισχύσουν. Δηλαδή, το Πανεπιστήμιο Πατρών σε τι κατάσταση ήταν όταν ιδρύθηκε; Έκριναν δηλαδή πως η κατάργηση της Μουσειολογίας είναι αυτή που θα βάλει το ίδρυμα σε τροχιά ανάπτυξης…» σχολίασε με νόημα η κα Ζαφειροπούλου.
