Νίκη Κοκκαλιάρη: Προωθούν την εγκατάλειψη του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης των αποβλήτων

Τροποποίηση ΕΣΔΑ 2020-2030

Της Νίκης Κοκκαλιάρη

Πολιτικού Μηχανικού M.Sc

Η Κυβέρνηση της ΝΔ με την προτεινόμενη τροποποίηση του ΕΣΔΑ 2020-2030 προωθεί την εγκατάλειψη του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης των αποβλήτων, την  ακύρωση του ΕΣΔΑ επί της ουσίας, την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των αστικών αποβλήτων  και την απευθείας καύση των σύμμεικτων σε ιδιωτικές Μονάδες.

Στην Τροποποίηση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων 2020-2030 προχωράει η Κυβέρνηση μετά και την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης που έθεσε από τις 7 Οκτώβρη ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΝ κ. Μανώλης Γραφάκος αφήνοντας εμβρόντητη  την Τοπική Αυτοδιοίκηση Α΄ Βαθμού  στην Χώρα,  επικαλούμενη ότι αυτή κρίνεται αναγκαία προκειμένου να προσαρμοστεί στις νέες εξελίξεις της κυκλικής οικονομίας καθώς και στις πρόσφατες αλλαγές των κριτηρίων χρηματοδότησης των υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, με σκοπό τη διασφάλιση της χρηματοδότησης των υποδομών από το ΕΣΠΑ 2021 – 2027.

Το ΕΣΔΑ καθορίζει τη στρατηγική, τις πολιτικές και τους στόχους για τη διαχείριση των αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο. Η σύνταξή του αποτελεί υποχρέωση της χώρας μας που προκύπτει από την οδηγία 2008/98/ΕΚ και εγκρίθηκε με την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου υπ’ αριθ. 39/31.8.2020 (Α’ 185).Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων αφορά περίοδοδέκα (10) ετών, ενώ η πρόοδος της εφαρμογής του αξιολογείται κάθε πέντε(5) χρόνια και εφόσον απαιτείται αναθεωρείται, σύμφωνα με ταπροβλεπόμενα στο Ν.4685/2020 (ΦΕΚ 92 Α’).

Ο ισχύον Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων, που αφορά στηνπερίοδο 2020 – 2030, εγκρίθηκε με την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου υπ’αριθ. 39/31.8.2020 (Α’ 185).

Με δεδομένη την κατάσταση της Χώρας τόσο όσο αφορά τις υποδομές όσο και το χαμηλό ποσοστόανακύκλωσης, ο ισχύονΕΣΔΑ χαρακτηρίζεται ως υπεραισιόδοξος για τηνεπίτευξη των στόχων τα έτη ορόσημο 2025 & 2030. Κάτι που είχε επισημανθεί και κατά τη φάση διαβούλευσης του ΕΣΔΑ 2020-2030.

Ιδιαίτερα υπεραισιόδοξος ήταν επίσης και ο στόχος για ταφή υπολείμματοςκάτω του 10% μέχρι το 2030, παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2018/850 το προβλέπει έως το 2035.

Στη  συνεχεία ψηφίσθηκε ο Ν. 4819/2021 {ΦΕΚ Α’ 129/23.07.2021}.Παρόλο που ο συγκεκριμένος νόμος προέβλεπε σειρά ρυθμίσεων καισυγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για την έναρξη δράσεων και υποστήριξητων δικαιούχων (ΦΟΔΣΑ & Δήμων) όπως διακριτή διαλογή των προς ανακύκλωση υλικών στα ΚΔΑΥ, έναρξη δράσεων ανακύκλωσης σε σχολεία,δημοτικούς χώρους άθλησης, παιδικές χαρές, Δημόσιες Υπηρεσίες κ.λπ.,σχεδόν τίποτα από αυτά δεν έχει ξεκινήσει.

Στον υφιστάμενο ΕΣΔΑ προτείνονταν η εγκατάσταση Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης, στις οποίες μπορούσε να γίνεται ανάκτηση ενέργειας με θερμική επεξεργασία των υπολειμμάτων που θα προέκυπταν από τις ΜΕΑ (Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων/Απορριμμάτων) και ΜΑΑ (Μονάδα Ανάκτησης Ανακύκλωσης) ή και των εναλλακτικών καυσίμων για τη δραστική ελαχιστοποίηση του τελικού υπολείμματος προς υγειονομική ταφή (απαραίτητες για την επίτευξη του στόχου ταφής κάτω από 10% έως το 2030).

Έρχεται σήμερα η Κυβέρνηση όπου με  τηνπρόταση τροποποίησης του ΕΣΔΑ 2020-2030 δεν προκύπτει η δυνατότητα ενεργειακήςαξιοποίησης μόνο του υπολείμματος των αποβλήτων μετά από τηνεπεξεργασία τους σε ΜΕΑ, αλλά η δυνατότητα ενεργειακής αξιοποίησης του πράσινου κάδου των σύμμεικτων, πριν καν αυτά υποστούνοποιαδήποτε επεξεργασία. Πρακτικά, αναφερόμαστε περίπου το 80%των αστικών αποβλήτων.

Επιπλέον των ανωτέρω προστίθεται εδάφιο σύμφωνα με το οποίο είναι επιτρεπτή η δημιουργίαμονάδων ενεργειακής αξιοποίησης με επιχειρηματική πρωτοβουλία.

Στην προτεινόμενη τροποποίηση προβλέπεται, υπό μορφή απειλής, ότι αν οι ΦΟΔΣΑ, ως νομικάπρόσωπα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με αποκλειστική αρμοδιότητα,δεν συμμορφωθούν με την υποχρέωση συνεργασίας με ιδιώτεςεπενδυτές στην κατεύθυνση της καύσης των αποβλήτων, τότε ηΠολιτεία θα αφαιρέσει από τους ΟΤΑ την αρμοδιότητα διαχείρισης τωναστικών αποβλήτων και θα την αναθέσει απευθείας στους ιδιώτεςεπενδυτές, ακόμα και αν διαφωνούν οι ΦΟΔΣΑ και οι τοπικές κοινωνίες,κατά την απολύτως ανέλεγκτη κρίση του Υπουργείου Περιβάλλοντος καιΕνέργειας.

Οι  προτεινόμενες αλλαγές του ΕΣΔΑ 2020-2030αλλάζουν τελείως την στρατηγική που είχε τεθεί μέχρι πρότινος :

• αφ’ ενός θεσμικά καταργούν την αποκλειστική αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε ζητήματα διαχείρισης των αστικών στερών αποβλήτων επιτρέποντας τη διαχείρισή τους μέσω ιδιωτικών ΜΕΑ,
• αφ’ ετέρου επιτρέπουν την ενεργειακή αξιοποίηση του σύμμεικτου αποβλήτου σε μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης.
• η Επιτροπή του άρθρο 166παρ. 2 του ν. 4951/2002 , Συντονισμού και Καθοδήγησης Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ουδέποτε ενεργοποιήθηκε, εν όψει μάλιστα του μείζονος ζητήματος της επικείμενης τροποποίησης του ΕΣΔΑ.

Η Κυβέρνηση με την τροποποίηση του ΕΣΔΑ θέτει σε κίνδυνο να ακυρωθεί  η επίτευξη του βασικού Εθνικού και Ευρωπαϊκού στόχου (65% επαναχρησιμοποίηση – ανακύκλωση το 2035) με συνεπακόλουθα πρόστιμα για τη χώρα μας καθώς  θέτει  σε κίνδυνο και τους διασφαλισμένους πόρους ύψους 600 εκ ευρώ του ΕΣΠΑ 2021-2027.

Ανατρέπεται  ένα στρατηγικό πλαίσιο για την διαχείριση των ΑΣΑ στη χώρα που ακολουθήθηκε εδώ και χρόνια με τους ΟΤΑ Α΄ Βαθμού να πρωταγωνιστούν και από την άλλη   επιχειρεί τηνπροώθηση της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας στην επεξεργασία τωνΑΣΑ και της απευθείας καύσης των σύμμεικτων σε ιδιωτικές Μονάδες.