Ειρήνη Μεσσήνη: Ο Φόβος για το Έγκλημα… μια μορφή συλλογικού άγχους!
[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”110906″ img_size=”full”][vc_column_text]Το Έγκλημα αποτελεί πάντα το αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου κοινωνικού πλαισίου. Δομείτε και αναδιαμορφώνεται ανάλογα με την υφιστάμενη κοινωνική πραγματικότητα στην οποία εμφανίζεται και αυτό γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό κατά τη διάρκεια κρίσεων και μεγάλων κοινωνικών αλλαγών. Με άλλα λόγια κάθε εποχή και κάθε κοινωνία έχει το έγκλημα που την εκφράζει και την προσδιορίζει. Αυτό σε κάθε περίπτωση υπαγορεύει την ανάγκη να δούμε το έγκλημα μέσα από το φακό της στιγμής που εκτελείται.
Στην covid- 19 εποχή, η πανδημία έχει προκαλέσει ραγδαίες αλλαγές στην κοινωνική πραγματικότητα και βέβαια βαθιές ρωγμές στον τομέα της ασφάλειας. Οι αλλαγές στη λειτουργία των κρατών, αλλά και στην καθημερινότητα των πολιτών, η λήψη περιοριστικών μέτρων για τη διαχείριση της πανδημίας έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση νέων απειλών, αλλά και στη μετεξέλιξη των υπαρχουσών κινδύνων. Οι αλλαγές αυτές όπως είναι λογικό επεκτείνονται και στις γκρίζες ζώνες της εγκληματικότητας, αποδεικνύοντας πως ζούμε ήδη μια νέα πραγματικότητα, ίσως πιο βίαιη από ποτέ.
Τα αλυσιδωτά εγκλήματα, η ωμότητα της βίας αλλά, και ο τρόπος με τον οποίο διαπράττεται το έγκλημα στις μέρες μας έχει ήδη δημιουργήσει νέα δεδομένα και στην εγκληματικότητα και αναμενόμενα έχει επηρεάσει τη γενικότερη αίσθηση ασφάλειας στην καθημερινότητα και τη ζωή των ανθρώπων.
Σύμφωνα με έρευνες η εικόνα της εγκληματικότητας στην Ευρώπη, κατά την περίοδο της πανδημίας δείχνει πως οι εγκληματικές ομάδες εμφάνισαν προσαρμοστικότητα. Παρουσίασαν ευελιξία στη δράση τους και αλλαγές στην εφαρμογή των εγκληματικών τους μεθόδων, με έμφαση στην παράνομη δραστηριότητα μέσα από το διαδίκτυο αλλά, και τη σκλήρυνση της ωμής βίας σε πραγματικό χρόνο.
Ο φόβος του εγκλήματος
Και ενώ το οργανωμένο και μη έγκλημα παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, μοιραία ο φόβος των πολιτών μήπως πέσουν θύματα εγκληματικών ενεργειών αποδεικνύεται πιο έντονος από ποτέ. Ανεξάρτητα από το πόσο πιθανό είναι να γίνει κάποιος πραγματικά θύμα κάποιας εγκληματικής δραστηριότητας, ο φόβος του εγκλήματος είναι πια τέτοιος που επηρεάζει αποφασιστικά την καθημερινή ζωή των πολιτών, μολύνει τον κοινωνικό ιστό και διαμορφώνει αρνητικό ψυχολογικό κλίμα μεταξύ των ανθρώπων με αποτέλεσμα την περαιτέρω απομόνωση, την κλιμάκωση της ανασφάλειας και της επιφυλακτικότητας και ουσιαστικά τη μόλυνση της κοινωνικής συνοχής.
Ο φόβος του εγκλήματος δεν πρέπει να υποτιμάται. Και αυτό γιατί το έγκλημα αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα στην Εγκληματολογία και τμήμα της εγκληματικής διαδικασίας. Σύμφωνα με τις έρευνες ο φόβος για το έγκλημα προκαλείται από το γενικό κοινωνικό αίσθημα ανασφάλειας, πίεσης και ανησυχίας, κι όχι αποκλειστικά από την ίδια την εγκληματική διαδικασία. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα συλλογικό και γενικευμένο άγχος μπροστά σε μια επικείμενη θυματοποίηση. Και είναι αυτή η ίδια η αίσθηση της γενικευμένης θυματοποιήσης που αν και δεν έχει πραγματικό υπόβαθρο, εντούτοις προκαλεί ένα γενικευμένο κοινωνικό στρες, δημιουργεί μια αίσθηση συλλογικής επιθετικότητας και ένα αρνητικό και εχθρικό κλίμα ανάμεσα στους πολίτες.
Σε αυτό το συλλογικό άγχος ευάλωτες φαίνεται πως είναι περισσότερο οι γυναίκες οι οποίες και παρουσιάζουν μεγαλύτερο φόβο για το έγκλημα σε σχέση με τους άνδρες. Επίσης οι ηλικιωμένοι σε εγκλήματα κατά περιουσίας, οι νεότερες ηλικίες σε εγκλήματα κατά της ζωής όπως και για εγκλήματα σεξουαλικής βίας. Επίσης οι κάτοικοι μεγάλων αστικών κέντρων με πυκνή συγκέντρωση πληθυσμού παρουσιάζουν υψηλότερους δείκτες φόβου για το έγκλημα, αν και στις μέρες μας αυτό έχει εμπλουτιστεί με τους κατοίκους που μένουν σε πιο απομακρυσμένες από δομές ασφάλειας περιοχές.
Γενικά φαίνεται πως ο φόβος του εγκλήματος και οι επιπτώσεις του στην ψυχολογία των πολιτών είναι η πιο επιβλαβής συνέπεια του εγκλήματος. Και αυτό γιατί στην εποχή της πανδημικής κρίσης που ακόμα και η απλή κοινωνική επαφή αποτελεί ποινικό αδίκημα, που το φτέρνισμα και ο βήχας σε δημόσιο χώρο συνεπάγεται έλλειψη κοινωνικής ευθύνης, οι πολίτες υποσυνείδητα βιώνουν μια περίοδο γενικευμένης ανασφάλειας και μια φάση απομονωτική!
Προφανώς σε μια κοινωνία αντικοινωνικότητας είναι σχεδόν λογικό να ακμάζει το έγκλημα, η επιθετικότητα και η βία! Οι πολίτες όμως δεν απειλούνται άμεσα από την όποια μορφή οργανωμένου εγκλήματος, όσο από το γενικότερο κλίμα τρόμου, βίας και άγχους που συλλογικά βιώνεται σαν μια κανονικότητα εν όψει της υφιστάμενης πανδημίας! Με άλλα λόγια το έγκλημα μοιραία θα κλιμακώνεται, όσο ο φόβος εδραιώνεται γενικευμένα στο συλλογικό υποσυνείδητο!
*Η Ειρήνη Μεσσήνη είναι Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Ρήγα Φεραίου 111 / Πύργος
Αγίου Δημητρίου 44 / Αθήνα
Τηλ: 6946442653
Email: irinimessini@gmail.com[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
