Κέρδισε το κοινό η σύγχρονη «Μήδεια» στην Αρχαία Ήλιδα
-Τολμηρό σκηνοθετικό εγχείρημα από τον Αιμίλιο Χειλάκη
Του Παναγιώτη Φωτεινόπουλου
Ένα τολμηρό και «εναλλακτικό» σκηνοθετικό εγχείρημα παρουσιάστηκε στο κοινό που κατέκλυσε για μία ακόμα φορά το θέατρο Αρχαίας Ήλιδας προχθές το βράδυ, για να παρακολουθήσει τη «Μήδεια» σε σκηνοθεσία του Αιμίλιου Χειλάκη. Η παράσταση είναι μια διασκευή του κλασικού έργου και σε συνδυασμό με τα μοντέρνα κοστούμια και τη σύγχρονη μουσική υπόκρουση μεταφέρει στο σήμερα ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα όπως η θέση της γυναίκας και η έννοια της αντεκδίκησης.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η Μήδεια συγκέντρωσε το ενδιαφέρον του κοινού, διότι πρόκειται για ρόλο εξαρχής αμφιλεγόμενο. Η Αθηνά Μαξίμου προσέγγισε με έναν διαφορετικό τρόπο τη Μήδεια, πιο «εγκεφαλικά», χωρίς πολλές δραματικές εξάρσεις και με έμφαση στην κινησιολογία, η οποία συνοδευόταν ενίοτε από υπερβολική επιτήδευση. Ανέδειξε την παλλόμενη ψυχοσύνθεση της ταπεινωμένης Μήδειας, της «κυράς και αρχόντισσας του ολέθρου», που βασανίζεται από την εξής αντίφαση: είναι η κόρη του Ήλιου κι όχι μια κοινή θνητή, αλλά δεν παύει να είναι «γυναίκα… όπως όλες».
Μονολογεί περιγράφοντας ωμά και κυνικά τα σχέδιά της («Να τους κάψω ζωντανούς στην κάμαρά τους ή να τους ξεριζώσω την καρδιά») και επαναλαμβάνει τρεις φορές τη φράση «Είσαι γυναίκα, δεν γεννήθηκες για έργα μεγάλα, αλλά την τέχνη του κακού την ξέρεις από τα σπάργανα» με παρώδηση στην τρίτη επανάληψη, για να την καταρρίψει ως στερεότυπο στη συνέχεια, λέγοντας σε α’ πρόσωπο «ΔΕΝ την ξέρω την τέχνη του κακού από τα σπάργανα». Στις αντιπαραθέσεις της με τον Ιάσονα δεν επιλέγει την τραγικότητα με ένταση της φωνής, αλλά προτιμά τη «γλυκιά απειλή», συνοδευόμενη από ειρωνεία, όταν τον αποκαλεί άνανδρο και κάθαρμα, με πολύ σύντομες δραματικές κορυφώσεις.
Ο Αιμίλιος Χειλάκης ανταποκρίνεται άρτια στον διπλό ρόλο: Ως Κρέοντας υπηρετεί άψογα την προοικονομία του έργου, προειδοποιώντας με λελογισμένο φόβο («έχω μάθει να σε φοβάμαι») για τη μανία της Μήδειας, αντικρούοντας όλα τα επιχειρήματα της στον πολύ καλά αποδοσμένο διάλογό τους. Ως Ιάσονας είναι κυνικός και αλαζόνας («την εξουσία δεν μπορείς να την προσβάλεις, κοστίζει») υπηρετεί μοναδικά το ανδρικό στερεότυπο στα όρια της ύβρεως («ποιος βγάζει άκρη με τις γυναίκες…») που δεν βλέπει τίποτα λάθος. Παρωδεί μάλιστα απευθυνόμενος στον κόσμο («Θα έπρεπε οι άντρες να κάνουν παιδιά κάπως αλλιώς, να μην υπάρχουν γυναίκες, θα ησύχαζε ο τόπο») αναδεικνύοντας ίσως ένα από τα στοιχεία που χαρακτήρισαν τον Ευριπίδη πρόδρομο της Νέας Κωμωδίας.
Ο Αναστάσιος Ροϊλός υπηρετεί άψογα και τους τρεις ρόλους (Αιγέας, Τροφός, Άγγελος), τόσο στην αιφνιδιαστική έναρξη ως Τροφός με ηχόχρωμα τραγικότητας, αλλά ειδικά ως αγγελιοφόρος είναι εξαιρετικός. Προσωπικά με κέρδισε σε αυτόν τον ρόλο, διότι η ερμηνεία του είχε την κλασική, αυθεντική τραγικότητα με τη δραματική ένταση, που τόσο πολύ θες να βλέπεις σε ένα ανοιχτό θέατρο και να συμπάσχεις με τους πρωταγωνιστές. Στάθηκε ισάξιος με τους πρωταγωνιστές παρότι β’ ρόλος. Θα ήθελα να τον δω μελλοντικά σε πρώτο ρόλο.
Η σκηνοθετική καινοτομία με διπλή «κεφαλή» στον χορό ξενίζει αρχικά αλλά αποδίδει, αφού η Μυρτώ Αλικάκη είναι μοναδική στο αφηγηματικό μέρος, ειδικά με την αναφορά στην έννοια του γονιού, και η Γιώτα Νέγκα μας χαλαρώνει με τη φωνή της στο λυρικό, διότι η σκηνοθετική επιλογή με τα ανεβοκατεβάσματα του χορού στις πολλές σκάλες, σε συνδυασμό με τον έντονο φωτισμό, με κούρασε και με δυσκόλεψε να συγκεντρωθώ στις ερμηνείες.
Το τελευταίο πεντάλεπτο είναι ίσως η καλύτερη στιγμή του έργου: από την ύβρη έχουμε φτάσει στη Νέμεση και ο αλαζόνας Ιάσονας έχει καταρρεύσει κλαίγοντας. Ο σκηνοθέτης Χειλάκης αποτυπώνει με απόλυτη ισορροπία το «ηθικό δίκαιο» που επικαλείται κάθε πλευρά, αφήνοντας τον θεατή να προβληματιστεί. «Για μία απιστία, σκύλα;» αναρωτιέται δις ο Ιάσονας για την παιδοκτονία, «η πίστη λέγεται ζωή στη γλώσσα της γυναίκας» απαντά αμετανόητη η Μήδεια θυμίζοντάς του τις ευθύνες του και όσα της προκάλεσε.
