«Η Ηλεία προηγείται και του Κιλελέρ με το σταδιφικό»
Το σταφιδικό και αγροτικό κίνημα στην Ηλεία ανέδειξε στην εκδήλωσή του στον Πύργο το ΚΚΕ
Το σταφιδικό κίνημα στην Ηλεία και τους αγώνες της αγροτιάς και της εργατικής τάξης, ανέδειξε μέσα από την άκρως ενδιαφέρουσα πολιτική της εκδήλωση η ΤΕ Ηλείας του ΚΚΕ που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα του Σαββάτου στο συνεδριακό της ΠΕΔ στον Πύργο, για τα 130 χρόνια αγώνων του κόμματος από την Εργατική Πρωτομαγιά του Σικάγο. Κεντρικός ομιλητής ήταν το μέλος της ΤΕ Ηλείας του ΚΚΕ Νίκος Γκότσης, ενώ προλόγισε το μέλος του ΚΚΕ Σπύρος Γιακουμέλος που έκανε μια εκτενή ιστορική διαδρομή στις εξεγέρσεις των σταδιδοπαραγωγών του νομού στα τέλη του 19ου αιώνα και αρχές του 20ου αιώνα, για να διαφυλάξουν με το αίμα τους το μαύρο χρυσό, τον πλούτο τότε της Ηλείας.
Ο κ. Γιακουμέλος έκανε μια αναφορά στα μεγάλα έργα που έγιναν εκείνη την περίοδο στην Ηλεία με στόχο όπως είπε να βοηθήσουν να πλουτίσει το κεφάλαιο. Το 1856 αρχίζουν τα έργα στο λιμάνι Κατακόλου με στόχο να διώχνουν την σταφίδα με τα καράβια στην Ευρώπη, το 1861 κατασκευάζεται ο φάρος Κατακόλου και το 1861 η σιδηροδρομική γραμμή Πύργου- Κατακόλου. Το 1912 ο σταφιδέμπορος Χαρίλαος Επαμεινώνδας που έχει όπως είπε μυριστεί κέρδη στην περιοχή, φτιάχνει 12 ελαιουργεία και οινοποιεία σε όλη την Ελλάδα και κατασκευάζει την γνωστή εταιρία Οίνων και οινοιπνευμάτων δίπλα από τι σιδηροδρομικές γραμμές για να ταξιδεύουν τα προϊόντα από το Κατάκολο.
«Βέβαια σε έναν τέτοιο πλούτο δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι αγροτικές διεκδικήσεις και τα αγροτικά κινήματα. Η Ηλεία προηγείται ακόμα και του Κιλελέρ με το σταδιφικό ζήτημα που έγινε το 1910, και το 1895 έχουμε την σημαντική εξέγερση στον Πύργο από τους αγρότες της Βαρβάσαινας με μπροστάρη τον παπά Στασινό. Οι δυναμικές αντιδράσεις πήραν τότε χαρακτήρα εξέγερσης και έφτασαν μέχρι τον ισθμό της Κορίνθου. Εκεί η κυβέρνηση Θεοτόκη τος εμποδίζει, βάζει το στρατό και τους χωροφύλακες να τους πυροβολήσουν, αλλά αυτοί ενώνονται τελικά με τους αγρότες και πέφτει η κυβέρνηση. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα εκείνη την εποχή στη Βουλή να νομοθετήσουν το 15% από τις εξαγωγές της σταφιδας να πάει για την δημιουργία της Σταφιδικής τράπεζας που έγινε μετά 22% και είχε σαν αποτέλεσμα να διεκδικούν οι αγρότες άτοκα δάνεια, καλύτερους όρους για την καλλιέργειά τους και βέβαια ένα από τα αιτήματα τους η σταφίδα να πηγαίνει χλωρή για την οινοποιήση. Επίσης ένα άλλο μεγάλο συλλαλητήριο στον Πύργο ήταν στις 10 – 5-1915 όπου οι αγρότες από την Βαρβάσαινα, το Λαμπέτι και το Κολίρι, εμπόδισαν το τρένο να φύγει φορτωμένο με σταφιδα για την Αθήνα, τους συνέλαβαν με την κατηγορία ότι στασίασαν και φυλακίστηκαν με ποινές από έξι μήνες μέχρι ένα χρόνο. Τα σταδιφικά συλλαλητήρια είχαν πάντα σαν βασικό αίτημα την κατάργηση της ληστρικής φορολογίας. Μεγάλες συγκεντρώσεις έγιναν και το 1905 στην πλατεία Ιατρίδη και φωλιά των εξεγέρσεων ήταν πάντα ο Πύργος.»
Ο κ. Γιακουμέλος έκλεισε την ομιλία του με ένα ποίημα της αγροτιάς που ήταν για την ΕΠΟΝ.
Γενικευμένη η άνοδος του απεργιακού κινήματος το 1933
Στην συνέχεια το λόγο έλαβε ο Νίκος Γκότσης τονίζοντας ότι από το 1933 υπήρξε μια γενικευμένη άνοδος του απεργιακού κινήματος αφού τότε κηρύχτηκαν 482 απεργίες με 100.000 εργάτες, ενώ το 1934 έγιναν 482 απεργίες με πάνω από180.000 εργάτες.
Μεταξύ άλλων ανέφερε ότι «Οι αγώνες της εργατικής τάξης συνοδεύτηκαν από ανάλογες κινητοποιήσεις των αγροτών κυρίως μικρών σταφιδοπαραγών που δέχονταν τις συνέπειες της χρονίζουσας σταφιδικής κρίσης και της αντιαγροτικής πολιτικής του ΑΣΟ. Όταν ο ΑΣΟ πρότεινε να αγοράσει τα πλεονάσματα της σταφίδας σε εξευτελιστικές τιμές, τα σταφιδοχώρια της Ηλείας της Μεσσηνίας και αλλού ξεσηκώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν αλλεπάλληλα σταφιδικά συλλαλητήρια στην Αιγιαλεία, τον Πύργο και την Ολύμπια. Η κρατική εξουσία χρησιμοποίησε τη βία και το 1934 σε μεγάλο συλλαλητήριο στο Αίγιο πυροβόλησε τους διαδηλωτές με δύο νεκρούς και δεκάδες τραυματίες. Τα μεγάλα συλλαλητήρια στην Πελοπόννησο ξεκίνησαν για να αναθεωρήσουν αποφάσεις του ΑΣΟ. Ζητούσαν 3600 δρχ το χιλιόλιτρο τη σταφιδα τ αντί για 2900 που είχε συμφωνήσει ο ΑΣΟ με την κυβέρνηση ενώ οι έμποροι πωλούσαν 9000 δραχμές. Στις 26 του μήνα οι μαύρες σημαίες υψώθηκαν και οι σταφικαλλιεργητές ξεχύθηκαν σε ολη την Πελοπόννησο και 5000 σταφιδοπαραγωγοί γέμισαν την πλατεία των Φιλιατρών. . Στον Πύργο έγινε συλλαλητήριο, μάχη κανονική και πλημμύρισαν την κεντρική πλατεία. Οι σταδιφοπαραγωγοί της Βαρβάσαινας αρνούνται να καταβάλλουν τα χρέη ενώ τρέχουν εναντίον τους 1000 μηνύσεις. Στις 29 Ιουνίου 1936 γίνεται το σταφιδικό συνέδριο στον Πύργο όπου η περιοχή τρομοκρατείται από χαφιέδες. Πήραν μέρος 300 εκπρόσωποι από την γύρω περιοχή, εκατοντάδες σταδιφοπαραγωγοί».
