Η ξεχασμένη πρόταση για την Αρχαία Ολυμπία
Αν σήμερα σε κάποιους ακούγεται ως ανεδαφική η πρόταση για μόνιμη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων όχι απλά στην Ελλάδα αλλά στην Αρχαία Ολυμπία, πριν από σαράντα πέντε χρόνια, το 1976 δεν ήταν. Όπως αναφέρει σε ολοσέλιδο άρθρο της η ιστορικός Γιάννα Πανουσάκη στην κυριακάτικη «Καθημερινή» της περασμένης εβδομάδας, ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός διατύπωσε για πρώτη φορά την πρότασή του για μόνιμη τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στον χώρο της αρχαίας Ολυμπίας, θέλοντας να απαντήσει στα μεγάλα και συνεχή πλήγματα που δεχόταν η Oλυμπιακή ιδέα λόγω της επενέργειας πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Το 1976, το φαινόμενο τούτο εμφανιζόταν να έχει αποκτήσει μονιμότητα. Οι Αγώνες του 1972 στο Μόναχο είχαν αμαυρωθεί από τη σφαγή των Ισραηλινών αθλητών από Παλαιστίνιους τρομοκράτες. Ήδη και οι Αγώνες του 1976 στο Μόντρεαλ αντιμετώπιζαν την παρείσφρηση της πολιτικής: είκοσι εννέα χώρες, κυρίως της Αφρικής, αρνήθηκαν να μετάσχουν διαμαρτυρόμενες για το ρατσιστικό καθεστώς της Νοτίου Αφρικής. Αλλά αποχή από τους Αγώνες θα σημειωνόταν και το 1980 στη Μόσχα (από τις δυτικές χώρες, πλην της Ελλάδας) και το 1984 στο Λος Άντζελες από τις κομμουνιστικές χώρες (πλην της Ρουμανίας), το Ιράν και τη Λιβύη.
Στις 31 Ιουλίου του 1976, με τους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ σε εξέλιξη, ο Καραμανλής, με επιστολή του προς τον πρόεδρο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ), λόρδο Κιλάνιν, επισήμανε τους κινδύνους που απειλούσαν να νοθεύσουν το ολυμπιακό ιδεώδες και διατύπωσε την πρότασή του για την επαναφορά, σε μόνιμη βάση, των Ολυμπιακών Αγώνων στη χώρα που τους γέννησε. Στην απάντησή του, ο λόρδος Κιλάνιν (1η Αυγούστου 1976) εξήρε την πρόταση του Έλληνα πρωθυπουργού, ωστόσο μετέθετε στο μέλλον τις σχετικές συζητήσεις, διευκρινίζοντας: «Είμαστε υποχρεωμένοι να κατανείμουμε τους Αγώνες της 23ης Ολυμπιάδας (1984) το 1978». Η πρόταση Καραμανλή για τη μόνιμη τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα επανήλθε στο προσκήνιο και στους επόμενους Αγώνες, το 1980, όταν ένα πολιτικό γεγονός φάνηκε και πάλι να κλονίζει τον κορυφαίο αθλητικό θεσμό. Η εισβολή των σοβιετικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν τον Δεκέμβριο του 1979 προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και διαμαρτυριών εκ μέρους του δυτικού κόσμου. Ήδη από τις αρχές του 1980 ο Αμερικανός πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ και η Γερουσία των ΗΠΑ έθεσαν το ζήτημα ενός πιθανού μποϊκοτάζ.
Τότε ακριβώς, η πρόταση του Κων/νου Καραμανλή φάνηκε εκ νέου επίκαιρη, αφού υπήρχε ανάγκη να βρεθεί ένας χώρος ουδέτερος, που θα άμβλυνε τις διακρατικές αντιδικίες και θα απέκλειε τους ιδεολογικούς ανταγωνισμούς από την ολυμπιακή διοργάνωση. Έτσι, στις 28 Ιανουαρίου απηύθυνε νέα επιστολή στον λόρδο Κιλάνιν και επαναδιατύπωσε την πρότασή του:
«Οι πρόσφατες εξελίξεις γύρω από το θέμα των Ολυμπιακών Αγώνων προσλαμβάνουν πλέον διαστάσεις επικίνδυνες για την τύχη του μοναδικού και αιωνόβιου θεσμού. Και πέραν αυτού, οι έριδες που προκαλούν αυτές οι εξελίξεις μεταβάλλουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες από παράγοντα υφέσεως σε παράγοντα εντάσεως. […] Η Ελλάς προσφέρεται να διευκολύνει τη λύση των προβλημάτων αυτών, διαθέτοντας τον κατάλληλο χώρο, την Αρχαία Ολυμπία, για τη μόνιμη τέλεση των Αγώνων».
Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 7 Ιανουαρίου 1980, σε ομιλία του στην τελετή θεμελίωσης του Ολυμπιακού Σταδίου στην Καλογρέζα, είχε δεσμευθεί να επαναφέρει την ελληνική πρόταση. Πράγματι, τους επόμενους μήνες ο Κων. Καραμανλής επιδίωξε επαφές με τον πρόεδρο και τα μέλη της ΔΟΕ, καθώς και με ξένους ηγέτες, προωθώντας την πρότασή του.
Η αλλαγή του κλίματος στους κόλπους της ΔΟΕ φάνηκε στο κείμενο της απαντητικής επιστολής του προέδρου της, λόρδου Κιλάνιν, στις 4 Φεβρουαρίου 1980. Μεταξύ θερμών και ενθαρρυντικών λόγων στον Έλληνα πρωθυπουργό, τον πληροφόρησε ότι η επιστολή του είχε περιληφθεί στην ημερήσια διάταξη της 82ας Συνόδου της ΔΟΕ, που θα γινόταν στο Λέικ Πλάσιντ των ΗΠΑ. Έπειτα από έναν μήνα, ο λόρδος Κιλάνιν ενημέρωσε τον Κων/νο Καραμανλή ότι όλα σχεδόν τα μέλη της ΔΟΕ υποδέχθηκαν με ενδιαφέρον την πρότασή του, με αποτέλεσμα να αποφασιστεί ομόφωνα η σύσταση ειδικής επιτροπής με πρόεδρο τον πρέσβη Λουί Γκιραντού για να μελετήσει την ελληνική πρόταση.
Τον επόμενο Απρίλιο, το προεδρείο της επιτροπής επισκέφθηκε την Ελλάδα και μαζί με τον Κων. Καραμανλή ξεναγήθηκαν στους χώρους της Αρχαίας Ολυμπίας. Εκεί ο Έλληνας πρωθυπουργός εξέφρασε την πεποίθηση ότι «η Ελλάς μπορεί να γίνει διεθνές πολιτιστικό κέντρο με την αναβίωση ορισμένων θεσμών της αρχαιότητας, όπως είναι το Ευρωπαϊκό Δελφικό Κέντρο και οι Ολυμπιακοί Αγώνες».
Η επίσκεψη του Γκιραντού και των συνεργατών του στην Ολυμπία είχε ως αποτέλεσμα να επισπευσθεί η εκπόνηση ενός σχεδίου συμφωνίας μεταξύ της Ελλάδας και της ΔΟΕ, που θα καθόριζε το νομικό καθεστώς των ολυμπιακών εγκαταστάσεων στον χώρο της Ολυμπίας, ο οποίος στο εξής θα χαρακτηριζόταν «απαραβίαστος». Ο Γκιραντού επανήλθε στην Ελλάδα το φθινόπωρο του 1980 για τη συνέχιση της έρευνάς του.
Πέρα από τις επικοινωνίες με τον Κιλάνιν και τον διάδοχό του στην ηγεσία της ΔΟΕ, τον Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, αλλά και τη διαβούλευση με την επιτροπή υπό τον πρέσβη Γκιραντού, ο Καραμανλής αντιλαμβανόταν ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει ευόδωση της πρωτοβουλίας του χωρίς τη διεθνή προβολή της. Αξιοποίησε έτσι την αίγλη και τη δημοφιλία που είχε διεθνώς και φρόντισε να προβάλει περισσότερο τα πλεονεκτήματα της πρότασής του μέσα από συνεντεύξεις σε διεθνή μέσα, εφημερίδες και τηλεοπτικά δίκτυα. Για να δοθούν ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα, στις αρχές Απριλίου του 1980 παραχώρησε συνέντευξη στη δυτικογερμανική εφημερίδα Die Welt και αναφέρθηκε στην ηθική διάσταση των ελληνικών πρωτοβουλιών, ενώ στις 6 Ιουνίου, σε συνέντευξή του στη βαυαρική τηλεόραση, ο Καραμανλής, έχοντας εκλεγεί πλέον Πρόεδρος της Δημοκρατίας, υπογράμμισε:
«Τα πλεονεκτήματα είναι ότι λόγω της ουδετερότητας του χώρου δεν θα υπάρξουν πολιτικοί ανταγωνισμοί και θα είναι πραγματικά οικουμενικός χώρος, δεδομένου ότι όλες οι χώρες με το ίδιο δικαίωμα θα μετέχουν των Αγώνων».
Στις 23 Μαρτίου η Washington Post δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Ο χώρος της Ολυμπίας: μια αρχαία λύση σε ένα σύγχρονο πρόβλημα». Εκτεταμένα δημοσιεύματα, υποστηρικτικά της ελληνικής πρότασης, εμφανίστηκαν στις γαλλικές εφημερίδες Liberation, Le Figaro, L’ Equipe, L’ Aurore, Le Matin, στη μεγάλης κυκλοφορίας ιταλική εφημερίδα Il Giornale, καθώς και στον βελγικό και στον ελβετικό Τύπο.
Ωστόσο, (…) δεν θα μπορούσαμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι ισχυρά συμφέροντα, κυρίως πολιτικά και οικονομικά, θα βλάπτονταν από την υιοθέτηση της πρότασης του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ίσως σε αυτό το σημείο να βρίσκεται και η εξήγηση για το γεγονός ότι, παρά την έντονα ευμενή υποδοχή της, η πρόταση τελικά αγνοήθηκε από τις αρμόδιες διεθνείς και κρατικές αρχές.
Πηγή: kathimerini.gr
