Η Τέχνη «κραυγάζει» κατά της γυναικείας κακοποίησης!
Η «Πρωινή» με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας
των γυναικών , παρουσιάζει πέντε γυναίκες που λένε «Όχι στην έμφυλη βία» δημιουργώντας…
Ρεπορτάζ Ελένη Παπαδοπούλου
Η Τέχνη μιλά μια γλώσσα που όλοι μπορούν να κατανοήσουν και έχει τη δύναμη να παρακινήσει και να εκπαιδεύσει ανθρώπους πέρα από χώρες, πολιτιστικό, οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο. Η 25η Νοεμβρίου ανακηρύχτηκε από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ως «Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών», με σκοπό να αναδείξει ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση. Αυτό της έμφυλης βίας, της γυναικείας κακοποίησης και των γυναικοκτονιών. Οι αριθμοί είναι σοκαριστικοί! Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε συναγερμό· Αρκετό καιρό μετά την έναρξη του ελληνικού metoo συζητάμε για τη μορφή που πήρε αυτό το παγκόσμιο κίνημα στη χώρα μας και όλες εμείς οι γυναίκες, διεκδικούμε το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα σε μια ζωή χωρίς κακοποίηση. Κι εδώ έρχεται ο ρόλος της Τέχνης όχι ως γιατρικό, αλλά με τη μορφή της αφύπνισης των γυναικών, γιατί δυστυχώς η έμφυλη βία παραμένει συχνά ανομολόγητη. Κρύβεται πίσω από κατεβασμένες γρίλιες και μαύρα γυαλιά ηλίου. Όμως η Τέχνη και κυρίως η Τέχνη με δημιουργούς γυναίκες, «κραυγάζει» κατά της βίας των γυναικών, ακόμα και με λόγο έντονα καταγγελτικό! Η «Πρωινή» σήμερα παρουσιάζει πέντε γυναίκες που έκαναν την τέχνη τους «όπλο» κατά της έμφυλης βίας και της γυναικείας κακοποίησης!
« ΟΙ ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ»- Δέσποινα Σωτηροπούλου
«Οι κόρες της σιωπής» είναι το βραβευμένο ντοκιμαντέρ της δημοσιογράφου και συγγραφέως Δέσποινας Σωτηροπούλου που έλκει την καταγωγή της από τον Πύργο. Ένα ντοκιμαντέρ – κραυγή, για την έμφυλη βία, την κακοποίηση των γυναικών και τις γυναικοκτονίες, μια κραυγή που πρέπει να ακουστεί δια την πράξεως και οι πράξεις έχουν καθυστερήσει πολύ! Η Δέσποινα Σωτηροπούλου μιλά σήμερα στην Πρωινή για την βία κατά των γυναικών και το ντοκιμαντέρ της:
«Tα έργα των ανθρώπων και όχι τα λόγια είναι εκείνα που μένουν. Για να κινητοποιούν και να θυμίζουν. Για να κλυδωνίζουν. Έτσι λοιπόν, το έργο όταν αποτυπώνεται μέσω της όποιας εικαστικής έκφρασης είναι μια περιγραφή, μια αποτύπωση της Ιδέας. Και δεν είναι μόνο αυτό. Όλα σχεδόν τα φεμινιστικά κινήματα είχαν πάντα στο πλευρό τους διανοούμενους και ανθρώπους της τέχνης. Θυμηθείτε τη δεκαετία του ΄70 τι έγινε στη Γαλλία με το κίνημα ΠΕΤΑΞΤΕ ΤΑ ΣΟΥΤΙΕΝ ΣΑΣ. Ήταν τότε που η συγγραφέας Σιμόν Ντε Μπωβουάρ, έγραψε το μανιφέστο του κινήματος για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων το οποίο δημοσιεύθηκε στο πρωτοσέλιδο του περιοδικού LE NOUVEL OMPSERVATER. Αμέσως μετά το σατυρικό περιοδικό SARLIE EMBDO κυκλόφορησε με τον τίτλο < Ποιος γκάστρωσε τις 343 τσούλες στο μανιφέστο της άμβλωσης; > προσδίδοντας στην ιστορία μια απαξιωτική χροιά καθώς το μανιφέστο έγινε γνωστό ως οι 343 τσούλες. Η προσβολή γρήγορα έγινε τιμητική διάκριση αφού ο αριθμός των καλλιτεχνών που τάχθηκαν υπέρ του κινήματος ήταν και μεγάλος αλλά και απαρτίστηκε από έντονες και δυνατές προσωπικότητες και βέβαια δημοφιλείς από όλες τους χώρους της τέχνης. Ήταν 5 Απριλίου του ’71.
Η τέχνη είναι και διακινητής και αρωγός. Με αυτή τη λογική δημιουργήθηκαν και ΟΙ ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ. Για να προτρέψουν και να αφυπνίσουν. Η δημιουργία αυτού του ντοκιμαντέρ που φέρει την υπογραφή μου έναν στόχο έχει. Να χτυπήσει τη σιωπή, τη ντροπή και το έγκλημα που συνέβαινε κατά των γυναικών και των παιδιών τους. Η έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία αλλά και η γυναικοκτονία είναι ένα τραγικό γεγονός. Δε μπορούμε να το επιτρέπουμε. Απαγορεύεται. Θα το κατανοήσουμε; Θα το προσπαθήσουμε; Θα το διεκδικήσουμε;
Εγώ αυτόν τον τρόπο βρήκα υπό την αιγίδα μάλιστα ενός μεγάλου Θεσμικού Οργάνου όπως είναι η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής και έτσι προχωράμε. Δεν έχει ξανασυμβεί αυτό. Είναι μια πρωτοβουλία γροθιά στο μαχαίρι που εμπνέει προς διεκδίκηση. Όλη η δημιουργική μου ομάδα, έχοντας ήδη μια πρώτη διάκριση – βράβευση στην πορεία του ντοκιμαντέρ κατευθύνεται από Δήμο σε Δήμο και από Πανεπιστήμια σε σχολεία και από Περιφέρεια σε Περιφέρεια για να διαδώσει το ΜΗΝΥΜΑ. Κάθε μορφής βία, προς όποιον…. είναι και εγκληματική και αποτρόπαια.»
Ιωάννα Παρασκευά – δημιουργός του πρότζεκτ #Iamnotadoll
Τον περσινό Οκτώβρη, πάνω από 500 μαθητές και μαθήτριες σχολείων της Αμαλιάδας συμμετείχαν στη διαδραστική καλλιτεχνική εκδήλωση @iamnotadoll_project, όπου η δημιουργός του Ιωάννα Παρασκευά, στέλνει ηχηρό μήνυμα με στόχο την καταπολέμηση κάθε μορφής έμφυλης βίας. Με μια σειρά έξι γλυπτών που ονομάζεται «I am not a doll», δηλαδή «Δεν είμαι κούκλα- δεν είμαι αντικείμενο» χρησιμοποιεί έναν ιδιαίτερο τρόπο, ώστε να παρακινήσει όλους μας και κυρίως τους νέους να υιοθετήσουμε την ιδέα της ουσιαστικής ισότητας μεταξύ των δυο φύλων, της οποίας προυπόθεση για να επιτευχθεί είναι πρωτίστως η εξάλειψη κάθε μορφή διάκρισης, βίας και εκμετάλλευσης των γυναικών και των κοριτσιών. Η Ιωάννα Παρασκευά μιλώντας γι αυτό το πρότζεκτ μεταξύ άλλων αναφέρει:
«Δουλεύω πάνω σε αυτό το project 2 χρόνια περίπου τώρα όταν ξεκίνησα να φτιάχνω το πρώτο γλυπτό, αφού μελέτησα και διάβασα αρκετά. Ως γυναίκα και ως άνθρωπος, έπιασα τον εαυτό μου να μην μπορεί να συγκινηθεί πλέον από τις περιγραφές των περιστατικών, γιατί απλά έχω εξοργιστεί από τα νούμερα που διαβάζω στις επίσημες στατιστικές!!! Είναι αδιανόητα υψηλά και η κατάσταση χειροτερεύει!! Κάπως έτσι κάθε συναίσθημα μετατράπηκε σε ενέργεια και αποφάσισα να χρησιμοποιήσω την δύναμη που έχει η τέχνη και να προσπαθήσω να ενεργοποιήσω ένα πολύ αποτελεσματικό όπλο που έχει η ανθρωπότητα στα χέρια της κι αυτό δεν είναι άλλο από τους νέους μας. Άρα το μόνο που έμενε ήταν να βρω έναν τρόπο να τα φέρω κοντά στο θέμα και να δημιουργήσω ένα δίαυλο επικοινωνίας με τους ενήλικες, αλλά και να τα βάλω στη διαδικασία να ψάξουν, να συζητήσουν μεταξύ τους και γενικά να σπάσουν λίγο τα ταμπού και τη συγκάληψη που οδηγεί σε σιωπηλή αποδοχή. Ας μη ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των φρικτών αυτων πράξεων συμβαίνει σε εφήβους και νέους. Εάν θέλουμε να επιτύχουμε την ισότητα των φύλων, πρέπει να αντιμετωπίσουμε θέματα σαν αυτά που πλήττουν τα ανθρώπινα δικαιώματα προτού γίνουν νόρμα στα παιδιά. Η εκπαίδευση και τα κίνητρα για συζήτηση θεωρώ ότι αποτελούν βασικό παράγοντα».
«Η Άλλη Όψη»
Μαρία Κατσούφα & Έλενα Κακολύρη
«Η Άλλη Όψη» είναι το βιβλίο δύο νέων γυναικών από την Ηλεία, του συγγραφικού διδύμου Μαρίας Κατούφα και Έλενας Κακολύρη το οποίο και παρουσιάστηκε προ ημερών στη Γαστούνη σε μια δραματοποιημένη παράσταση και είναι και αυτό μια “κραυγή” κατά της έμφυλης βίας στην προκειμένη περίπτωση μέσα από την λογοτεχνία. Πρόκειται για μια μυθοπλασία που διηγείται πέντε διαφορετικές φανταστικές ωστόσο περιπτώσεις γυναικοκτονίας.
Σε μια συνομιλία μας με την Μαρία Κατσούφα μας λέει πώς προέκυψε η ιδέα γι αυτό το βιβλίο: «Ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή, η αντίθεση σε οποιαδήποτε μορφή βίας και γενικότερα ο κοινωνικός προβληματισμός αποτελούν στοιχεία της προσωπικότητας και των δύο μας. Στοιχεία που μας ένωσαν πρωτίστως σε φιλικό επίπεδο. Παρόλα αυτά, η συγγραφή ενός τέτοιου βιβλίου δεν ήταν στα σχέδια μας, καθώς εκείνο το διάστημα δουλεύαμε ένα διαφορετικό εγχείρημα. Όσα συμβαίνουν γύρω μας, όμως, μας επηρεάζουν, άλλοτε συνειδητά άλλοτε ασυνείδητα. Η ¨Άλλη Όψη¨ δεν γεννήθηκε ως μια συγγραφική ιδέα, αλλά ήρθε αυθόρμητα, ως μια ανάγκη έκφρασης. Ως μια επιθυμία να μοιραστούμε τις σκέψεις μας, ως μια κραυγή αγωνίας για το μέλλον της κοινωνίας μας. Και ίσως ως ένα μικρό λιθαράκι στην συζήτηση αυτού του κοινωνικού φαινομένου που πρέπει κάποια στιγμή να πάψει να υφίσταται. Αν, μέσα από το κοινωνικό μας αυτό μυθιστόρημα, καταφέρουμε να επηρεάσουμε έστω και έναν άνθρωπο να σκεφτεί και να δράσει διαφορετικά, για εμάς θα είναι το απόλυτο κέρδος!”
Από την πλευρά της η Έλενα Κακολύρη σχολιάζει το φαινόμενο της έμφυλης βίας αλλά και το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις τα θύματα δεν τολμούν να φύγουν από την κακοποίηση: “Όλοι γνωρίζουμε πως η έμφυλη βία έχει πολλές μορφές και πως συνήθως τα θύματα βιώνουν για χρόνια είτε σωματική είτε λεκτική είτε ψυχολογική κακοποίηση, οδηγώντας σε αρκετές των περιπτώσεων ακόμα και στον θάνατο. Η αντίθεση μας σε οτιδήποτε προκαλεί βία είναι ξεκάθαρη! Και βεβαίως είναι πολύ εύκολο να κρίνουμε όταν δεν βιώνουμε οι ίδιοι μια κατάσταση. Ως απλοί παρατηρητές μπορούμε να πούμε πολλά διότι έχουμε την ικανότητα να σκεφτούμε λογικά και να προτείνουμε θαρραλέες λύσεις. Η ψυχολογία όμως ενός ατόμου που υπόκειται σε κακοποίηση διαφέρει κατά πολύ. Ο φόβος, η ανασφάλεια, ακόμα και οι ενοχές που περίτεχνα δημιουργούνται, είναι οι κύριοι λόγοι που αναγκάζουν μια γυναίκα να μένει στάσιμη και να μην ¨φεύγει μακριά¨. Η απάντηση, λοιπόν, είναι σύνθετη και οφείλει να είναι και εξατομικευμένη. Ως κοινωνικό σύνολο ας σταματήσουμε, για αρχή, να ¨κουνάμε το δάχτυλο¨ και ας προσπαθήσουμε να βρούμε λύσεις βάση της εύθραυστης ψυχολογίας του θύματος και όχι βάση της δικής μας στυγνής λογικής.»
«Συμφωνία Σιωπής» με την πένα της Έφης Παναγοπούλου
Την επίσημη ημέρα αφιερωμένη στην αντίσταση κατά της βίας στο γυναικείο φύλο, η συγγραφέας Έφη Παναγοπούλου συνεχίζει την πορεία της, αναδεικνύοντας το ζήτημα μέσα από αξιόλογα έργα σε συνεργασία με καταξιωμένους καλλιτέχνες και προσωπικότητες του πολιτισμού.
Στις 10 Νοεμβρίου το νέο μουσικό έργο “Συμφωνία Σιωπής”, του Γιώργου Βούκανου σε κείμενα της Έφης Παναγοπούλου, παρουσιάστηκε με εντυπωσιακό τρόπο στο θέατρο του Κολλεγίου Αθηνών, εντάσσοντας το μνημείο “Ο Χορός του Ζαλόγγου” του Γεωργίου Ζογγολόπουλου ως σημείο αναφοράς για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Σε αυτή τη μνημειώδη μουσική παράσταση με την μοναδική ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Αραβίδη, αναδείχθηκε ολόκληρη η ιστορία της βίας κατά των γυναικών, από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Τα κείμενα παρουσίασε ευαισθησία και αμεσότητα η ταλαντούχα ηθοποιός Χρύσα Ρώμα, ενώ τα τραγούδια με τα δυνατά μηνύματα ερμήνευσε με μοναδικό τρόπο η Άντα Αθανασοπούλου και ο Μιχάλης Δημητρακάκος..
Ο ρόλος και την ισχύς της γυναίκας μέσα από τον πυρήνα της τέχνης αναδείχτηκαν και με το λιμπρέτο που δημιούργησε η Έφη Παναγοπούλου για το έργο “Μια Ωδή στη Γη , Θεσμοφορίων Χορός” που εστιάζει στην εξέλιξη της γυναίκας από την αρχαιότητα έως σήμερα, αναδεικνύοντας τη σχέση της με τη γη ως μητέρα, και την πορεία της από τις αρχαίες γιορτές για τη θεά Δήμητρα έως τη σύγχρονη εποχή.
«Με τα έργα αυτά- αναφέρει η συγγραφέας Έφη Παναγοπούλου-, όπως και με την αποτύπωση των μυθικών τραγικών συμβολικών μορφών της Αρέθουσας και της Ωρείθυιας, θυμάτων βίαιων ανδρικών ενστίκτων, από το έργο “Οι Μυθικές Μελωδίες των Ποταμών”, αναδεικνύεται η σημασία της γυναίκας στην ιστορία και τον πολιτισμό. Μέσω αυτής της προσπάθειας, ανοίγονται νέοι δρόμοι για να κατανοήσουμε και να εκτιμήσουμε καλύτερα τον ρόλο που έχει διαδραματίσει η γυναίκα στην κοινωνία. Αυτή η πρωτοβουλία αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της ευαισθητοποίησης και της αλληλεγγύης. Ενισχύει τη συνειδητοποίηση και προάγει τον σεβασμό προς τις γυναίκες, προσφέροντας έτσι ένα θετικό πλαίσιο για την ανάδειξη της σημασίας τους στην κοινωνία.»
