Η Συργιάνω και τα κουλούρια του Πάσχα!

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Την Μεγάλη Τετάρτη παλιά στα χωριά, μια γυναίκα που ήταν παντρεμένη και είχε αγόρια και κορίτσια αναλάμβανε μια περίεργη εργασία. Αυτή την ονόμαζαν «Συργιάνω» ή «Σεργιάνω». Αυτή έβγαινε συργιάνι και μάζευε λίγο αλεύρι από κάθε σπιτικό. Μ’ αυτό το αλεύρι έφκιανε ζυμάρι, δίχως προζύμι (μαγιά) και μετά το ζυμάρι το πήγαινε στην εκκλησία για να διαβαστεί και μετά το μοίραζε πάλι σε όλα τα σπίτια απ’ όπου είχε πάρει αλεύρι. Με αυτό το αλεύρι έφκιαναν τα Ψωμιά της Λαμπρής ή Λαμπρόψωμα και τα κουλούρια και ονομαστά Λαμπρολούλουρα. Η Συργιάνω μαζί με τα αλεύρια μάζωνε και αμύγδαλα, καρύδια και ξερά σύκα. Αυτά τα πήγαινε στην εκκλησία την Μεγάλη Τετάρτη το βράδυ και την άλλη μέρα τα μοίραζε στα παιδιά του χωριού, τα οποία κατά παρέες περνούσαν από το σπίτι της. Κάθε χρόνο άλλαζε η Συργιάνω και την επόμενη χρονιά αναλάμβανε άλλη. Για όλο τον χρόνο μέχρι την επομένη Μεγάλη Τετάρτη την Συργιάνω την τιμούσαν και την εκτιμούσαν όλοι στο χωριό. Η Συργιάνω την επόμενη Μεγάλη όριζε ποια θα την αντικαταστήσει, η οποία θα ήταν ισάξιά της. Αν η Συργιάνω πέθαινε πριν την επόμενη Μεγάλη Τετάρτη, τότε Συργιάνω όριζε άλλη ο παπάς του χωριού.

Την Μεγάλη Πέμπτη το πρωί οι νοικοκυράδες έφτιαχναν την ζύμη για τα κουλούρια. Μετά από την λειτουργία της εκκλησίας, μόλις γύριζαν στο σπίτι, έκοβαν το ζυμάρι που είχαν αναπιάσει για να παρασκευάσουν τα κουλούρια του Πάσχα και έπλαθαν τα κουλουράκια και την μεγάλη οικογενειακή κουλούρα.

Τα κουλουράκια και η κουλούρα συμβολίζουν τον κύκλο της ζωής. Αρχικά από το πρώτο κομμάτι της ζύμης έφτιαχναν ένα κουλουράκι το οποίο το ονομάτιζαν για το κάθε άτομο της οικογένειας και αυτό δεν το έτρωγαν, αλλά το κρατούσαν μέχρι την επόμενη χρονιά. Την επόμενη χρονιά αν είχε μουχλιάσει, σήμαινε ότι το άτομο που ανήκε το κουλούρι θ’ αρρωστήσει. Αν είχε γίνει τρίμμα, σήμαινε ότι αυτό το άτομο θα πέθαινε. Αν αυτά διατηρούνταν χωρίς να χαλάσουν τότε επειδή είχαν ξεραθεί και δεν τρωγόταν τα έβαζαν μέσα στο νερό να μαλακώσουν και ο καθένας έτρωγε το δικό του. Αν κάποιος πέθαινε τότε κοντά στην κάσα του έβαζαν και το κουλουράκι του.

Από το δεύτερο κομμάτι της ζύμης έφτιαχναν την Λαμπροκουλούρα. Αυτή την κουλουρίτσα την παρασκεύαζαν με μπόλικο σουσάμι και στην μέση τοποθετούσαν ένα κόκκινο αυγό. Η κουλουρίτσα και αυτή συμβόλιζε τον κύκλο της ζωής και το αυτό την ζωή που αναγεννιέται από αυτό. Το κόκκινο χρώμα συμβολίζει το αίμα της ζωής. Και αυτή την κρατούσαν ένα χρόνο στο σπίτι οι νοικοκυράδες και έτρωγαν αυτήν της προηγουμένης χρονιάς. Το αυγό δεν το πετούσαν αλλά έφτιαχναν διάφορα φυλακτάρια.

Με το υπόλοιπο ζυμάρι έφτιαχναν τα κουλούρια που τα έτρωγαν μετά την Ανάσταση!