Η περίπτωση του Δημοτικού Σχολείου της Ανδραβίδας
Το εκπαιδευτικό σύστημα στην απελευθερωμένη Ελλάδα.
Γράφει ο Περικλής Καπετανόπουλος
Μετά την δημιουργία ελληνικού κράτους, ένα από τα πρώτα μέτρα που πήρε η διοίκηση του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια ήταν η δημιουργία σχολείων. Στην επαρχία Ηλείας, από τα πρώτα χωριά που συγκέντρωσαν χρήματα για την ίδρυση κοινοτικού σχολείου ήταν και η Ανδραβίδα, όπως αναφέρει σε έκθεση του ο Έκτακτος Επίτροπος Ήλιδος Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος στις 23 Μαρτίου 1830.
Έξη χρόνια μετά, το 1836, κάτοικοι της Ανδραβίδας στέλνουν επιστολή στον Δήμαρχο Μυρτουντίων και ζητούν να μην κλείσει το «Αλληλοδιδακτικό Σχολείο» που με δικά τους έξοδα είχαν ιδρύσει και στεγάσει σε κάποιο από τα λιγοστά οικήματα της κωμόπολης που δεν είχε πυρπολήσει ο Ιμπραήμ Πασάς στις επιδρομές του που έκανε στο κάμπο της Ηλείας, την περίοδο 1825-1827. Με αναφορά του ο «δημοδιδασκάλος» Λεχαινών και ιερέας το σχήμα, υποστηρίζει ότι ο «διδάσκαλος» της Ανδραβίδας δεν διαθέτει τα εκ του νόμου προβλεπόμενα προσόντα, δηλαδή δεν έχει δώσει εξετάσεις στην αρμόδια Επιτροπή που είχε συστήσει η Γραμματεία Εκκλησιαστικών και Παιδείας προκειμένου να λάβει την άδεια να διδάσκει και να καταχωρηθεί στον κατάλογο των διδασκάλων. Μετά από αυτή την αναφορά-καταγγελία του δημοδιδάσκαλου των Λεχαινών με διαταγή του, ο δήμαρχος Μυρτουντίων που εδρεύει στα Λεχαινά, απαγορεύει στο δάσκαλο της Ανδραβίδας να συνεχίσει να διδάσκει, και ως λύση τα παιδιά της Ανδραβίδας να πηγαίνουν σχολείο στα Λεχαινά.
Οι Ανδραβιδαίοι, των οποίων τα παιδιά αφορούσε το ζήτημα, με επιστολή τους στο Δήμαρχο Μυρτουντίων την οποία κοινοποιούν και στον Διοικητή Ηλείας που εδρεύει στον Πύργο, αρνούνται να εκτελέσουν την διαταγή του δημάρχου για τους εξής λόγους:
Ο ναός των Λεχαινών που χρησιμοποιείται για σχολείο δεν είναι κατάλληλος και δεν χωρά και τα παιδιά της Ανδραβίδας, αφού τα παιδιά των Λεχαινών φοιτούν μέσα σε στενάχωρο οίκημα το οποίο είναι γεμάτο υγρασία και υποφέρουν από όχι λίγες ασθένειες (σ.σ: λόγω της υγρασίας). Δεν διακινδυνεύουν τονίζουν στην επιστολή τους οι γονείς της Ανδραβίδας, να βάλλουν τα παιδιά τους σε τέτοια ανωφελή δοκιμασία γιατί πρώτα ενδιαφέρονται για την υγεία των παιδιών τους και έπειτα για την εκπαίδευση τους. Εγκαλούν μάλιστα τον ιερέα-δάσκαλο των Λεχαινών ότι πριν αρχίσει τις καταγγελίες εναντίον διδασκάλων των άλλων χωριών θα έπρεπε να φροντίσει με ενέργειες προς τον Δήμαρχο και το Συμβούλιο « να απαιτήσει κατάστημα τοιούτον (σ.σ: για σχολείο) ώστε οι παίδες του Δήμου να οικονομούνται χωρίς να βλάπτονται».
Η απόσταση Ανδραβίδα-Λεχαινά είναι μια ώρα πεζοπορία. Τα παιδιά θα πρέπει να πεζοπορούν μια ώρα το πρωί και μια ώρα το βράδυ, χειμώνα-καλοκαίρι (σ.σ: Τότε τα σχολεία λειτουργούσαν και το απόγευμα). Το καλοκαίρι όμως υπάρχει πολύ ζέστη «κατά μεν το θέρος πολύ καύσις», και το χειμώνα υπάρχει τέτοια λασπουριά ώστε « η πλυθείς της λάσπης και του ύδατος θέλουν εμποδίζει την εις Λεχαινά μετάβασίν των».
Προτείνουν να συνεχίσει ο δάσκαλος που έχουν διαλέξει και τον πληρώνουν οι ίδιοι να κάνει τα μαθήματα στα παιδιά τους προσωρινώς, μέχρις ότου «οικοδομηθεί το κατάλληλον Δημοτικόν Σχολείον και αποφασιστεί οριστικώς που και πως η εκπαίδευσις των τέκνων μας». Πιστοποιούν οι γονείς, ότι ο δάσκαλος που έχουν επιλέξει για τα παιδιά τους έχει τα απαραίτητα έγγραφα να διδάξει «την τελειοποιημένην μέθοδον της αλληλοδιδακτικής και ότε η χρεία το καλέσει θέλει τα παρουσιάσει».
Τη 19η Αυγούστου 1836 Ανδραβίδα
Ο πάρεδρος
Ανδρέας Καραθανάσης
Ακολουθούν οι υπογραφές
Αποστόλης Μιχαλόπουλος
Διονύσιος Νικολουτσόπουλος
Ηλίας Μουρτζόπουλος
Κυριάκος Κριτζαντώνης
Σπύρος Καπράλος
Νικόλαος Ξένος
Γεώργιος Παπαχριστόπουλος
Κωνσταντής Αλεξανδρόπουλος
Δημήτρης Καραθανάσης
Διονύσιος Κάψαλος
Αθανασιος Γερασόπουλος
Αντώνης Χατζής
Χρήστος Χατζής
Αντώνιος Τσιλιμίγκρας
Διονύσιος Γρέτος
Θόδωρος Καπατσούλιας
Βασίλειος Ντογράκης
Κωνταντής Κόκορης
Ανδρέας Μπαλαούρας
Την αναφορά των Ανδραβιδαίων γονιών ο Διοικητής Ηλειας την διαβιβάζει στην επί των Εκκλησιαστικών και της Παιδείας Γραμματεία της Επικρατείας, συνηγορώντας στον αίτημα τους να παραμείνει δηλαδή ο δάσκαλος στην Ανδραβίδα «προσωρινώς» με την υποχρέωση στο τέλος της σχολικής χρονιάς να αποκτήσει, μετά από εξετάσεις, τα απαραίτητα έγγραφα για το επάγγελμα του.
Στις 3 Οκτωβρίου 1836 έρχεται η απάντηση της Γραμματείας στον Διοικητή Ηλείας, με την οποία συμφωνεί να δοθεί άδεια στον δάσκαλο της Ανδραβίδας να διδάξει μέχρι τον Απρίλιο του 1837, με την υποχρέωση να παρουσιαστεί στην Αθήνα και να εξεταστεί για την παιδαγωγική του επάρκεια θα λέγαμε σήμερα και να μεταταχθεί σε δημοδιδάσκαλο.
Έπρεπε να περάσουν άλλα 100 χρόνια για να αποκτήσει η Ανδραβίδα την δεκαετία του 1930 το πέτρινο Δημοτικό Σχολείο, μοναδικής αρχιτεκτονικής όπως σχεδιάστηκε από το Υπουργείο Παιδείας την περίοδο 1924-1929. Στο χτίσιμο του Σχολείου συνέβαλαν χρηματικώς οι μετανάστες Ανδραβιδαίοι στην Αμερική και με προσωπική εργασία, οι διαθέτοντας τα κάρα και τα άλογα κάτοικοι της μικρής μας πόλης. Η πέτρα ερχόταν από μακριά, από ένα λόφο κοντά την Κυλλήνη, που ονομάζεται «Θρομποβούνι». Η επιλογή της τοποθεσίας μόνο τυχαία δεν ήταν, αφού επιλέχθηκε το οικόπεδο δίπλα στην Αγία Σοφία, τον γοτθικό ναό των Φράγκων ηγεμόνων, καθώς και τον χιλιόχρονο πλάτανο με το πηγάδι στις ρίζες του.
Σε αυτό το Σχολείο πήγα και εκεί έμαθα τα πρώτα και πιο όμορφα γράμματα της ζωής μου από μια καταπληκτική δασκάλα την κα Λούλα Αντίοχου. Η κα Λούλα ήταν πρώτα άνθρωπος και μετά δασκάλα. Ας είναι καλά όπου και αν βρίσκεται.
