Η ιστορία επιστρέφει
Ο πόλεμος είναι η κατεξοχήν επίδειξη δύναμης, η παρέλαση των τανκς και των αεροσκαφών, το μπαράζ των πυραύλων και των βομβών προκαλούν σοκ και δέος. Πολλές φορές όμως αυτή η επίδειξη δεν είναι παρά το σύμπτωμα μιας βαθύτερης αδυναμίας.
Του Δημήτρη Τσίρκα
Η Ρωσία δεν θα έχει πρόβλημα να συντρίψει στρατιωτικά μια μισοδιαλυμένη χώρα όπως η Ουκρανία. Το γεγονός ωστόσο ότι χρειάστηκε να φτάσει σε αυτό το ύστατο μέσο για να την εμποδίσει να προσχωρήσει στο στρατόπεδο των εχθρών της είναι σημάδι αδυναμίας και όχι δύναμης. Όπως ένδειξη αδυναμίας – της Σοβιετικής Ένωσης τότε – ήταν και η εισβολή του Κόκκινου Στρατού στην Ουγγαρία το 1956 και στην Πράγα το 1968.
Η πάλαι ποτέ υπερδύναμη δεν έχει τίποτα να προσφέρει στις γειτονικές της χώρες για να τις κρατήσει στη δική της σφαίρα επιρροής, εκτός από απειλές και πόλεμο. Η Ρωσία σήμερα δεν διαθέτει «μαλακή ισχύ», οικονομική, πολιτική ή πολιτισμική που να την καθιστά ελκυστική στον υπόλοιπο κόσμο, το δε μοντέλο της «διευθυνόμενης δημοκρατίας» του Πούτιν έχει πέραση μόνο στα μετασοβιετικά «Σταν» του Καυκάσου και στη Λευκορωσία του Λουκασένκο.
Οι απειλές και ο πόλεμος εντούτοις μπορεί να καθυποτάσουν έναν, αλλά στέλνουν πολλούς περισσότερους στις αγκάλες των αντιπάλων της. Αν σε απειλεί ένας ισχυρός μαφιόζος, θα αναζητήσεις προστασία σε έναν ακόμα πιο ισχυρό μαφιόζο.
Με τον ουκρανικό της πόλεμο η Ρωσία ανέστησε το κλινικά νεκρό ΝΑΤΟ (σύμφωνα με το λόγια του Μακρόν) και θα στοιχίσει ακόμα πιο σθεναρά την Ευρώπη, Δυτική και Ανατολική, πίσω από τις ΗΠΑ (ήδη έχει ανοίξει η συζήτηση στη Σουηδία και τη Φινλανδία για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ). Επιπλέον, θα απομονωθεί διπλωματικά από μεγάλο μέρος του κόσμου και η οικονομία της θα πληγεί από τις κυρώσεις.
Ακόμα πιο σημαντική ωστόσο ίσως αποδειχθεί η πίεση που θα ασκήσουν οι κυρώσεις στο ρωσικό καθεστώς, αφού ήδη οι ολιγάρχες γύρω από τον Πούτιν χάνουν δισεκατομμύρια δολάρια από το πάγωμα των κεφαλαίων τους στη Δύση και την πτώση των μετοχών των εταιρειών τους.
Αυτή ίσως η αδυναμία είναι που ώθησε το καθεστώς να δράσει τώρα και με τόσο απόλυτο τρόπο, καθώς έκρινε ότι όσο καθυστερεί, ο συσχετισμός θα χειροτερεύει όλο και περισσότερο εις βάρος του. Η εγκαθίδρυση μιας φιλορωσικής κυβέρνησης στο Κίεβο με δημοκρατικά μέσα έμοιαζε απίθανη, ιδίως μετά την ντε φάκτο απόσχιση των ρωσόφωνων πληθυσμών στην Ανατολική Ουκρανία και τα ισχυρά αντιρωσικά αισθήματα στη Δυτική. Ενώ η διαρκής ενίσχυση του ουκρανικού στρατού με δυτικό οπλισμό θα έκανε μια μελλοντική ρωσική επέμβαση πολύ πιο κοστοβόρα σε έμψυχο και άψυχο δυναμικό.
Η αδυναμία ωστόσο δεν βρίσκεται μόνο στην πλευρά της Ρωσίας αλλά και σε εκείνη της Δύσης. Η τελευταία επιχειρεί εδώ και χρόνια να βάλει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, υποσχόμενη ασφαλώς ευημερία και ανάπτυξη, αλλά την κρίσιμη στιγμή νίπτει τας χείρας της. Την ώρα που οι βόμβες πέφτουν στις πόλεις της Ουκρανίας και δεκάδες χιλιάδες ρωσικά στρατεύματα προελαύνουν στο έδαφός της, η Δύση στέλνει τις thoughts and prayers (σκέψεις και προσευχές) της στους Ουκρανούς. Η μόνη αχτίδα φωτός έρχεται από το Ευρωκοινοβούλιο που αποφάσισε να συνεδριάσει εκτάκτως την… 1η του Μάρτη – τρέμε Πούτιν!
Η ιστορία λοιπόν επιστρέφει διαψεύδοντας τον Φουκουγιάμα, αλλά μόνο εν μέρει. Η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν επεκτάθηκε σε όλον τον κόσμο, ως το «τελικό» και πιο αποτελεσματικό σύστημα διακυβέρνησης, όπως προφήτευε, ενώ οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί από μεγάλα μπλοκ επανέρχονται με ορμή.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα ζήσουμε σε ενδιαφέροντες καιρούς (όσοι ζήσουν), όπως λένε οι Κινέζοι. Αν και δεν το λένε για καλό.
