Γ. Νάθενας: «Ο σιδηρόδρομος είναι στρατηγικό εργαλείο και όχι παιχνιδάκι στα χέρια μαθητευόμενων μάγων»
Ο Ηλείος συγκοινωνιολόγος και πρ. ειδικός σύμβουλος του ΟΣΕ μιλά για την τραγωδία των Τεμπών
Τεχνοκράτης αυστηρός, υπερασπιστής των σιδηροδρόμων και συγγραφέας συλλεκτικών βιβλίων στο αντικείμενο, ο Γιώργος Νάθενας είναι από τους ανθρώπους που δεν μιλούν εύκολα στα μέσα ενημέρωσης και όχι μόνο διότι υπηρετεί στο Δημόσιο. Μετά την τραγωδία στα Τέμπη, όμως, αποφάσισε να μιλήσει για το προδιαγεγραμμένο έγκλημα «στη μνήμη των αδικοχαμένων ψυχών, των νέων παιδιών και των σιδηροδρομικών που χάθηκαν», όπως λέει.
Ζητούμε από τον συγκοινωνιολόγο και πρώην ειδικό σύμβουλο του ΟΣΕ να μας μιλήσει αρχικά για την έλλειψη των σύγχρονων συστημάτων διαχείρισης κυκλοφορίας: «Είναι αδιανόητο να μην έχουμε καταφέρει μετά από τόσα χρόνια την ανάταξη και τη λειτουργία των συστημάτων τηλεδιοίκησης-σηματοδότησης ώστε να μπορεί να λειτουργήσει και το διευρωπαϊκό σύστημα ETCS. Δεν μπορεί να είναι δικαιολογία οι δολιοφθορές και κλοπές των μεταλλικών καλωδίων και υλικών από τους επιτήδειους που τα αρπάζουν από ένα σιδηροδρομικό δίκτυο “ξέφραγο αμπέλι”. Ακόμη και στην εποχή του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, όταν βομβαρδιζόταν από το ΝΑΤΟ, οι εκεί υπεύθυνοι του σιδηροδρομικού δικτύου φρόντιζαν να αποκαθιστούν αμέσως κάθε βλάβη. Θα έπρεπε με εξαιρετικές διαδικασίες, σαν αυτές με τις οποίες προωθήθηκαν τα ολυμπιακά έργα, να έχει ανατεθεί και ολοκληρωθεί πολύ γρήγορα η ανάταξη και επαναλειτουργία όλων των συστημάτων και όχι να υπάρχει αυτή η δεκαετής δυστοκία ολοκλήρωσης, πρωτοφανής για τα ευρωπαϊκά δεδομένα».
Ποιος ευθύνεται όμως για αυτή την αβελτηρία; «Φέρουν ευθύνη όλες οι διοικήσεις των υπουργείων και των σιδηροδρομικών οργανισμών από το 2010 και μετά. Τότε διαπιστώσαμε ότι τα συστήματα που είχαν εγκατασταθεί τέθηκαν σταδιακά εκτός μάχης. Επιστρέψαμε υποχρεωτικά στο προηγούμενο χειροκίνητο σύστημα και υποτίθεται ότι θα ξεκινούσε η ανάταξη των συστημάτων. Το χειροκίνητο σύστημα είναι απολύτως ασφαλές με δύο προϋποθέσεις: 1) Πιστή τήρηση του κανονισμού. 2) Επαρκής στελέχωση θέσεων σταθμαρχών και κλειδούχων με σωστή εκπαίδευση και εμπειρία».
«Εχει όμως ειδική ευθύνη η παρούσα κυβέρνηση, που συμπληρώνει, άλλωστε, σχεδόν τέσσερα χρόνια. Δεν είναι δυνατόν να αναλώνεται καθημερινά σε εξαγγελίες και προκηρύξεις για άλλα έργα, σημαντικά μεν αλλά μεσομακροπρόθεσμης προτεραιότητας, αφήνοντας ανενεργά τα σύγχρονα συστήματα διαχείρισης της κυκλοφορίας που έχουν εγκατασταθεί εδώ και χρόνια και που σχετίζονται με την ασφάλεια των συγκοινωνιών. Οποιος θέλει να θεωρείται νοικοκύρης, πρώτα φροντίζει να λειτουργεί σωστά το σπίτι του και μετά κοιτάζει να χτίσει άλλον όροφο».
Είναι όμως το μόνο πρόβλημα η έλλειψη των συστημάτων αυτών; «Προφανώς δεν είναι το μόνο. Ο σιδηρόδρομος λειτουργούσε επί δεκαετίες χωρίς αυτά. Και τόσα χρόνια δεν είχε συμβεί τόσο πολύνεκρο δυστύχημα εκτός από εκείνο στον Δοξαρά το 1972, που οφειλόταν σε κακή συνεννόηση σταθμαρχών και παραβίαση του κανονισμού κινήσεως. Αρκεί να έχεις το απαραίτητο προσωπικό σε σταθμάρχες και τις συναφείς ειδικότητες. Να το εκπαιδεύεις συνέχεια και να μην επιτρέπεις τη “γήρανση” και την απόσυρσή του πριν προσλάβεις νέους και τους δώσεις τον χρόνο για να εκπαιδευτούν. Και όταν λέμε εκπαίδευση δεν εννοούμε μόνο τη θεωρητική γνώση αλλά και μια μακρά θητεία κοντά σε έμπειρους σταθμάρχες, ώστε να βιώσουν πώς γίνεται ο χειρισμός των καταστάσεων υπό κανονικές συνθήκες αλλά και υπό πίεση».
«Η συσσωρευμένη εμπειρία χάθηκε βίαια για τον ΟΣΕ το 2010, όταν η τότε κυβέρνηση Γ.Α. Παπανδρέου, με αρμόδιο υπουργό τον Δ. Ρέππα, έριξε τσεκούρι στον σιδηρόδρομο και ώθησε πλήθος προσωπικού, άνω του 60%, σε μετατάξεις και αποχωρήσεις», τονίζει με αγανάκτηση ο κ. Νάθενας: «Μέσα σε εκείνο το κλίμα έφυγε από τον σιδηρόδρομο και ο κατηγορούμενος σήμερα σταθμάρχης της Λάρισας. Επέστρεψε τόσα χρόνια αργότερα, εκπαιδεύτηκε και ανέλαβε πριν από περίπου έναν μήνα μια πολύ δύσκολη θέση στον μεγάλο κομβικό σταθμό της Λάρισας. Σημαντικό είναι επίσης και αυτό που αποκάλυψε ο έμπειρος πρώην σταθμάρχης του Βόλου, Γ. Αποστολέρης, ότι σε κάθε βάρδια του σταθμαρχείου Λάρισας υπηρετούσαν έως πρόσφατα δύο σταθμάρχες».
Ποιος ευθύνεται όμως για τη σημερινή υποστελέχωση του ΟΣΕ; «Εδώ η κεντρική ευθύνη ανήκει στην κυβέρνηση. Η διοίκηση του ΟΣΕ ζητούσε από τον τέως υπουργό Κώστα Καραμανλή 300 προσλήψεις σε κρίσιμες ειδικότητες από την αρχή σχεδόν της θητείας της. Ο υπουργός καθυστέρησε χαρακτηριστικά να ανταποκριθεί στο αίτημα και ο σιδηρόδρομος λειτουργούσε εντελώς οριακά. Εφτασε στο τέλος της θητείας για να δρομολογήσει μόλις 70 προσλήψεις, σταγόνα στον ωκεανό, καθώς το μνημονιακό κουρεμένο οργανόγραμμα του ΟΣΕ προβλέπει 2.100 θέσεις και από αυτές καλύπτονται μόλις 745, με προσωπικό περασμένης ηλικίας που πλησιάζει στη σύνταξη.
Τώρα προσπαθεί να καλύψει στα γρήγορα τα κενά με κάποιες εσωτερικές μετατάξεις σαν εκείνη του σταθμάρχη της Λάρισας και εξωτερικούς συνεργάτες εξάμηνης διάρκειας [«μπλοκάκια»]. Δεν είναι δυνατόν θέσεις τέτοιας βαρύτητας και σημασίας για την ασφάλεια της κυκλοφορίας, που απαιτούν απαιτητική εκπαίδευση και σταδιακή απόκτηση εμπειρίας, να καλύπτονται από τέτοιου είδους συμβάσεις. Δεν είναι δυνατόν να έχουν καθυστερήσει τόσο αυτές οι προσλήψεις την ώρα που η συγκεκριμένη κυβέρνηση, απαλλαγμένη από τους περιορισμούς των μνημονίων, προχωρούσε σε άλλες προσλήψεις, όπως των χιλιάδων αστυνομικών, πολλοί εκ των οποίων απασχολούνται με αλλότρια καθήκοντα και όχι με την περιφρούρηση της ασφάλειας των πολιτών», λέει ο συγκοινωνιολόγος.
Του ζητούμε πιθανές εξηγήσεις για τα όσα συνέβησαν στα Τέμπη: «Για το τι ακριβώς συνέβη το μοιραίο βράδυ θα χρειαστεί να περιμένουμε τη διερεύνηση και το πόρισμα. Είναι πάντως σημαντικό ότι στη γραπτή εντολή του προς την αμαξοστοιχία 62, ο σταθμάρχης Λάρισας δεν αναφέρει πουθενά ότι θα ακολουθήσει εξ αντιθέτου τη γραμμή καθόδου. Ομως το τρένο εκεί κατευθύνθηκε, ενώ στην ίδια γραμμή είχε ξεκινήσει να κατεβαίνει η εμπορική αμαξοστοιχία. Ούτε στο ηχητικό μήνυμα που έχει παρουσιαστεί στα ρεπορτάζ ακούγεται κάτι παρόμοιο, εκτός αν υπάρχει κομμάτι που δεν έχει δημοσιοποιηθεί».
Εδώ ο Γ. Νάθενας γίνεται πιο προσωπικός: «Για τον μηχανοδηγό του τρένου, τον Γιώργο Κουτσούμπα, που ήταν και προσωπικός μου φίλος και ικανότατος μηχανοδηγός υψηλής εμπειρίας (για τον λόγο αυτό ήταν και εκπαιδευτής των νεοπροσληφθέντων μηχανοδηγών, για χάρη των οποίων δεν εκμεταλλεύτηκε τη δυνατότητα που είχε να συνταξιοδοτηθεί νωρίτερα), είμαι σίγουρος ότι λόγω της εμπειρίας του θα καταλάβαινε ότι κάτι δεν πάει καλά. Δεν γνωρίζω βέβαια αν κάτι ειπώθηκε προφορικά με τον σταθμάρχη σχετικά με αυτό.
Αν ήμουν εγώ στη θέση του και έμπαινα σε εξ αντιθέτου πορεία χωρίς γραπτή εντολή, θα ζητούσα επιμόνως διευκρινίσεις από το ραδιοτηλέφωνο. Ισως αν το έκανε αυτό, να είχαμε αποφύγει το κακό. Από την ώρα, πάντως, που δεν λειτουργούν τα συστήματα σηματοδότησης, οι μηχανοδηγοί είναι υποχρεωμένοι να υπακούν “τυφλά” στον σταθμάρχη και το πρωτόκολλο δεν τους υποχρεώνει αλλά και δεν τους αποκλείει να κάνουν διευκρινιστική ερώτηση. Ομως, απ’ ό,τι δήλωσε επίσημα ο γενικός σύμβουλος διοίκησης ΟΣΕ Π. Τερεζάκης, ο σταθμάρχης είχε τη δυνατότητα να δει από τον τοπικό πίνακα χειρισμού του σταθμού της Λάρισας, που είναι εν λειτουργία, ότι η αμαξοστοιχία μπήκε στην “εξ αντιθέτου” τροχιά καθόδου και εφόσον αυτό δεν ήταν στην αρχική του πρόθεση, λογικά θα έπρεπε να επικοινωνήσει αμέσως με τον μηχανοδηγό και να του ζητήσει να οπισθοχωρήσει. Ολα αυτά θα τα διαλευκάνει η ανακριτική διαδικασία και το πόρισμα».
Ζητούμε, τέλος, από τον Γ. Νάθενα ένα σχόλιο για την καμπάνια κάποιων μέσων ενημέρωσης ότι ο σιδηρόδρομος δεν πρέπει να επαναλειτουργήσει πριν λειτουργήσουν τα σύγχρονα συστήματα: «Με την ίδια λογική -λέει- θα έπρεπε όταν χαλάνε τα φανάρια στον δρόμο να απαγορεύεται η οδική κυκλοφορία. Η λύση δεν είναι “πονάει δόντι-κόβει κεφάλι”, αλλά άμεση διαδικασία θεραπείας του πονοκεφάλου.
Εάν κυβέρνηση διανοηθεί να σταματήσει τη λειτουργία του σιδηροδρόμου επειδή δεν είναι ικανή να τον διαχειριστεί αποτελεσματικά, την ίδια στιγμή θα πρέπει να θέσει την παραίτησή της στη διάθεση του Προέδρου της Δημοκρατίας. Γιατί ο σιδηρόδρομος είναι στρατηγικό εργαλείο στο οποίο έχουν επενδυθεί δισεκατομμύρια από την Ε.Ε. και όχι παιχνιδάκι στα χέρια μαθητευόμενων μάγων».
Πηγή: efsyn.gr
