Αρκεί η εντιμότητα για να υπάρξει καλή πολιτική και να επικρατήσει το καλό έναντι του κακού;

Σήμερα, πολλές ωραιότατες λέξεις χρησιμοποιούνται σαν μάσκες, σαν παραμορφωτικοί καθρέφτες, για να ειπωθεί το αντίθετο από το αρχικό τους νόημα. Στο όνομα της ελευθερίας παραβιάζεται η ελευθερία. Στο όνομα της αλήθειας λέγονται ψέματα. Στο όνομα της εντιμότητας διαδίδεται η διαφθορά.

Για την εντιμότητα μιλούν οι πολιτικοί που είναι πεισμένοι ότι το μοναδικό σημαντικό πράγμα είναι η κατάκτηση της εξουσίας και επομένως ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.

Ένας δίκαιος σκοπός διαφθείρεται αν τα μέσα για την επίτευξή του δεν είναι καλά, ούτε έντιμα.  Στο «Πόλεμος και ειρήνη» του Τολστόι, ο Πιερ Μπεζούχοφ λέει στη Νατάσα: «Αν τα διεφθαρμένα πρόσωπα συνδέονται όλα μεταξύ τους και γι’ αυτό αποτελούν μια δύναμη, θα αρκούσε τα έντιμα πρόσωπα να έκαναν το ίδιο». Και σήμερα συχνά επικρατεί η ιδέα ότι αρκεί οι έντιμοι να συμπαραταχθούν απέναντι στους διεφθαρμένους και τους ψεύτες, προκειμένου να αλλάξουν τον κόσμο.

Ο Μπεζούχοφ είναι αφελής. Είναι όμως ένα μυθιστορηματικό πρόσωπο.

Σε κάθε περίπτωση, εγώ δεν συμφωνώ με αυτή τη φράση, επειδή νομίζω ότι ο κόσμος δεν διαιρείται σε έντιμους και ανέντιμους ή σε δίκαιους και άδικους.

Τα έντιμα πρόσωπα μπορεί να γίνουν ανέντιμα και τα δίκαια μπορεί να γίνουν άδικα, όπως οι θαρραλέοι μπορεί να αποκαλυφθούν δειλοί. Η ψυχή των ανθρώπων είναι πολύπλοκη και αντιφατική. Γι’ αυτό η κοινωνική ζωή χρειάζεται τους κανόνες.

Δεν είμαι τόσο νέος και επομένως θυμάμαι όταν πρώτη φορά οι  Σοσιαλιστές έγιναν κυβέρνηση φαινόταν σαν μια γιορτή. Οι Σοσιαλιστές ήταν οι δίκαιοι και οι έντιμοι. Επειτα όμως οι Σοσιαλιστές έγιναν ανέντιμοι και διεφθαρμένοι.

Επομένως, το θαύμα της δημοκρατίας δεν έγκειται στον χαρακτήρα των προσώπων αλλά στον σεβασμό των κανόνων.

Μπορούμε να διακινδυνεύσουμε μια υπόθεση Μέσα στην ψυχή του καθένα μας υπάρχει ένα στοιχείο του κακού. Καθένας μας είναι ένας δυνητικός δήμιος. Αλλά δεν γινόμαστε όλοι δήμιοι. Ισχύει το ίδιο και με τη διαφθορά

Πράγματι, είναι πολύ πιο σημαντικό να κατανοήσουμε τον δήμιο παρά το θύμα. Η αλληλεγγύη με τα θύματα πρέπει βέβαια να είναι απόλυτη, αλλά οφείλουμε να κατανοούμε τον δήμιο..

Να κατανοούμε δεν σημαίνει να δικαιολογούμε. Το αντίθετο. Να κατανοούμε σημαίνει να εξοπλιστούμε ώστε να μη γίνουμε και εμείς  δήμιοι και διεφθαρμένοι.

Γνωρίζουμε όλοι ποιος ήταν ο Χίτλερ. Το ερώτημα όμως τότε είναι πώς ένας τρελός, ένας μικρόνους όπως αυτός, κατόρθωσε να κατακτήσει την ψυχή της Γερμανίας, της πιο καλλιεργημένης χώρας, αλλά και την ψυχή του μισού κόσμου.

Αν υπήρχε σήμερα ένας Ντοστογέφσκι, ένας Θερβάντες ή ένας Σέξπιρ ικανός να κατανοήσει αυτόν τον νου, θα είχαμε ένα όπλο για να εμποδίσουμε την επιστροφή ενός προσώπου σαν τον Χίτλερ.

Είναι όπως όταν φοβόμαστε ότι θα εκραγεί μια βόμβα. Δεν αρκεί να φωνάζουμε «Εδώ υπάρχει βόμβα!». Χρειάζεται ένας πυροτεχνουργός για να την απενεργοποιήσει. Σε αυτό χρησιμεύει η λογοτεχνία και η πολύπλοκη σκέψη. Και γι’ αυτό δεν πρέπει να θέτουμε όρια στη λογοτεχνία και στην ενσυναίσθηση.

Και όποιος διαβάζει το «Εγκλημα και τιμωρία» είναι σε θέση να κατανοήσει έναν δολοφόνο. Αυτή είναι η εντιμότητα του συγγραφέα και η ηθική της λογοτεχνίας.

Πιστεύω ότι η αλήθεια υπάρχει. Νομίζω όμως ότι όποιος πιστεύει ότι κατέχει την αλήθεια ή είναι ανόητος ή είναι φανατικός ή τρελός ή είναι και τα τρία μαζί. Άλλο πράγμα είναι η λογοτεχνική αλήθεια και άλλο η αλήθεια των γεγονότων.

Η αλήθεια των γεγονότων είναι συγκεκριμένη, ενώ η λογοτεχνική αλήθεια είναι μια ηθική και καθολική αλήθεια.

Είναι η μυθοπλασία που προσπαθεί να ερευνήσει αυτό που συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους, σε όλο τον κόσμο και σε όλες τις χώρες.