Ε. Νιβουρλή: Χρήσιμες συμβουλές για πρωτάκια! – Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

Της Ελευθερίας Νιβουρλή, Διευθύντρια 1ου Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου Πύργου

Κατά την άποψή μου στο ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς και με δεδομένο πως η καλή αρχή είναι το ήμισυ του παντός, ο στόχος μας είναι να σταθούμε στα πρωτάκια μας κι όχι μόνο. Και για αυτούς ακόμα που έχουν ήδη κάνει το ξεκίνημά τους και είναι στο ταξίδι τους προς την «Ιθάκη», μετά από κάθε στάση, τους περιμένει ένα νέο ξεκίνημα. Και μακάρι το ταξίδι να διαρκέσει γιατί εκεί είναι όλη η μαγεία! 

Για τους μαθητές μας, για τα παιδιά μας, για τον ΔΑΣΚΑΛΟ , που καταθέτει την ψυχή του μέσα στην τάξη, γιατί εκεί χτυπά η καρδιά του σχολείου, μέσα στην τάξη, όπου Δάσκαλος και μαθητές γίνονται ένα και σμιλεύουν ψυχές. Είναι μια σχέση που ο καθένας παίρνει και δίνει στον άλλον. Είναι μια δυάδα που μόνο σαν  δυάδα έχει λόγο ύπαρξης.. Συνεργαζόμενος με τους γονείς, γιατί αυτά που μας ενώνουν είναι τα παιδιά μας, η πρόοδος και η ευημερία τους.

 Η συμπεριφορά γεννάει συμπεριφορά. Χαρούμενος εκπαιδευτικός, χαρούμενοι μαθητές, χαρούμενοι γονείς, και το αντίστροφο.

Θα ήθελα να επισημάνω κάποιες χρήσιμες και καλές συνήθειες που μπορούν οι γονείς να υιοθετήσουν για να είναι πιο ευχάριστο και εποικοδομητικό το ταξίδι στο τρένο της γνώσης!

Άλλωστε απαραίτητη προϋπόθεση για να μάθει κάτι οποιοσδήποτε, είναι να εξασφαλιστεί η συμμετοχή του, η συγκατάθεσή του. 

Το υποκείμενο που καλείται να μάθει κάτι, δεν δέχεται παθητικά τη γνώση αλλά την οικοδομεί – την κατασκευάζει, μέσω της ενεργούς δράσης του.  Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην προϋπάρχουσα γνώση και ο ρόλος της κοινωνικής ομάδας στη μάθηση είναι καθοριστικός.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΩΤΑΚΙΑ ΜΑΣ

•  Κάποιες «σχολικές» δεξιότητες ενυπάρχουν πολύ νωρίτερα στη ζωή του παιδιού και έχει σημασία να έχουμε την εγρήγορση και τη γνώση να τις εκμεταλλευτούμε προς όφελος του παιδιού. Έτσι, το αυτοσυναίσθημα και η εικόνα του ίδιου του παιδιού για τον εαυτό του θα είναι για πάντα σημαντικό εφόδιο. Πάμε, ωστόσο, να δούμε πρακτικές συμβουλές για το πώς μπορεί το σχολείο να υπάρξει ως πηγή ικανοποίησης και για τους δύο (γονιός – παιδί): 
• Η ανάθεση υποχρεώσεων και ουδέτερων δραστηριοτήτων στο σπίτι εξασκεί το παιδί στο να μπορεί να αναμένει (π.χ. μάζεψε το δωμάτιό σου για να πάμε στο πάρκο) και να νιώθει υπεύθυνο και σημαντικό.
• Η αυτοεξυπηρέτηση του παιδιού είναι γεμάτη από γνώσεις και δεξιότητες. Για παράδειγμα, το ντύσιμο είναι μια μικρή ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, όπως ακριβώς τα παραμύθια.

• Κάθε αλλαγή και μετάβαση προτείνουμε να συμβαίνει σταδιακά και ιδανικά με κάποια προετοιμασία.
• Μιλήστε για το σχολείο πολύ πριν αυτό ξεκινήσει. Μιλήστε για τις δικές σας εμπειρίες και αναμνήσεις, συμμεριστείτε τις αγωνίες και τους πιθανούς φόβους του παιδιού.
• Συζητήστε με ειλικρίνεια και σεβασμό. Εξηγήστε τη λειτουργία και το νόημα του σχολείου, κάντε μικρές πρόβες στο σπίτι και παίξτε παιχνίδια ρόλων (δάσκαλος, μαθητής, συμμαθητής).
• Βοηθήστε το παιδί έγκαιρα να μπορεί να διαχειριστεί τα πράγματά του (τσάντες, βιβλία, κασετίνες). Εμπλέξτε το στις αγορές και σεβαστείτε τις επιλογές του.
• Σε κάθε περίπτωση, αντιμετωπίστε οι ίδιοι το παιδί όπως θα συμβεί στο σχολείο: ως ένα υπεύθυνο άτομο που αρχίζει σιγά σιγά να αναλαμβάνει υποχρεώσεις και δικαιώματα.
• Μιλήστε στο παιδί για την καθημερινότητα του σχολείου και «διδάξτε» το στρατηγικές ώστε να αντιμετωπίσει πιθανά γεγονότα που θα το αγχώσουν (πειράγματα, σχολική αποτυχία).
• Παίξτε με το παιδί παιχνίδια σε σχέση με μαθησιακά θέματα (π.χ. κρυμμένο θησαυρό με έτοιμες λεξούλες που θα διδάξει στο παιδί αποστήθιση – οπτική ανάγνωση).
• Δείξτε μέσα από το παιχνίδι το «νόημα» των μαθηματικών και τη χρησιμότητά τους στην καθημερινή ζωή. Χρησιμοποιήστε θεματολογίες και αντικείμενα που ενδιαφέρουν το παιδί (π.χ. μοίρασε τα μπισκότα).
• Στο τέλος της ημέρας μην παραλείψετε να ρωτήσετε «πώς ήταν η μέρα σου σήμερα στο σχολείο;». Κι αυτό είναι κάτι που προτείνουμε να ρωτάτε ακούραστα ως το τέλος της σχολικής ζωής.

Οπλιζόμαστε με άπειρη υπομονή και μπόλικη δόση χιούμορ για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της πρώτης αυτής τάξης με τις περισσότερες απαιτήσεις και τα μαθήματα που ξαφνικά πρέπει να διαβάζει και ξεκινάμε. Επειδή το πρώτο διάστημα στην Πρώτη Δημοτικού είναι χρόνος προσαρμογής, αξιοποιούμε κάθε ευκαιρία να κάνουμε τη μάθηση παιχνίδι.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς – Συμβουλές

Θα συνιστούσα να βάλουν ένα πρόγραμμα με εικόνες από το πρωί μέχρι και το βράδυ και να είναι όσο το δυνατόν πιο σταθερό. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά μόλις σχολάσουν να ξεκουραστούν επαρκώς να φάνε και μετά γύρω στις 2 μέχρι και τις 5 να διαβάσουν. Το διάβασμα δεν πρεπει να περνάει τα 30 λεπτά, όσο είναι φρέσκο το μυαλό των παιδιών, ώστε μετά να μπουν οι δραστηριότητες.

Καλό θα ήταν να εχει δραστηριότητες με παιχνίδι. Αν όμως ο χρόνος του διαβάσματος ξεπερνά τη μια ώρα οι γονείς θα πρέπει να το συζητήσουν με τη δασκάλα για να δουν τι συμβαίνει και τι μπορούν να κάνουν.

Σημαντικό είναι τα παιδάκια να πηγαίνουν έγκαιρα στο σχολείο πριν χτυπήσει το κουδουνι για να τους βοηθήσει στην προσαρμογή τους, άρα και οι γονεις πρέπει να είναι τυπικοί με το πρόγραμμα του σχολείου

Τα όρια που θα θέσουν οι γονείς στο παιδί πρέπει να είναι με θετική φρασεολογία δηλαδή να χρησιμοποιούν φράσεις όπως: “όταν θα διαβάσουμε όλα σου τα μαθήματα, τότε θα παίξουμε ή θα πάμε να παίξουμε εφόσον διαβάσεις”. Την αρνητική φρασεολογία δεν την εισηγούμαστε, δηλαδή αποφεύγουμε φράσεις όπως: “αν δεν διαβάσεις δεν θα παίξεις” γιατί είναι σαν απειλή.

Το πρόγραμμα που θα βάλουν οι γονείς πρέπει να είναι σε συνεργασία με το παιδί, να είναι μια συμφωνία. Μια ωραία ιδέα είναι να ανοίξουν ένα ρολόι και να βαλουν χρωματιστά χαρτόνια και ανάμεσα στο 1-2 να βάλουν κίτρινο που να αντιστοιχεί στο φαγητό, 2-3 κόκκινο δηλαδή διάβασμα, το πράσινο με την δραστηριότητα τους. Έτσι τα παιδάκια να συνδυάζουν το χρώμα με τη δραστηριότητα τους.

Σημαντικό επίσης είναι τα παιδάκια να μην συνοδεύονται μέχρι την τάξη όσο κι αν επιμένουν. Ο κηδεμόνας θα πρέπει να μένει μέχρι την αυλή και το ίδιο το παιδί να μεταφέρει μόνο του την τσάντα του. Έτσι θα μάθει να αναπτύξει υπευθυνότητα και να είναι υπευθυνο για τα δικά του πράγματα.

Αν παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα στο σχολείο και τσακωθεί το παιδί με κάποιον συμμαθητή του, τότε οι γονείς πρέπει να το συζητήσουν μαζί του, αλλά δεν πρέπει να παρέμβουν στα προβλήματα του. Θα πρέπει να του δοθεί η ευκαιρία να λύσει μόνο του τα προβλήματα του.

Οι γονείς στο σπίτι θα ήταν καλό να ρωτούν το παιδί αν έχει κάποιο μήνυμα από τη δασκάλα του κάποια σημείωση. Και οι δύο γονείς είναι σωστό να αφιερώνουν χρόνο να ρωτάνε το παιδάκι τους πως πέρασε στο σχολείο και γενικά πως πέρασε τη μέρα του. Οι ερωτήσεις πρέπει να είναι συγκεκριμένες, να ξεκινούν από κάτι συγκεκριμένο και να πάνε σιγά σιγά στο γενικό. Μια γενική ερώτηση συνήθως δεν φέρνει συγκεκριμένες απαντήσεις.

Τα παιδιά πρέπει να μάθουν μόνα τους να φροντίζουν την τσάντα τους. Δεν αποτελεί σωστή τακτική η συνήθεια πολλών γονιών να φροντίζουν οι ίδιοι για την ετοιμασία της τσάντας την τακτοποίηση των βιβλίων.Η βοήθεια στη μελέτη θα πρέπει να γίνεται με διακριτικό τρόπο και γενικά να έχει την έννοια της συμπαράστασης προς το παιδί.

Σημαντικό είναι να πούμε στους γονείς ότι όλα τα παιδιά δεν μαθαίνουν με τον ίδιο ρυθμό ούτε προσαρμόζονται αμέσως στις απαιτήσεις που έχει το σχολείο και ειδικά η μάθηση. Οι γονείς να είναι σταθεροί με τις απαιτήσεις τους προς το παιδί, αλλά να μην γίνουν υπερβολικά απαιτητικοί και να σέβονται τις δικές τους δυνατότητες. Το κάθε παιδί είναι ένα άτομο ξεχωριστό γι’ αυτό να μην συγκρίνουν το παιδάκι με άλλα παιδιά ή με μεγαλύτερα αδέλφια.

Πρέπει να επιδιώκεται συνεργασία γονέων – σχολείου, γι’ αυτό στις ώρες επικοινωνίας οι γονείς να πηγαίνουν να μιλούν με τις/τους δασκάλες/ους και να ξέρουν τι συμβαίνει. Αυτό παρακινεί τα παιδιά να βελτιώσουν την επίδοση και την συμπεριφορά τους.

Γύρω στα τέλη Αυγούστου, πρέπει να σταθεροποιηθεί ο χρόνος του ύπνου. Οπότε οι γονείς πρέπει να αρχίσουν να ξυπνάνε πιο γρήγορα τα παιδάκια τους, να τα βάζουν πιο νωρίς να κοιμούνται και έτσι να προσαρμοστεί ο ύπνος στα νέα ωράρια. Το ίδιο ισχύει και με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, πρέπει να μπει ένα πρόγραμμα.

Μικρά μυστικά για σωστή προετοιμασία μαθητών, αλλά και γονιών για την Α’ Δημοτικού

Πώς να προετοιμάσω σωστά το παιδί μου:

1. Να ακολουθεί κανόνες. Κανόνες θέτουμε και στο σπίτι και στο σχολείο.
2. Να σέβεται. Πρώτα τον εαυτό του, τους γονείς, τους δασκάλους, τους συμμαθητές.
3. Να ακούει. Πόσες φορές δεν έχετε πει την ίδια κουβέντα πέντε φορές; Εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας άθελά μας να μην είναι καλοί ακροατές. Λέμε την οδηγία μία φορά και με επιμονή και συνέπεια το παιδί μας θα μάθει να ακούει.
4. Να αρχίζει έγκαιρα τη μελέτη, χωρίς συνεχείς διακοπές και διαλείμματα.
5. Να διαβάζει σε χώρο όπου υπάρχει ησυχία, χωρίς πολλά ερεθίσματα.
6. Να κοιμάται νωρίς.
7. Να τρώει πρόγευμα. Διαφορετικά, η πείνα στην τάξη, ο πονόκοιλος, η εξάντληση μέχρι το διάλειμμα φυσικά και δεν αφήνουν το μυαλό να εργαστεί.
8. Να πηγαίνει στο σχολείο διαβασμένο, με όλα τα απαραίτητα για το μάθημα.

Πώς να στηρίξω σωστά το παιδί μου:

1. Ακούω. Αυτά που λέει αλλά και αυτά που δεν λέει.
2. Ρωτώ καθημερινά για το πώς ήταν η μέρα του, με ανοιχτού τύπου ερωτήσεις, που δεν απαντιούνται μονολεκτικά με «ναι», «όχι», «τίποτα».
3. Ενισχύω την προσπάθεια του εκεί που χρειάζεται στήριξη.
4. Δεν γράφω εγώ τις εργασίες του.
5. Τηρώ τους κανόνες που θέσαμε, σε σπίτι και σχολείο με συνέπεια.
6. Ενημερώνω το σχολείο για οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει την συμπεριφορά και την επίδοση του παιδιού μου.
7. Ενημερώνομαι τακτικά για την εικόνα του παιδιού μου στο σχολείο.

Κλείνω με μια κουβέντα που κράτησα από έναν παλιό μου διευθυντή: «Να είστε κοντά στα παιδιά σας όπως είναι το τζάκι… Αρκετά κοντά για να τα ζεσταίνετε αλλά όχι τόσο που να τα καίτε!» 

Καλή σχολική χρονιά σε όλους μας! Κάθε γερή στέγη χρειάζεται όλες τις πλευρές της άρρηκτα συνδεδεμένες: παιδί-γονιός-δάσκαλος..

Πηγή των χρήσιμων συμβουλών αποτέλεσαν διάφορα άρθρα περί εκπαίδευσης.