ΑΙΡΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΑ: Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις;
Ξέρεις, αυτό το déjà vu –στο λέω γαλλικά γιατί άμα στο πω «προμνησία» δεν πρόκειται να καταλάβεις– το παθαίνω πλέον πολύ συχνά. Δεν αστειεύομαι καθόλου! Με μία διαφορά όμως: Τούτη η αίσθηση ότι αυτή τη στιγμή, αυτή τη σκηνή, αυτή την κατάσταση τέλος πάντων, την έχω ξαναζήσει, στην πραγματικότητα δεν έχει να κάνει τόσο μ’ εμένα τον ίδιο. Το ίδιο βέβαια πιθανώς να ισχυριστούν και μερικά ακόμη εκατομμύρια συμπολιτών μας, οι οποίοι ζουν κι αυτοί στο απέραντο φρενοκομείο που λέγεται Ελλάς. Επομένως πρόκειται μάλλον για ένα συλλογικό φαινόμενο, ένα επαναλαμβανόμενο μαζικό πάθημα, το οποίο ωστόσο δε γίνεται μάθημα.
Εμένα πάντως αφήστε απέξω γιατί το έχω πάρει το μάθημά μου. Έμαθα πια να ασκώ το λειτούργημα υποδειγματικά και παράλληλα να μην κρατάω λέξη από δαύτους. Ούτε λέξη. Σήμερα μάλιστα δε θα ασχοληθώ διόλου με την περίπτωση, όπως δεν ασχολήθηκα και το σαββατοκύριακο, παρά μόνο για να δώσω τις απαραίτητες οδηγίες προς ναυτιλλομένους. Κατά τα άλλα, το βράδυ του Σαββάτου το πέρασα στο μπαλκόνι, κι ας έπαιζε μέσα το χαζοκούτι. Μόνο τα χειροκροτήματα έπιανα και πράγματι είναι ακόμα ζωντανή η κομματική νομενκλατούρα σε τούτη τη χώρα. Ζει και βασιλεύει, και θα βασιλεύει ανεξάρτητα από τις πολιτικές συγκυρίες, περισσότερο και από τη βασίλισσα την οποία θρηνούμε και «εμείς», δίχως να καταλαβαίνουμε το γιατί.
Ειλικρινά έχει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον να παρατηρεί κανείς τις φάσεις της σελήνης και τα ολόγιομα φεγγάρια, παρά αυτό το τραγελαφικό τσίρκο. Και επειδή η πανσέληνος αυτού του μήνα είναι αυτή που φτάνει πιο κοντά στην ισημερία του Σεπτεμβρίου, την ονομάζουμε Σελήνη της συγκομιδής. Τις επόμενες νύχτες γίνεται «φεγγάρι του θερισμού» γιατί ανατέλλει περίπου την ίδια ώρα, για αρκετές διαδοχικές μέρες κατά τη διάρκεια του μήνα, την ώρα περίπου κατά την οποία δύει και ο ήλιος. Έτσι, οι αγρότες είχαν τα παλιά τα χρόνια περισσότερη ώρα για να ολοκληρώσουν το θερισμό τους, κάτω από το φως του φεγγαριού, προτού έρθει το κρύο και το σκοτάδι του φθινοπώρου, και πολύ προτού πιάσει ο δύσκολος χειμώνας με τον οποίο δεν παραλείπουν να μας φοβερίζουν οι μανδαρίνοι της δυναστείας. Λες και δεν το ξέρουμε ότι θα είναι δύσκολος ο χειμώνας, –αυτούς περιμέναμε.
Ο λαός πάντως λέει «ό,τι έσπειρες θα θερίσεις», και τις περισσότερες φορές η παροιμία επαληθεύεται. Αργά ή γρήγορα, θα θερίσεις. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να μεταθέτεις διαρκώς τον θερισμό. Ίσως επειδή τον φοβάσαι. Ίσως επειδή γνωρίζεις τι έσπειρες και έτσι γνωρίζεις και τι θα θερίσεις. Αλλά όσο και να το αναβάλλεις, στο τέλος θα έρθει η ώρα του. Παραδόξως όμως το πρόβλημα δεν είναι αν θα λάβεις αυτό που σου αξίζει ή όχι. Το πρόβλημα είναι τι θα απογίνουμε ύστερα εμείς, οι κοινοί θνητοί της βαλκανικής μπανανίας. Γιατί τι απομένει κάθε φορά, όταν οι σύγχρονοι Νέρωνες αποχωρίζονται δύσθυμοι και δυσφορούντες τη θέση τους; Καμένη γη μένει. Κι άντε να την καλλιεργήσεις πάλι. Άντε να εμπιστευτείς. Άντε να έχεις πίστη… Πίστη; Σε κανέναν και για τίποτα. Από θαύμα ζούμε. Και σαν από θαύμα τούτη χώρα επέκτεινε τα σύνορά της μέχρι εκεί που τα επέκτεινε. Με τόση πλέμπα να κυβερνά, κάπου βρέθηκε ένας Κολοκοτρώνης, κάπου ένας Καποδίστριας, κάπου ένας Τρικούπης, και κάπου ένας Βενιζέλος. Αυτούς μάλιστα. Θα τους πίστευες μάλλον εκείνη την εποχή αν και τον έναν τον φυλάκισαν, τον άλλον τον σκότωσαν, ενώ οι άλλοι δύο πρόλαβαν και αυτοεξορίστηκαν. Δες όμως ένα περίεργο πράγμα. Αυτούς μόνο που έσπειραν τόσα καλά, τους θερίσαμε, και κάτι άλλους, τους αφήνουμε και αλωνίζουν ανενόχλητοι.
