Α. Κωνσταντόπουλος: «Οι παραγωγοί καλλιεργούν στα «τυφλά» κι εμείς είμαστε με τα χέρια δεμένα»!

Ο υπεύθυνος του ΚΕΑ Πύργου Άλκης Κωνσταντόπουλος επισημαίνει ότι επείγει να ανακοινωθούν οι εφαρμοστικές εγκύκλιοι της νέας ΚΑΠ πριν ακόμα ανοίξει το ΟΣΔΕ

• Οι αλλαγές και τα προβλήματα που φέρνει η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική ( 2023-2027) σε επαγγελματίες αγρότες και κτηνοτρόφους

Το κατώφλι µιας ιδιαίτερα απαιτητικής χρονιάς διέρχονται αυτό τον καιρό οι µεγάλες εαρινές καλλιέργειες, µε τις τελικές επιλογές των αγροτών να επηρεάζονται τόσο από τις εξελίξεις στις αντίστοιχες αγορές (εικόνα τιµών παραγωγού), όσο και από τους κανόνες που υπαγορεύει η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική για τα έτη 2023 – 2027.

Πολλές αλλαγές αλλά και πολλούς μπελάδες τουλάχιστον μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο, αναμένεται να φέρει όπως φαίνεται στον αγροτικό κόσμο η εφαρμογή από φέτος της νέας Κοινής Αγροτική Πολιτική (2023-2027), συνολικού προϋπολογισμού €13,4 δις, που ως κύριο σκοπό έχει την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αειφορία. Γεγονός που σημαίνει πως όλες οι αλλαγές που φέρνει θα είναι προς αυτήν την κατεύθυνση.

Σύμφωνα με την νέα ΚΑΠ οι κύριοι τομείς παρέμβασης (οι οποίοι στη χώρα μας ενσωματώθηκαν στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο) αφορούν τη στήριξη των γεωργών και των παραγωγών (επιδοτήσεις, συνδεδεμένες, αναδιανεμητική, νέοι γεωργοί, επενδύσεις), την ψηφιοποίηση, την εκπαίδευση, την κατάρτιση και τη συμβουλευτική υποστήριξη των γεωργών, τη συνέργεια των παραγωγών (ώστε να ισχυροποιηθούν στην αλυσίδα αξίας), στη στήριξη της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων (ιδίως από τους νέους γεωργούς) και στη διατήρηση των αγροτικών περιοχών.

Το πρόβλημα ωστόσο που δημιουργείται αυτή την στιγμή σύμφωνα με τον υπεύθυνο του ΚΕΑ Πύργου κ. Άλκη Κωνσταντόπουλο είναι ότι προς το παρόν όλα αυτά βρίσκονται σε θεωρητικό επίπεδο και ενώ αναμένεται σύντομα να ανοιξει το ΟΣΔΕ για την υποβολή δηλώσεων των παραγωγών, δεν έχει εκδοθεί καμία εφαρμοστική εγκύκλιος της νέας ΚΑΠ που να εξειδικεύει όλα όσα πρεσβεύει. Το αποτέλεσμα είναι αφενός οι αγρότες – κυρίως ταν αροτραιίων καλλιεργειών- να καλλιεργούν σχεδόν στα «τυφλά» μη γνωρίζοντας τι αλλαγές θα επιφέρει η νέα ΚΑΠ, προβλήματα θα αντιμετωπίσουν και οι κτηνοτρόφοι με την εκτροφή ζώων και αφετέρου οι ΚΥΔ να μην είναι σε θέση να συμβουλέψουν υπεύθυνα τους παραγωγούς πώς ακριβώς θα υποβάλλουν τις δηλώσεις τους στο ΟΣΔΕ. ‘Εξηγώντας ο κ. Κωνσταντόπουλος την κατάσταση, τονίζει ότι η νέα ΚΑΠ έχει μια διαφορετική από την μέχρι τώρα φιλοσοφία καλλέργειας, καθώς είναι φιλοπεριββαλοντική και πιο «πράσινη», με όσο το δυνατόν λιγότερη χρήση φαρμάκων και χημικών λιπάνσεων, υιοθετώντας παράλληλα την λογική εξοικονόμηση νερού, δράσεις για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας (που χρονικό ορίζοντα έχει το έτος 2050). Ουσιαστικά, οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν προστασία της βιοποικιλότητας, ενεργειακή αυτονομία, αλλά και στρατηγικό σχεδιασμό της παραγωγής, ώστε αυτή να καθίσταται φιλική προς το περιβάλλον και το διατροφικό σύστημα. Γενικότερα, αυτό που προσπαθεί η νέα Κ.Α.Π. είναι να διαμορφώσει το έδαφος για αλλαγή του τρέχοντος παραγωγικού μοντέλου σε ένα πιο σύγχρονο. Σε ένα μοντέλο όπου κυριαρχούν νέες μέθοδοι καλλιέργειας (π.χ. γεωργία ακρίβειας) και μεταποίησης, που δίνεται βάση στην κυκλική οικονομία (ελαχιστοποίηση ρύπανσης), Όλα αυτά στην θεωρία ακούγονται καλά, στην πράξη όμως επιφέρουν μεγάλες αλλαγές ως προς την εφαρμογή τους από τους αγρότες. Επομένως πριν ανοίξει το ΟΣΔΕ θα πρέπει άμεσα να εκδοθούν εφαρμοστικές εγκύκλιοι της νέας ΚΑΠ για να ξέρουν και οι επαγγελματίες αγρότες που πατάνε και πως καλλιεργούν για να είναι μέσα στις επιδοτήσεις και στις όποιες ενισχύσεις και εμείς να μπορέσουμε με υπαύθυνο τρόπο να τους συμβουλέψουμε».

Παράλληλα ο κ. Κωνσταντόπουλος επισημαίνει ότι δεν αποκλείεται η φετινή χρονιά να θεωρηθεί ως μεταβατική περίοδος για την ισχύ της νέας ΚΑΠ και το 2023 να κυλήσει όπως και το 2022 στο ίδιο μοτίβο, όμως ούτε αυτό το ξέρουν! «Περιμένουμε με αγωνία μέρα τη μέρα να ξεκαθαρίσει το τοπίο και να βγουν οι εφαρμοστικές εγκύλιοι. Αν αυτό δεν συμβεί θα υπάρξουν πολλά προβλήματα για τους επαγγελματίες αγρότες και κτηνοτρόφους αλλά και για εμας, γιατί δυσκολεύει το έργο των ΚΥΔ. Το ΟΣΔΕ όπως αναφέρουν οι πληροφορίες μας αναμένεται να ανοίξει αρχές Απρίλη και αν μέχρι τότε δεν γνωρίζουμε τι μέλλει γενέσθαι για την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ είμαστε με τα χέρια δεμένα. Αν και χωρίς να θέλω να απελπίσω τους παραγωγούς τα οικολογικά σχήματα δύσκολα θα ‘περπατήσουν’ σύμφωνα με την εμπειρία μας».

Οι προσδοκίες για την νέα ΚΑΠ- Μεγάλοι χαμένοι οι μεγαλοπαραγωγοί

Πέρα από όλα τα παραπάνω, σε ότι αφορά τις αισθητές αλλαγές που φέρνει η νέα Κ.Α.Π. για τους γεωργούς αυτές έγκεινται στις άμεσες ενισχύσεις και τις επενδύσεις. Η υιοθέτηση πιο «πράσινων» καλλιεργειών, η χρήση καλών πρακτικών, η προστασία της βιοποικιλότητας και της διαβίωσης των ζώων, ακόμα και η ενεργειακή εξοικονόμηση πόρων και η συνετή χρήση των φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων αποτελούν βασικούς πυλώνες της νέας Κ.Α.Π. Οι παραγωγοί θα πρέπει να συμμορφωθούν με τα νέα πρότυπα και να ακολουθήσουν το πρόγραμμα, ώστε να δικαιούνται ενισχύσεις, αλλά και επιδοτήσεις για επενδύσεις. Επίσης, το μοντέλο προσδιορισμού των άμεσων ενισχύσεων θα αλλάξει, με τα ιστορικά δικαιώματα σταδιακά να καταργούνται και τη θέση τους να παίρνουν νέοι μέθοδοι προσδιορισμού των ενισχύσεων.

Από το 2023 έως το 2026, κάθε χρόνο θα μοιράζονται σε όλους τους παραγωγούς ως βασική ενίσχυση €1,7 δις (χωρίς τις ενισχύσεις για επενδύσεις και τη συνδεδεμένη στο βαμβάκι). Το ποσό της συνολικής επιδότησης ναι μεν δεν άλλαξε από την προηγούμενη Κ.Α.Π. (θα αυξηθεί το 2027), παρόλα αυτά ο τρόπος διανομής του αλλάζει άρδην από φέτος και μετά. Με τα δικαιώματα των αγρονομικών περιφερειών (ετήσιες καλλιέργειες, μόνιμες καλλιέργειες, βοσκότοποι) να εξισορροπούνται (κατάργηση ιστορικών δικαιωμάτων) και τις ενισχύσεις να κατανέμονται πιο δίκαια. Από εκεί και πέρα οι φιλικές στο περιβάλλον πρακτικές –οικολογικά σχήματα– θα επιδοτούνται περαιτέρω.

Όπως είναι φυσικό, αυτό αποτελεί ευκαιρία να αυξήσουν το εισόδημά τους οι νέοι γεωργοί και τα μικρά σχήματα. Αντίθετα, οι μεγαλο-παραγωγοί –που παραδοσιακά ασχολούνται με πιο απλές καλλιέργειες μεγάλης απόδοσης– αναμένεται να είναι και οι μεγάλοι χαμένοι της νέας Κ.Α.Π.

Έτσι, μόνο με την εφαρμογή οικολογικών σχημάτων, οι Έλληνες παραγωγοί θα έχουν πρόσβαση στο 25% των άμεσων ενισχύσεων (€426 εκατ.). Συγκεκριμένα, ενισχύσεις προβλέπονται για τη χρήση ανθεκτικών και προσαρμοσμένων ειδών και καλλιεργειών, την εφαρμογή πρακτικών φυτοκάλυψης και ενίσχυσης της βιοποικιλότητας, την εφαρμογή κυκλικής οικονομίας, τη βιολογική γεωργία, αλλά και άλλες παραμέτρους που έχουν σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος και τις βέλτιστες πρακτικές. Η νέα Κ.Α.Π. σίγουρα θα χρειαστεί χρόνο για να κατανοηθεί και να αφομοιωθεί από τους αγρότες. Αδιαμφισβήτητα, όμως, τους δίνει το εναρκτήριο λάκτισμα για τη μετάβαση στη νέα εποχή. Μια εποχή που οι γεωργοί θα μπορούν να προσφέρουν υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντα, προστασία της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος, αλλά και να δουν το εισόδημά τους να αυξάνεται.

Στη θεωρία όλα καλά, στην πράξη όμως;