776 π.χ. – 2024 μ.χ.: Γιορτάζουμε τα 2.800 χρόνια από την γέννηση των Ολυμπιακών Αγώνων
Του Γιώργου Δεββέ, πρώην Δημάρχου Αρχαίας Ολυμπίας
Το 2024 είναι ένα εμβληματικό έτος για τον Ολυμπισμό. Συμπληρώνονται 2800 χρόνια από την τέλεση των πρώτων ολυμπιακών αγώνων στο στάδιο της Ολυμπίας. Τυχαίνει σε μας η τιμή να μπορούμε να γιορτάσουμε ένα τέτοιο γεγονός. Έχουμε επομένως την υποχρέωση ως ο Τόπος που γεννήθηκαν και μεγαλούργησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες για 1200 περίπου χρόνια, αυτό να το κάνουμε με τον πλέον ένδοξο αλλά και ουσιαστικό τρόπο. Το 2024 δεν πρέπει να είναι μια φωτοβολίδα, δεν έχει ανάγκη από τέτοια η Ολυμπία. Ο επετειακός εορτασμός των 2800 χρόνων ιστορίας των Ολυμπιακών αγώνων πρέπει να είναι μια ακόμα αφετηρία για την θεσμική και υλική θωράκιση της Ολυμπίας σε ένα νέο ρόλο στον πολιτισμό, στον αθλητισμό και στο Ολυμπιακό Κίνημα.
Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων θα μπορούσαμε να σταθούμε επιγραμματικά στα παρακάτω γεγονότα που πιστεύω ότι θα μας βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση της πρότασης.
776 π.χ. Η Ελλάδα μαστιζόταν από εμφύλιους πολέμους και αρρώστιες. Ο βασιλιάς της Ήλιδας Ίφιτος, ζητά από το μαντείο των Δελφών – το συμβουλευτικό όργανο της εποχής – χρησμό για το τι έπρεπε να κάνει προκειμένου να σωθεί η Ελλάδα. Το μαντείο των Δελφών έδωσε την απάντηση …. «αυτόν τε Ίφιτον δέοι και Ηλείους τον Ολυμπιακόν Αγώνα ανανεώσασθαι».
Ο Ίφιτος ερμηνεύει σωστά τον Δελφικό χρησμό και δεν περιορίζεται απλά στην «ανανέωση» των αγώνων αλλά προσπαθεί να τους καταστήσει πανελλήνια γιορτή ειρήνης, μετατρέποντας με την ευφυή πολιτική του την «επαρχιακή» Ήλιδα σε παγκόσμιο – για την εποχή – πολιτιστικό και αθλητικό κέντρο.
Για το σκοπό αυτό υπογράφει με το Λυκούργο, βασιλιά της πανίσχυρης τότε Σπάρτης και τον Κλεοσθένη της γειτονικής Πίσας συνθήκη διαρκείας, την Ιερή Εκεχειρία, που αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο των Ολυμπιακών Αγώνων και έμεινε πάντα σεβαστή από όλους του Έλληνες, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων για τις οποίες η Ολυμπιακή Βουλή επέβαλε αυστηρότατες ποινές, χωρίς να εξαιρεί ούτε τις υπερδυνάμεις της εποχής (Σπάρτη, Μακεδόνες κ.λ.π.)
Καθιερώνονται λοιπόν από το 776 π.χ. οι λαμπρότεροι όλων των πανελλήνιων αγώνων, οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Επί 12 περίπου αιώνες, από το 776 π.χ. έως 393 μ.χ. στο καταπράσινο αυτό τόπο δημιουργήθηκε μια μεγαλοπρεπής εστία πολιτισμού και ξετυλίχτηκε η πιο εκπληκτική περιπέτεια του ανθρώπινου πνεύματος. Η Ολυμπία αποτελούσε ένα διεθνές κέντρο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Διέθετε τις υποδομές για την φιλοξενία περισσοτέρων από 40.000 ταξιδιωτών, αθλητών, φιλοσόφων, πολιτικών, καλλιτεχνών, θεατών, οι οποίοι συνέρεαν κάθε τέσσερα χρόνια από όλο τον τότε γνωστό κόσμο για να παρακολουθήσουν τους ολυμπιακούς αγώνες, υπό την προστασία της Ιερής Εκεχειρίας.
Η κατάργηση:
Στην εξέλιξη της ιστορίας, η αναδιαμόρφωση των δεδομένων του ελληνικού πολιτισμού, η επέκταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και η άνθηση του Βυζαντίου οδήγησαν στην διαφοροποίηση , την παρακμή και τελικά την απαγόρευση διεξαγωγής των αγώνων στην Ολυμπία, το 393 μ.χ. (12 αιώνες μετά) με απόφαση του Θεοδοσίου του Β!. Για 15 περίπου αιώνες πολυάριθμες επιδρομές, λεηλασίες, εμπρησμοί, σεισμοί και πλημμύρες κατέστρεψαν και ουσιαστικά ερήμωσαν την περιοχή.
Η αναβίωση:
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η πλούσια Ολυμπιακή παράδοση που διασώθηκε με τα συγγράμματα των αρχαίων συγγραφέων, αλλά και η ανακάλυψη των ιερών μνημείων της Ολυμπίας αναθέρμαναν τις πιο μεγάλες προσδοκίες των λαών για μια παγκόσμια ευγενή άμιλλα, συναδέλφωση και ειρήνη.
Το 1894, διοργανώνεται στο Παρίσι το «Διεθνές Αθλητικό Συνέδριο» με εμπνευστή και οργανωτή τον Γάλλο οραματιστή και παιδαγωγό Βαρώνο Πιέρ Ντε Κουμπερτέν, ο οποίος στην εισήγησή του προς τους συνέδρους αναφέρει. «Το πρόγραμμα του συνεδρίου συνετάχθη ώστε να εξαίρονται ζητήματα καθαρώς αγωνιστικά, δηλαδή της αναβίωσης των ολυμπιακών αγώνων…»
Με τη συμμετοχή 13 χωρών και την εκλογή του έλληνα Δημητρίου Βικέλα στη θέση του προέδρου και του Πιέρ Ντε Κουμπερτέν στη θέση του Γραμματέα, συστήνεται 14μελής Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή και αποφασίζεται η διοργάνωση στην Αθήνα των Α! σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.
- (27 αιώνες μετά) Από τις 9 έως τις 14 Σεπτεμβρίου διοργανώνονται στο Παναθηναϊκό Στάδιο οι πρώτοι σύγχρονοι ολυμπιακοί αγώνες με την συμμετοχή 311 αθλητών από 13 Χώρες.
Οι αγώνες είχαν μεγάλη επιτυχία και συγκέντρωσαν πλήθος κόσμου από όλη την Ελλάδα, Ευρώπη Αμερική καθώς και πλήθος ομογενών. Οι ξένοι επίσημοι που παρακολούθησαν τους αγώνες επισκέφτηκαν την Αρχαία Ολυμπία θαυμάζοντας το πλήθος των αρχαιολογικών ευρημάτων της Γενέτειρας του Ολυμπισμού.
Δυστυχώς η Ελλάδα δεν είχε τότε την πολιτική, οικονομική και διπλωματική δύναμη να διεκδικήσει ίσως κάτι περισσότερο. ( έδρα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής στην Αθήνα κ.λ.π.), πέρα από το να παραδώσει την σκυτάλη της επιτυχημένης διοργάνωσης των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων στην επόμενη διοργανώτρια πόλη που ήταν και τότε το Παρίσι.
Οι δυσκολίες στο ξεκίνημα του εγχειρήματος αλλά και δοκιμασίες της ιστορίας στη συνέχεια δεν έσβησαν το όραμα της αναβίωσης των ολυμπιακών αγώνων. Η επιτυχημένη τελεσή τους κάθε φορά σε διαφορετική Χώρα, παρά τις όποιες αντιξοότητες άνοιξε μια νέα σελίδα για την ανθρωπότητα, μια ελπιδοφόρα προοπτική για κάθε άνθρωπο του πλανήτη μας.
Η καθιέρωση της Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας και της τέλεσης της Ολυμπιακής Λαμπαδηδρομίας με αφετηρία την Αρχαία Ολυμπία το 1936 και η έναρξη λειτουργίας της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας το 1961 συνέδεσαν με τον πιο συμβολικό και ουσιαστικό τρόπο τους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες με την γενέθλια Γή, δίνοντάς του ακόμα μεγαλύτερη αίγλη.
Φθάνουμε έτσι στο 2004 που θεωρώ ότι ήταν μια χρονιά καμπή για την σύγχρονη ιστορία του Ολυμπισμού. Όχι μόνο γιατί οι αγώνες διεξήχθησαν στην Χώρα που τους γέννησε, αλλά γιατί επενδύθηκαν με σπουδαίους θεσμούς (Εκεχειρία, Ολυμπιακοί Αγώνες Νέων κ.λ.π.), θεσμοί που έδωσαν καινούργια λάμψη στο ολυμπιακό κίνημα, όπως έκανε πάντα ο ελληνικός πολιτισμός. Δημιουργούσε θεσμούς πανανθρώπινους για να τους κάνει κτήμα όλου του κόσμου.
Για την Ολυμπία η διοργάνωση των ολυμπιακών αγώνων του 2004 αν και της προσέδωσε κύρος και σημαντικά έργα υποδομής, εντούτοις δεν συνδέθηκε και με έργα θεσμικής της θωράκισης, που θα της έδιναν έναν πιο ουσιαστικό ρόλο στα ολυμπιακά δρώμενα της νέας χιλιετίας. Υπάρχει όμως μια ακόμα ευκαιρία να σηκώσουμε ως Τόπος το βάρος της Ολυμπιακής Κληρονομιάς.
2024: 2.800 χρόνια μετά. Οι Ολυμπιακοί αγώνες θα πραγματοποιηθούν στο Παρίσι. Η πόλη του φωτός ετοιμάζεται ίσως για τους πιο λαμπρούς αγώνες που έχουν οργανωθεί ποτέ. Άλλωστε έχει και το Παρίσι επέτειο. Το 2024 θα γιορτάσει και τα 100 χρόνια από την διοργάνωση των –πρώτων ουσιαστικά -Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι το 1924. Ανακοινώθηκε ήδη ότι η τελετή έναρξης των αγώνων θα πραγματοποιηθεί στον ποταμό Σηκουάνα. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα ξεχωριστό γεγονός.
Και εμείς;
Θα προσπαθήσουμε να σηκώσουμε λίγο ψηλότερα το βάρος της κληρονομιάς αυτού του Τόπου όπως κάνει ο Δήμος από το 1974 και βέβαια με την δυνατότητα που μας δίνει το εμβληματικό για τον Ολυμπισμό 2024; (Οι προσπάθειες αυτές του Δήμου θα αναφερθούν σε καινούργιο άρθρο).
Ο Καζαντζάκης κάπου γράφει. Για να πετύχεις, πρέπει πρώτα να πιστέψεις ότι μπορείς.
Πρέπει λοιπόν και σήμερα να πιστέψουμε και να δείξουμε βέβαια ότι μπορούμε να είμαστε παρόντες στο διεθνές ολυμπιακό περιβάλλον, με φωνή και κύρος. Να δείξουμε ότι εκείνο το οποίο μας χαρακτηρίζει, δεν είναι μονάχα το ιστορικό παρελθόν και το αξιόλογο παρόν, αλλά είναι επίσης και ένα οραματικό και δημιουργικό μέλλον. Πρέπει λοιπόν να κινητοποιήσουμε την Ελληνική Πολιτεία την Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή, την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, τους Πανελλήνιους Πολιτιστικούς Φορείς (Εθνικό θέατρο κ.λ.π.) για την πλήρη αποκατάσταση της υλικής και θεσμικής υποδομής της Αρχαίας Ολυμπίας. Και αυτό πρέπει να αποτελέσει προσπάθεια όλων μας.
Αρκετά πράγματα μέχρι σήμερα που δικαιωματικά διεκδικήθηκαν δεν επετεύχθησαν, ιδιαίτερα την περίοδο του 2004 (Ολυμπιακοί αγώνες νέων, θεσμοθέτηση Τελετής Αφής, πολιτιστική ολυμπιάδα, κ.λ.π.). Ας μην αφήσουμε άλλη μια ευκαιρία να περάσει ανεκμετάλλευτη για τον Τόπο.
Θα πρέπει λοιπόν να εκπονήσουμε μια υποδειγματική ειδική μελέτη για την Ολυμπιακή – αθλητική και πολιτιστική ανασυγκρότηση της Αρχαίας Ολυμπίας. Μια μελέτη φορέας που θα περιγράφει με σαφήνεια τους θεσμούς που πρέπει να λειτουργήσουν στην Γενέτειρα του Ολυμπισμού και επομένως τις υποδομές που θα υποστηρίξουν την λειτουργία τους. Τα 2800 χρόνια από την γέννηση των ολυμπιακών αγώνων είναι ένας πολύ ισχυρός λόγος για να διεκδικήσουμε όσα ό τόπος αυτός δικαιούται.
Δεν πρέπει άλλωστε ποτέ να ξεχνάμε ότι η ανάδειξη της βαθειάς και μακραίωνης αθλητικής ιστορίας της Ολυμπίας μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο μιας δυναμικής πολιτισμικής – εθνικής εξωτερικής πολιτικής, όπως μου είχε επισημάνει ο αείμνηστος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κος Κάρολος Παπούλιας και επί σειρά ετών Υπουργός Εξωτερικών. Η Ολυμπία, (τα 2800 χρόνια ) μπορεί να δώσει αποστομωτική απάντηση στους αναθεωρητισμούς και στις δηλώσεις γειτόνων αρχηγών κρατών, ότι πολλά εδάφη της περιοχής μας ήταν δικά τους πριν 100 χρόνια ή στο ανήκουστο, Turkaegean Coast of Happiness. Η Ελληνική Πολιτεία πρέπει να αντιληφθεί πως διαθέτει τόπους με ζωντανή ιστορία χιλιετιών που πρέπει να αξιοποιήσει.
Τον εορτασμό των 2.800 χρόνων από την γέννηση των ολυμπιακών αγώνων έχουμε την ιερή και ιστορική υποχρέωση να τον γιορτάσουμε με τον πλέον ένδοξο τρόπο μέσα από ένα συνολικό εθνικό σχεδιασμό. Η Ολυμπία το 2024 πρέπει να εκπέμψει το παγκόσμιο μήνυμά της με όλη τη δύναμη της μακραίωνης ιστορίας της σε ένα κόσμο όπου οι αξίες της Εκεχειρίας, της αλληλεγγύης, της δημοκρατίας δοκιμάζονται με τον πλέον οδυνηρό τρόπο, διεκδικώντας ταυτόχρονα μια νέα αφετηρία εκκίνησης στο ολυμπιακό κίνημα.
