1944 : Γερμανοί αντιφασίστες στην Εθνική Αντίσταση-Η περίπτωση του Τάγματος 999 στην Αμαλιάδα
Γράφει ο Περικλής Δ. Καπετανόπουλος, Ιστορικός, Δημοσιογράφος
(Με αφορμή την συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ήλιδας της περασμένης Τετάρτης όπου μεταξύ άλλων θεμάτων συζητήθηκε η αίτηση τοποθέτησης τιμητικής πλάκας προς τιμήν του Γερμανού αντιφασίστα Βέρνερ Ίλλμερ)
Στην Ελλάδα, οι Γερμανοί στρατιώτες στην Κατοχή που αυτομόλησαν στο ΕΑΜ και εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ, ανήκαν στα Τάγματα 999,και ήταν γνωστοί ως “οι στρατιώτες με την γαλάζια ταυτότητα”. Οι μονάδες αυτές συγκροτήθηκαν το 1941 με εγκύκλιο του γερμανικού Υπουργείου Εσωτερικών. Στις τάξεις τους εντάχτηκαν φυλακισμένοι για τα πολιτικά τους φρονήματα (κομμουνιστές, σοσιαλιστές, χριστιανοδημοκράτες κ.α), καθώς και κατάδικοι του κοινού ποινικού δικαίου που είχαν τιμωρηθεί για αντικρατικές ενέργειες.
Διοικητές των μονάδων αυτών ήταν φανατικοί Ναζί. Το 1943 μερικά Τάγματα 999 μεταφέρθηκαν στην Πελοπόννησο και ένα από αυτά εγκαταστάθηκε στην Αμαλιάδα. Οι στρατιώτες του 40ου Τάγματος Φρουράς Οχυρών Πεζικού 999 στην περιοχή της Αμαλιάδας φρόντισαν να αποκαταστήσουν γρήγορα επαφή με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, συγκροτώντας στο εσωτερικό του Τάγματος αντιναζιστική ομάδα με ηγέτες τον κομμουνιστή Βέρνερ Ίλμερ από το Βερολίνο και τον πρώην αθλητή Φραντς Σνάϊντερ από το Μόναχο.
Σύμφωνα με μαρτυρία του στρατιώτη Κούρτ Νέτμπαπ, ο οποίος υπηρέτησε στην Αμαλιάδα: «Από μας οι αντάρτες έπαιρναν κάθε πληροφορία που επιθυμούσαν, δύναμη των μονάδων, είδος του οπλισμού, ονόματα των αξιωματικών, σχέδια ενεργειών καθώς και ονόματα Ελλήνων που είχαν κοινωνικές επαφές με τους αξιωματικούς, για να προλάβουμε έγκαιρα τους καταδότες». Η ομάδα του Ίλμερ και του Σνάιντερ διακινούμε μεταξύ των Γερμανών στρατιωτών προκηρύξεις του ΕΑΜ γραμμένες στα γερμανικά.
H διοίκηση της Βέρμαχτ στην Πελοπόννησο εκτιμούσε ως μηδενική την μαχητική αξία των μονάδων αυτών και σε έκθεση της, τον Μάιο του 1944, τις θεωρούσε έτοιμες να αυτομολήσουν. Το καλοκαίρι του 1944 η δράση Γερμανών αντιφασιστών προδόθηκε και έξι στρατιώτες συνελήφθησαν ως πρωταίτιοι.
Στις 4 Ιουνίου γερμανικό στρατοδικείο τους καταδίκασε σε θάνατο. Άλλοι 120 στρατιώτες στάλθηκαν στις στρατιωτικές φυλακές στην Γερμανία. Οι έξι εκτελέστηκαν στις 9 Ιουλίου 1944 στην Αμαλιάδα «από τριάντα επίλεκτους υποδεκανείς και υπαξιωματικούς», στην κοίτη της Σοχιάς 500 μέτρα δυτικά από τη σιδηροδρομική γέφυρα της Αμαλιάδας.
Τα ονόματα των εκτελεσμένων είναι τα εξής: 1.Χέρμαν Μπόντε, γενν. 1.2.1911 στο Μπρόιτσεν (πρώην κομμουνιστής δημοτικός σύμβουλος στο Mπραουνσβαΐχ) 2.Φραντς Σνάιντερ, γενν. 13.12.1913 στο Μόναχο 3.Βΐλλι Ντέμελ, γενν. 17.4.1910 στο Ντόρτμουντ- 4.Γενς Γιουχέλκα, γενν. 21.4.1913 στο Στέττιν 5.Ρούντολφ Καλμπ, γενν. 7.4.1905 στο Αννόβερο 6.Χάινριχ Βάρνκεν, γενν. στο Μπάντεν, επαρχία Φέρντεν. Στις 28 Ιουλίου εκτελέστηκε ο κομμουνιστής Βέρνερ Ίλμερ και η σορός του τάφηκε από τους Γερμανούς στο νεκροταφείο της Αμαλιάδας.
Την επομένη τουφεκίσθηκε, και ο Άντον Μπέργκχουμπερ. Αυτή είναι εν συντομία η άγνωστη, στους περισσότερους, ιστορία των στρατιωτών με την «γαλάζια ταυτότητα» που βρέθηκαν στην Αμαλιάδα στην διάρκεια της Κατοχής και πλήρωσαν με την ζωή τους την δράση τους ενάντια στην ναζιστική Γερμανία και την πολύτιμη βοήθεια που έδωσαν στο ΕΑΜικό αντιστασιακό κίνημα της περιοχής. Ας είναι αυτό το σημείωμα μια αφορμή για να τιμηθεί, με κάποιο τρόπο, η μνήμη τους στην πόλη της Αμαλιάδας.
