Εγκατάσταση Ελαιώνα: Παράγοντες και εργασίες πριν την φύτευσή του

Για την επιτυχή εγκατάσταση ενός ελαιώνα, είναι πολύ σημαντικό  να μελετηθούν προσεκτικά όλοι εκείνοι οι παράγοντες, τους οποίους θα πρέπει να λάβει υπόψιν του ο παραγωγός, ώστε να  στοχεύει  σε μια άριστη ανάπτυξη του ελαιώνα.Παράλληλα είναι απαραίτητο να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στην προετοιμασία που πρέπει να γίνει στο χωράφι πριν την φύτευση του ελαιώνα.

Προετοιμασία του χωραφιού

Πριν τη φύτευση, είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθούν καλλιεργητικές εργασίες, όπου χρειάζεται, όπως εκρίζωση δένδρων και θάμνων, ισοπέδωση-κατάλληλη κλίση, απομάκρυνση λίθων κ.λ.π.

Εάν υπάρχουν πολυετή ζιζάνια, θα πρέπει αυτά να καταπολεμηθούν με βαθιές αρόσεις το καλοκαίρι και ζιζανιοκτόνα πριν γίνει η φύτευση.

Μετά από τα παραπάνω, γίνονται βαθιές αρόσεις του χωραφιού, ώστε να διευκολυνθεί η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος σε μεγαλύτερο βάθος. Καλό είναι να έχει προηγηθεί ανάλυση του εδάφους, με δειγματοληψία από διάφορα σημεία ώστε να γίνει και η αναγκαία λίπανση.

Εγκατάσταση ελαιώνα

Ένας γενικός κανόνας για την επιλογή του κατάλληλου χρόνου εγκατάστασης ενός ελαιώνα είναι ότι σε περιοχές με ήπιο χειμώνα φυτεύουμε Νοέμβριο με Δεκέμβριο ενώ σε περιοχές με δριμύ χειμώνα περιμένουμε ως το Φεβρουάριο με Μάρτιο να περάσουν οι παγετοί.

Σε πρώτο στάδιο, ανοίγονται οι λάκκοι στις θέσεις φύτευσης με προσοχή ώστε να μην δημιουργηθούν σκληρά τοιχώματα που θα εμποδίσουν την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος του φυτού και επομένως θα δυσχεράνουν την εγκατάστασή του στον αγρό.

Στην περιοχή κάτω από το δενδρύλλιο απλώνεται επιφανειακό χώμα καθώς είναι πιο γόνιμο από αυτό βαθύτερων στρωμάτων, και τοποθετείται το φυτό. Καλό θα είναι κάτω από την στρώση με επιφανειακό χώμα να ρίχνεται μικρή ποσότητα κατάλληλου λιπάσματος.

Στη συνέχεια, ο λάκκος γεμίζεται με έδαφος ομοιόμορφα ανακατεμένο με την ενδεδειγμένη ποσότητα καλοχωνεμένης κοπριάς. Ακολουθεί πάτημα του εδάφους, όχι όμως της ‘’μπάλας’’ που περιβάλλει το δενδρύλλιο. Σε περιοχές όπου είναι δυνατόν να γίνει το πότισμα  είναι  αναγκαίο και να  επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά τα πρώτα έτη ανάλογα και με τις βροχοπτώσεις της περιοχής. Τονίζεται ότι και σε δυσπρόσιτες περιοχέςτο πότισμα είναι αναγκαίο.

Στην συνέχεια ακολουθεί ίσως η σημαντικότερη καλλιεργητική φροντίδα στο στάδιο της εγκατάστασης ενός ελαιώνα, που είναι η στήριξη των φυτών με πασσάλους.

Ιδιαίτερη προσοχή κατά τα πρώτα 3-4 χρόνια, εκτός από την άρδευση και την ελαφρά αζωτούχο λίπανση, χρειάζεται και η καταπολέμηση των ζιζανίων, καθώς τα πιο ανταγωνιστικά είδη εκμεταλλευόμενα την επάρκεια νερού και θρεπτικών στοιχείων, την καλή δομή του εδάφους και το μικρό ανταγωνισμό που προκύπτουν από τη διαδικασία προετοιμασίας του χωραφιού (όργωμα, απομάκρυνση φυτών, κλπ) μπορούν να αποτελέσουν σοβαρό περιοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη ή ακόμη και για την επιβίωση των νεαρών δενδρυλλίων.

Άλλοι παράγοντες για την καλή φύτευση

Προσανατολισμός του ελαιώνα

Η επιλογή κατάλληλης θέσης για την εγκατάσταση ελαιοφυτείας είναι καθοριστικής σημασίας για την καλή ανάπτυξη και καρποφορία των δέντρων, την αποφυγή ζημιών από ακραία καιρικά φαινόμενα, την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων και την εξασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας της καλλιέργειας.

Έτσι θα πρέπει να προτιμώνται εδάφη  που δέχονται τις ακτίνες του ήλιου, καθώς η ηλιακή ακτινοβολία που δέχεται η κόμη των φυτών έχει σαν αποτέλεσματα δέντρα αυτά να παρουσιάζουν καλύτερη βλάστηση και καρποφορία σε αντίθεση με δέντρα ή βλαστούς που σκιάζονται στους οποίους παρατηρούνται προβλήματα στην καρποφορία και ξηράνσεις βλαστών.

Γονιμότητα του εδάφους

Παρά το γεγονός ότι η ελιά αναπτύσσεται και καρποφορεί ακόμη και σε άγονα και ξηρικά εδάφη, για να επιτευχθεί γρήγορη είσοδος στην παραγωγή, εύρωστη βλάστηση και ικανοποιητική καρποφορία υψηλής ποιότητας πρέπει να εξασφαλίζεται γόνιμο, βαθύ και καλά αποστραγγιζόμενο έδαφος.

Η ελιά αναπτύσσεται και καρποφορεί καλά κυρίως σε βαθιά αμμοπηλώδη εδάφη με καλή υγρασία και στράγγιση.Ελαιόδεντρα που αναπτύσσονται σε εδάφη με κακή στράγγιση εκτός από τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών παρουσιάζουν και κακή ανάπτυξη που πολλές φορές συγχέεται με φυτοπαθολογικά ή θρεπτικά αίτια.

Το pH του εδάφους  θα πρέπει να είναι μεταξύ 6-8 και σε περιπτώσεις απόκλισης να διορθώνεται είτε με κατάλληλα εδαφοβελτιωτικά  είτε με αντίστοιχα λιπάσματα.

Έτσι, σε ελαφρώς όξινα εδάφη προτιμώνται αλκαλικά λιπάσματα (π.χ. ασβεστούχος νιτρική αμμωνία) ενώ σε ελαφρώς αλκαλικά εδάφη εφαρμόζονται όξινα λιπάσματα (π.χ. θειϊκή αμμωνία).

Κλιματικοί παράγοντες

Στην περιοχή που θα εγκαταστήσουμε έναν ελαιώνα η θερμοκρασία δεν πρέπει να πέφτει συχνά κάτω από -5° C καθώς σε τέτοια περίπτωση ζημιώνονται τα βλαστικά και  αναπαραγωγικά όργανα του φυτού. Θερμοκρασίες κοντά στους -10° C προκαλούν σοβαρές ζημιές σε κλαδιά, βραχίονες ή και ολόκληρο το δέντρο.

Οι βροχοπτώσεις αποτελούν επίσης  ένα σημαντικό κλιματικό στοιχείο της περιοχής. Ιδιαίτερα σε ξηρικές καλλιέργειες, το ύψος αλλά και η κατανομή των βροχών καθορίζουν τη διαθεσιμότητα εδαφικής υγρασίας για τα φυτά κατά τα πιο κρίσιμα στάδια που είναι η διαφοροποίηση των οφθαλμών, η άνθηση και η σκλήρυνση του πυρήνα και η ταχεία αύξηση των καρπών. Έτσι για καλή βλαστική ανάπτυξη και καρποφορία χρειάζονται τουλάχιστον 500-600 mm ανά έτος.

Από την άλλη πλευρά, βροχή και οι μη ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες κατά την περίοδο της άνθησης μπορεί να προκαλέσει κακή επικονίαση και καρπόδεση και προβλήματα όπως σχινοκαρπία που είναι ακόμα πιο έντονη σε ζωηρά δέντρα.

Τέλος, η σχετική υγρασίαείναι ένας εξίσου πολύ σημαντικός παράγοντας καθώς η παρουσία υψηλής σχετικής υγρασίας δημιουργεί μυκητολογικές ασθένειες όπως Κυκλοκόνιο, Γλοιοσπόριο, Καπνιά, Βερτιτσιλίωση.

Συστήματα φύτευσης

Συνοπτικά, τα κυριότερα συστήματα ελαιοκαλλιέργειας που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν είναι το παραδοσιακό με αραιές αποστάσεις γηρασμένων δέντρων, μικρές εισροές και χαμηλό κέρδος, το ημιεντατικό με κανονικές αποστάσεις και αυξημένες εισροές και βιωσιμότητα, το εντατικό με πυκνές φυτεύσεις και συστηματική χρήση αγροχημικών και μηχανημάτων και υψηλό κόστος παραγωγής και κέρδος και το υπερεντατικό με υπέρπυκνες φυτεύσεις, μηχανοποίηση των εργασιών, βιωσιμότητα αλλά και προβλήματα μεσο και μακροπρόθεσμα.

Αποστάσεις και πυκνότητα δέντρων στα κυριότερα συστήματα φύτευσης

Σύστημα φύτευσης	Αποστάσεις φύτευσης (μέτρα)	Δέντρα/στρέμμα
Παραδοσιακό	10 x 10	10
Μέτρια εντατικό	7-8 x 7-8	15 – 20
Εντατικό	15 – 20	20 – 40
Υπερεντατικό	3 – 4 x 1,5 – 2	125 – 220

 

Η προσωπική μας άποψη όσον αφορά τις αποστάσεις και την πυκνότητα δέντρων λαμβανομένου υπόψιν των κλιματολογικών και εδαφολογικών συνθηκών είναι το μέτριο εντατικό σύστημα φύτευσης.