Μικρές Αποδράσεις – Γορτυνία: Ορεινή μαγεία

Κάθε καλντερίμι μπορεί να φιλοξενήσει ένα διαφορετικό παραμύθι στη Στεμνίτσα

Κείμενο: Γιάννης Μαντάς

Φωτογραφίες: Παναγιώτης Σαρρής

Πετρόκτιστα χωριά σαν από σκηνικό παραμυθιού, μοναστήρια σαν αετοφωλιές που αιωρούνται στους γκρεμούς πάνω από τον Λούσιο και μια καινούργια ορεινή περιπέτεια στο πρώτο πιστοποιημένο μονοπάτι της Ελλάδας. Η Γορτυνία πάντα είναι ακαταμάχητη, μα ο χειμώνας στ’ αλήθεια τής πάει πολύ!

Ένα με τον βράχο η μονή Τιμίου Προδρόμου

Η καρδιά της ορεινής Αρκαδίας χτυπάει στη Γορτυνία. Στη Στεμνίτσα και τη Δημητσάνα, στο φαράγγι του Λούσιου με τα ασκηταριά και τα αιωνόβια μοναστήρια του, στις ατέλειωτες διαδρομές στα ανάγλυφα του Μαινάλου και του Μυλάοντα, στα απροσδιόριστα χρώματα της οξιάς και του έλατου που μπερδεύονται συνεχώς με τη στιβαρότητα της πέτρας των παραδοσιακών οικισμών, στα χέρια των μαθητών της Στεμνίτσας που επιμένουν να μετουσιώνουν την πλούσια παράδοση των παλιών τεχνιτών σε καινούργια έργα τέχνης.

Μα και στις αμέτρητες ιστορίες της Επανάστασης, που για κάθε γωνιά της Γορτυνίας έχουν να διηγηθούν και κάτι άλλο, στους ιστορικούς μπαρουτόμυλους, στα γραφικά καφενεία των μικρών χωριών, αλλά και στις σύγχρονες υποδομές που αυξάνονται και πληθύνονται και κάνουν τη Γορτυνία όλο και πιο ελκυστική.

Το «μονοπάτι της αγάπης», η γραφική εμπασιά στη Βυτίνα

Το Μαίναλο εκ των έσω
Η πρώτη γνωριμία γίνεται στη Βυτίνα, από τους πρώτους οικισμούς που αναπτύχθηκαν, δίνοντας έτσι το σύνθημα και για τους επόμενους. Είναι και το πιο δημοφιλές ορμητήριο για το Μαίναλο, επόμενο ήταν λοιπόν να αναπτυχθούν εδώ μερικά από τα πιο γνωστά ξενοδοχεία και εστιατόρια της Αρκαδίας.

Λίγο έξω από το χωριό λειτούργησε πριν από εκατό χρόνια και σανατόριο (το ίδρυσε η αδελφή του Παύλου Μελά, Αννα Παπαδοπούλου) για την περίθαλψη στρατιωτών των Βαλκανικών Πολέμων. Λίγο παραπέρα, στη Λάστα, θα βρεις το… πρωτοποριακό καφενείο-self service, δίπλα στον Αγ. Γεώργιο.

Στο γειτονικό Βαλτεσινίκο η καλή φήμη του χωριού αφορούσε όχι τόσο το κλίμα όσο τους ξυλογλύπτες τεχνίτες του, με ειδικότητα στα τέμπλα των εκκλησιών. Σήμερα η παράδοση μπορεί να μη συνεχίζεται, ωστόσο αξίζει να έρθεις μέχρι το χωριό για να δεις το παλαιομονάστηρο του Αγίου Νικολάου, ένα εκπληκτικό (εγκαταλελειμμένο σήμερα) μοναστήρι μέσα σε βράχο.

Τα Λαγκάδια είναι από τα χωριά με τη μεγαλύτερη υψομετρική διαφορά ανάμεσα στις γειτονιές του

Πριν πάρεις κατεύθυνση για το φαράγγι του Λούσιου, θα σταθείς σε ένα από τα πιο ιδιόμορφα χωριά της Γορτυνίας. Χτισμένα σε μια απότομη, κάθετη πλαγιά, με κλίση που φτάνει και το 70%, τα Λαγκάδια εντυπώνουν ανεξίτηλα την εικόνα τους στον νου σου. Η φήμη μάλιστα των Λαγκαδινών μαστόρων δεν είχε το ταίρι της σ’ ολόκληρη την Πελοπόννησο: οι τεχνίτες του χωριού έφτιαχναν αγγέλους από πέτρα και φυσικά έβαλαν τα δυνατά τους όταν έφτιαχναν και το ίδιο το χωριό τους.

Η Δημητσάνα από τον λόφο του Κάστρου

«…έκαμνεν η Δημητσάνα…»
Πηγάζει ανάμεσα στην Καρκαλού και το Ράδος και μέχρι να ενωθεί με τον Αλφειό διατρέχει το πιο γνωστό φαράγγι της Αρκαδίας. Οδηγός για το υπόλοιπο ταξίδι στη Γορτυνία, ο ποταμός Λούσιος τα έχει όλα: ασύλληπτη φύση με χιλιάδες χρώματα να εναλλάσσονται ανάλογα με τις εποχές, τα πιο ιστορικά μοναστήρια της Πελοποννήσου αλλά και μερικά από τα ωραιότερα χωριά.

Γύρω από τον μαρμαρόχτιστο Αγιο Τρύφωνα θα βρεις το ιδιαίτερο τοπικό μέλι, από τα δάση κεφαλληνιακής ελάτης που αγκαλιάζουν αυτή την πλευρά του βουνού. Μια ανάσα από τη Βυτίνα, εκεί που ανοίγεται το φαράγγι του ποταμού Μυλάοντα, συναντάς το μοναστήρι της Κερνίτσας, χτισμένο στην άκρη του γκρεμού, όπως και τα περισσότερα μοναστήρια που θα βρεις στη Γορτυνία.

Το καφενεδάκι-self service στη Λάστα

Αποχαιρετώντας τις μοναχές της Κερνίτσας, η ατάκα τους στο κατευόδιο σε βάζει κατευθείαν στο κλίμα: «Στο μονοπάτι θα πάτε;». Οπου «μονοπάτι» το Menalon Trail, το πρώτο μονοπάτι στην Ελλάδα με διεθνή πιστοποίηση και κατοχύρωση ποιότητας και ασφάλειας (και μόλις το 9ο στην Ευρώπη).

Είναι μια διαδρομή που ξεκινά από το φαράγγι του Λούσιου ποταμού και σε 75 χιλιόμετρα περνά από το δυτικό Μαίναλο, διασχίζει το φαράγγι του Μυλάοντα και καταλήγει στα Λαγκάδια, διατρέχοντας τα πιο εμβληματικά χωριά της περιοχής, σε μια χορταστική περιήγηση. Αλλη μια απόδειξη της τεράστιας δυναμικής που διαθέτει η Γορτυνία…

Αν η Γορτυνία είχε βασιλιά και ήθελε ο θρόνος του να στέκει ψηλότερα απ’ όλους, θα τον έστηνε στα Μαγούλιανα. Με υψόμετρο 1.367 μ. το χωριό είναι το υψηλότερο κατοικημένο σημείο της Αρκαδίας. Γι’ αυτό και ο Κολοκοτρώνης πολλές φορές οχυρώθηκε εδώ. Το ιδιαίτερο κλίμα της περιοχής μάλιστα θεωρήθηκε ήδη από τον περασμένο αιώνα ιδανικό για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων.

Η τεχνητή λίμνη του Λάδωνα

Το χωριό της Μυγδαλιάς είναι μία (η ανατολική) από τις «πύλες» προς την τεχνητή λίμνη του Λάδωνα και το φημισμένο γεφύρι της Κυράς. Αν δεν καταφέρεις να το εντοπίσεις, μην ξαφνιαστείς: για μεγάλες περιόδους του χρόνου το πεντάτοξο γεφύρι του 13ου αι. βυθίζεται στα νερά της λίμνης, για να επανεμφανιστεί όταν τα νερά αποτραβηχτούν και πάλι.

Μια βόλτα περιμετρικά της τεχνητής λίμνης σε φέρνει στο φράγμα της ΔΕΗ, στο δυτικό άκρο της, κι από εκεί φτάνεις μέχρι τα Τρόπαια με το κάστρο της Ακοβας, τη Βάχλια και τη Δήμητρα με το ιερό της αρχαίας θεάς, την Κοντοβάζαινα στις παρυφές του Αφροδίσιου όρους, αλλά και νοτιότερα στην Ηραία με τα ιαματικά λουτρά, γνωστά ήδη από την αρχαιότητα.

Από τα πιο γραφικά καλντερίμια της Δημητσάνας, που ξεκινά από τον κεντρικό δρόμο

Και πρώτη πρώτη η Δημητσάνα. Τη βλέπεις να φανερώνεται ξαφνικά μετά την τελευταία στροφή του δρόμου, απλωμένη στην κορυφογραμμή δυο αντικριστών λόφων, κι αμέσως καταλαβαίνεις πως κάτι ιδιαίτερο συμβαίνει εδώ.

Ο πιο παλιός οικισμός της Αρκαδίας (κατοικείται από τον 7ο αι.), η Δημητσάνα, έδωσε διαχρονικά τα πάντα: στην περίφημη Σχολή της δίδαξε εκατοντάδες ηγετικές μορφές της Ορθοδοξίας, οι μπαρουτόμυλοι του χωριού δούλευαν νύχτα-μέρα για να δίνουν το απαραίτητο μπαρούτι στις ανάγκες της Επανάστασης («μπαρούτι είχαμε, έκαμνεν η Δημητσάνα…» σημείωνε ο Γέρος του Μοριά), έδωσε ακόμη και τα ίδια τα βιβλία της περίφημης Βιβλιοθήκης της για να φτιάχνουν οι αγωνιστές τα φυσεκλίκια τους.

Πριν από το τέλος της διαδρομής, η Γορτυνία επιφυλάσσει ακόμη ένα παραμυθένιο σκηνικό. Είναι η Στεμνίτσα, από τους ωραιότερους παραδοσιακούς οικισμούς της Αρκαδίας· όχι, της Ελλάδας όλης. Δεκάδες στενορύμια διακλαδώνονται σχηματίζοντας γωνιές που δεν ξέρεις πού να πρωτοσταθείς και να φωτογραφίσεις, από τη γειτονιά του Κάστρου και την Παναγιά την Μπαφέρω (17ος αι.) μέχρι το αρχοντικό του Χατζή και το Λαογραφικό Μουσείο που φιλοξενείται σε 11 αίθουσες και 4 ορόφους!

Μεράκι και αφοσίωση στη Σχολή Αργυροχρυσοχοΐας στη Στεμνίτσα

Η Στεμνίτσα είχε και μια μεγάλη παράδοση στη μεταλλοτεχνία, οι μάστορές της ήταν περίφημοι καμπανάδες και οι ιστορίες που συνοδεύουν τα χρονικά τους είναι αμέτρητες. Και σήμερα ακόμα, αυτή η εμπειρία αιώνων εμπνέει τους μαθητές της τοπικής Σχολής Αργυροχρυσοχοΐας.

Οι μαθητές δίνουν επιπλέον ζωή στη Στεμνίτσα, οι επισκέπτες απολαμβάνουν διαμονή κορυφαίου επιπέδου στους βραβευμένους ξενώνες της και η ειδυλλιακή ατμόσφαιρα του χωριού, με την ομίχλη να φτιάχνει συνεχώς σκηνικά βγαλμένα από χειμωνιάτικα όνειρα, φροντίζει ώστε ο επίλογος στη Γορτυνία να είναι νέα αφετηρία για μια καινούργια περιπέτεια στην ορεινή Αρκαδία…

Πηγή: TRAVEL BOOK – ethnos.gr