Κυλλήνη: Λιμάνι-Σταθμός

Κείμενο: Ηλέκτρα Φατούρου 
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας

Εκεί όπου η Ηλεία «βρίσκει» την Αχαΐα, εκεί όπου η ηπειρωτική Ελλάδα σμίγει με τα Επτάνησα, στην παντοτινή πύλη Ανατολής και Δύσης, η Κυλλήνη. Η φυσική «γέφυρα» στο Ιόνιο δεν είναι μόνο πέρασμα. Κάστρα, λουτρά, απέραντες αμμουδιές και λιμνοθάλασσα λειτουργούν καταλυτικά, σε «δένουν» στο λιμάνι της.

Πιο κοντά σ τα Επτάνησα δε θα ‘ρθεις. Το λιμάνι της Κυλλήνης, το κέντρο του κόσμου της Ανδραβίδας, αποτελούσε ανέκαθεν τουριστικό και εμπορικό κόμβο. Ιδίως όταν αξιοποίησαν την προοπτική του οι Φράγκοι, φτιάχνοντας τον 13ο αι. στον κόλπο της δυτικότερης χερσονήσου του Μοριά την τέλεια πύλη στη Δύση.

Η Γλαρέντζα με το κάστρο της, αρχικά το επίνειο της 25 χλμ. μακριά αρχαίας Ηλιδας -και ακολούθως της πρωτεύουσας του πριγκιπάτου της Αχαΐας, Ανδραβίδας- μετατρέπεται σε οικονομικό και αστικό κέντρο με διεθνή ακτινοβολία.

Διαθέτει νοσοκομείο, τράπεζες, κτίρια για την εξυπηρέτηση των μυριάδων ναυτιλλομένων, νομισματοκοπείο, το οποίο κόβει νομίσματα έως το 1353. Εχει οπτική επαφή με το διοικητικό της κέντρο, το Κάστρο Χλεμούτσι, που μέχρι σήμερα (αντίθετα με τη Γλαρέντζα) παραμένει ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα και επιβλητικότερα φρούρια όλης της Ελλάδας.

Προϊόντα ένα σωρό από τη Θήβα, την Εύβοια, την Κόρινθο, την Πάτρα φορτώνονται στα αμπάρια των πλοίων, ταξιδεύουν μέχρι τη γειτονική Ιταλία, την Κύπρο, την Αλεξάνδρεια. Σήμερα χιλιάδες επισκέπτες στοιχίζονται στο σύγχρονο λιμάνι της για το ταξίδι-αστραπή: αποπλέουν (περίπου κάθε μία ώρα) για τα Ιόνια νησιά της Ζακύνθου και της Κεφαλονιάς.

Μην τη σκέφτεσαι μόνο ως πέρασμα. Είναι και αραξοβόλι. Οι μεγάλοι πρωταγωνιστές της, η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου, τα λουτρά Κυλλήνης, οι αμμουδιές στο Κάστρο και στο Κουνουπέλι μπολιάζονται από την αύρα του πελάγους και σε κρατούν κοντά της.

Στα χνάρια των Φράγκων
Ιαματικά λουτρά Κυλλήνης: γνωστά από την αρχαιότητα. Μέσα στους ευκαλύπτους και στα πλατάνια τα ρωμαϊκά κατάλοιπα, μέσα σε 5άστερα ξενοδοχεία οι σύγχρονες υδροθεραπείες. Νερά, αναθυμιάσεις και λάσπη θεραπεύουν έως σήμερα αρθριτικά, άσθμα και δερματικές παθήσεις, ανεβάζουν τον πήχη του ιαματικού τουρισμού 12 χλμ. νότια απ’ το πολύβουο λιμάνι.

 Και ενοικιαζόμενα πάντως βρίσκεις, η αλήθεια να λέγεται. Και camping. Και το καλοκαίρι παραλίες-όνειρο για όλα τα γούστα και τα αθλήματα. Εχει μια «εσάνς» κοσμοπολίτικη, μα είναι για όλα τα βαλάντια η περιοχή.

Στολίδι της το Κάστρο Χλεμούτσι, στην αγκαλιά του οικισμού «Κάστρο», μια ανάσα μακριά. Το Chateau Clermont του Γοδεφρείδου Α’ Βιλεαρδουίνου δεσπόζει στον λόφο Χελωνάτα, ελέγχει χερσαίους και θαλάσσιους δρόμους, κυριαρχεί στον κάμπο της Ηλείας. Και τα φαινόμενα δεν απατούν. Είναι υπόδειγμα φρουριακής αρχιτεκτονικής. Δύο περίβολοι, θολωτές είσοδοι, γοτθικές αίθουσες και ένα μουσείο με μόνιμη έκθεση: «Η εποχή των ιπποτών – Οι σταυροφόροι στον Μοριά», σε κάνουν να νιώσεις για τα καλά στο πετσί σου τον Μεσαίωνα.

Επόμενη στάση στη Μονή Βλαχέρνας. Το αφιερωμένο στην Παναγία φραγκοβυζαντινό ησυχαστήριο προτάσσει με περηφάνια τα 900 χρόνια ύπαρξής του και με το όνομά του υπενθυμίζει την περίφημη συνοικία της Κωνσταντινούπολης όπου πραγματοποιούνταν οι επίσημες θρησκευτικές τελετές.

Ξυστά στο πολύβουο λιμάνι τα χαλάσματα της κάποτε πολύβουης Γλαρέντας, κατακρημνίζονται στη θάλασσα. Απέναντί της, καταμεσής του πελάγους, ο πέτρινος φάρος της Καυκαλίδας ορθώνεται από το 1906 στην ομώνυμη βραχονησίδα η οποία, σύμφωνα με την παράδοση, συνδεόταν με την ξηρά με μια λωρίδα γης. Με βάρκα πια ή κολυμπώντας, μπορείς να προσαράξεις, να δεις την Κυλλήνη απ’ την απέναντι όχθη – μαζί και τους ρωμαϊκούς τάφους και τα ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής.

Κι ύστερα να πάρεις τους γόνιμους δρόμους ανάμεσα στα θερμοκήπια της φράουλας και του καρπουζιού, να σιμώσεις στην Ανδραβίδα. Η ιστορική κωμόπολη – έδρα του πριγκιπάτου της Αχαΐας, «η χώρα η λαμπρότερη στον κάμπο του Μορέως» έχει να επιδείξει το καμάρι της, τα γοτθικά τόξα της Αγίας Σοφίας.

Φτιάχθηκε κι αυτή στο πλαίσιο εκπολιτισμού των Φράγκων – οπότε επιδόθηκαν σε γενικές αναπλάσεις ως επίδειξη της παντοδυναμίας τους. Εγένετο λοιπόν ο 45 μ. μήκους και 19 μ. πλάτους ναός των Δομινικανών Αδελφών (που λόγω μεγέθους και μεγαλοπρέπειας χρησίμευε και για συνεδριάσεις).

Οντας πάντως στην Ανδραβίδα, όλο και κάπου θα συναντήσεις τα περίφημα άλογα της ομώνυμης φυλής. Στον ιππικό σύλλογο «Κένταυροι», σε παρελάσεις ή στην εθνικής εμβέλειας Ιππική Εκθεση Ανδραβίδας (τελείται κάθε Σεπτέμβρη) που μετράει 80 χρόνια ζωής.

Να πώς τα αναγνωρίζεις: 1.50 μ. ύψος. Μεγάλη κεφαλή, στήθος ευρύ. Ράχη ελαφρώς κοίλη. Ακρα δυνατά. Μια από τις ωραιότερες ράτσες της Ελλάδας, γεννήθηκε απ’ τη διασταύρωση των ντόπιων αλόγων με εκείνα των Φράγκων και το βασικότερο χαρακτηριστικό τους είναι πως κάνουν για όλες τις δουλειές. Περίπου 70 απομένουν συνολικά και πλάι τους, άλλοι τόσοι νοματαίοι, που πράττουν τα μέγιστα για τη διατήρηση της φυλής.

Πολύ κοντά στους απανταχού Ανδραβιδιώτες απλώνεται το Στρατιωτικό Αεροδρόμιο Ανδραβίδας, το μεγαλύτερο της Ηλείας. Αν ακούσεις «μυστήριους» θορύβους, μη θορυβηθείς. Εδώ φιλοξενήθηκαν τον Μάιο του ’11 οι θρυλικοί «Red Arrows», το ακροβατικό σμήνος της Βασιλικής Αεροπορίας της Μεγάλης Βρετανίας (RAF) που τότε κυριάρχησαν στον ουρανό, σήμερα στις μνήμες.

Πριν καν το καταλάβεις φτάνεις στα Λεχαινά. Στην έδρα του δήμου και πατρίδα των 4.000 Λεχαινιτών αποτίεις φόρο τιμής στον σπουδαίο Ανδρέα Καρκαβίτσα, στη γενέτειρά του με το σπίτι όπου μεγάλωσε και την προτομή του να πρωτοστατεί στην πλατεία του Αγίου Δημητρίου. Μέσω της Αρετής προσεγγίζεις τη λιμνοθάλασσα Κοτυχίου, τον σημαντικότερο -από ορνιθολογικής άποψης- υγρότοπο (ιδίως μετά την αποξήρανση των λιμνών Μουριάς και Αγουλινίτσας). Σαν να λέμε «ο παράδεισος του ορνιθοπαρατηρητή»!

Με 7.500 στρ. έκταση, είναι ουσιαστικά ο προπομπός τους δάσους Στροφυλιάς, ενώ αποτελεί και σημαντικό τόπο διαχείμανσης των υδρόβιων πτηνών. Επιπροσθέτως, λειτουργεί ως φυσικό ιχθυοτροφείο, καθώς στα υφάλμυρα νερά του αλιεύονται πέντε με έξι τόνοι ψαριών τον χρόνο: λαβράκια, κέφαλοι, τσιπούρες και χέλια πιάνονται στο διβάρι απ’ τα χεράκια των ψαράδων του αλιευτικού συνεταιρισμού Κοτυχίου.

Στο βορειοδυτικό τμήμα της περιπλέκεται το φαντασμαγορικό δάσος της Στροφυλιάς – μοιρασμένο ανάμεσα σε Αχαΐα και Ηλεία.15 χλμ. μήκος και 2 χλμ. πλάτος καταλαμβάνει το εξαιρετικής ομορφιάς παραθαλάσσιο σύμπλεγμα με τα λιμνάζοντα ύδατα, τις κουκουναριές, τα πεύκα και τις βελανιδιές που τρέφονται στην αλμύρα.

Κάπως έτσι φτάνεις στη Μανωλάδα, σταματάς στη βυζαντινή Παλαιοπαναγιά. Το αγροτικό χωριό που ήρθε στο προσκήνιο για τα «κακώς κείμενα» του «κόκκινου χρυσού» της Ηλείας, λένε πως πήρε το όνομά του από τη… συνονόματη «Μανωλιάσσα», την πριγκίπισσα της αρχαίας Υρμίνης. Εκεί τερματίζεις στα (ανενεργά πλέον) λουτρά της. Στον προφυλαγμένο όρμο με τα ψαροκάικα και το εκκλησάκι του ΑϊΝικόλα. Στο Κουνουπέλι, να ατενίζεις τις χρυσές αμμοθίνες της «Καλογριάς», να περνάς στην Αχαΐα και να συλλογιέσαι γιατί υπάρχουν τα σύνορα…

Πηγή: ethnos.gr