Γ. Μπακογιάννης: Έξι χρόνια μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη
Η διοικητική μεταρρύθμιση που επιτεύχθηκε με τον «Καλλικράτη» είχε αποφασιστεί πολύ πριν από την εφαρμογής των Μνημονίων, όμως τελευταία ταλαιπωρήθηκε από την οικονομική κρίση.
Ωστόσο, οι συνενώσεις των Δήμων και η απονομή αρμοδιοτήτων -έστω και χωρίς τη μεταφορά αντίστοιχων πόρων- συνετέλεσαν αποφασιστικά στην επαρκή λειτουργία της διοικητικής μηχανής, στην οικονομία κλίμακας, στην απορρόφηση πόρων από το ΕΣΠΑ και στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε.
Σήμερα, έξι χρόνια μετά τον Ν. 3852/2010, έφτασε ο χρόνος για την αποτίμηση του «Καλλικράτη». Επιπλέον, είναι ώριμες οι συνθήκες για να γίνουν διορθώσεις, ακόμη και ριζικές αναθεωρήσεις.
Βασικά προβλήματα που δημιουργούν αρκετές δυσκολίες στην λειτουργία των Ο.Τ.Α
1.Η πολυνομία, βασική πληγή της ελληνικής γραφειοκρατίας, επικρατεί και στην Αυτοδιοίκηση. Την κατάσταση δυσχεραίνουν οι αντιφατικές ερμηνείες των δικαστηρίων, η θέσπιση πολλών και διαφόρων επιπέδων ιεραρχικού ελέγχου, από όργανα με ποικίλη προέλευση μέσα από την κρατική δομή άρα και ανάλογες νοοτροπίες
Σήμερα όλη η κρατική διοίκηση ασφυκτιά μέσα σε ένα πλέγμα κανόνων ολοένα και περισσότερο περιγραφικών, που αιχμαλωτίζουν την πραγματικότητα
2.Η μεταρρύθμιση του Δικαίου της Αυτοδιοίκησης θα δώσει τη δυνατότητα στους αιρετούς να ασκήσουν απερίσπαστοι τα καθήκοντά τους και να δώσουν πνοή στις πόλεις τους υλοποιώντας τους προγραμματικούς στόχους για τους οποίους εκλέχτηκαν.
- Το άρθ. 102 του Συντάγματος αναθέτει στους ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού «τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων». Με την πάροδο των ετών και την προσαρμογή της νομολογίας στα νέα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα, το ερμηνευτικό πλαίσιο του όρου έχει διευρυνθεί αρκετά, όχι όμως ικανοποιητικά. Η προστασία του περιβάλλοντος, η αξιοποίηση των φυσικών και υδάτινων πόρων, εύλογα θα πρέπει να αποτελέσουν μέρος ενός γενικότερου σχεδιασμού μέσα στα όρια ενός δήμου.
4.Τα τοπικά συμβούλια έχουν απαξιωθεί ελλείψει σοβαρών αρμοδιοτήτων. Θα ήταν λογικό να συμμετέχουν υποχρεωτικά στη διαδικασία κατάρτισης του προϋπολογισμού και να διαχειρίζονται ένα μικρό μέρος του
5.Το οικονομικό πρόβλημα της Αυτοδιοίκησης συναρτάται με τη γενικότερη κατάσταση της χώρας .Πρόσοδος για τους Ο.Τ.Α θα μπορούσαν να είναι διάφορα δημόσια περιουσιακά στοιχεία, κυρίως ακίνητα, παραμένουν ανεκμετάλλευτα
Λόγω της εγγύτητας και της αμεσότητας πιο ικανοί και έμπειροι φορείς για την αξιοποίηση των ακινήτων αυτών είναι οι ΟΤΑ. Το παράδειγμα της αξιοποίησης των ακτών, όπου ένα μέρος του μισθώματος λαμβάνουν οι ΟΤΑ και ένα μικρό μέρος το Δημόσιο. Το ποσό που εισπράττει το δημόσιο θα μπορούσε να επιστραφεί για την ενίσχυση των μικρών νησιωτικών και ορεινών δήμων της χώρας.
Όλα τα αναξιοποίητα αστικά και γεωργικά ακίνητα του ευρύτερου δημόσιου τομέα (πλην εκείνων που η διαχείρισή τους ανήκει ήδη στο ΤΑΙΠΕΔ, όπου και αυτό θα πρέπει να συζητηθεί ) πρέπει να περιέλθουν κατά κυριότητα στους ΟΤΑ βάσει επιχειρησιακού σχεδίου
6.Ο «Καλλικράτης» συνένωσε τις αστικές περιοχές με τις αγροτικές. Μεγάλωσε έτσι τους Δήμους, μεγαλώνοντας όμως τις ανάγκες και τις δυσκολίες. Μέγα λάθος είναι το φαινόμενο Δήμοι με έκταση εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων να επιχορηγούνται μέσω των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) με το ίδιο ή και μικρότερο χρηματικό ποσό με Δήμους του Λεκανοπεδίου υποπολλαπλάσιας έκτασης, επειδή κυριότερο κριτήριο για το ύψος της χρηματοδότησης είναι ο πληθυσμός.
7.Μια σοβαρή αρμοδιότητα, που συνδέεται με την ποιότητα ζωής στις πόλεις, είναι οι απαλλοτριώσεις και οι αναπλάσεις..
Σε όλες σχεδόν τις πόλεις και τις γειτονιές υπάρχουν ιδιωτικά ακίνητα εγκαταλειμμένα και πολλές φορές ετοιμόρροπα, τα οποία τις περισσότερες φορές μετατρέπονται σε εστία μόλυνσης και σε άντρο αντικοινωνικών δραστηριοτήτων. Η παρέμβαση του τοπικού Δήμου μπορεί να λυτρώσει τη γειτονιά. Ανάλογα με την κατάσταση, την παλαιότητα και την αρχιτεκτονική αξία του κτηρίου ο Δήμος θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα ή να το γκρεμίσει και να δημιουργήσει έναν ελεύθερο χώρο ή να το συντηρήσει και να το αξιοποιήσει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα πχ εικοσαετία χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του ιδιοκτήτη.
Είναι πλέον καιρός να ανοίξει ένα εποικοδομητικς διάλογος μεταξύ Πολιτείας και ΚΕΔΕ. Διάλογος ουσίας χωρίς ιδεοληψίες.
Γεώργιος Μπακογιάννης
Χημικός Μηχανικός
