Τα κτηνοτροφικά ψυχανθή κλειδί για την βελτίωση της κτηνοτροφίας…

Ένας από τους σπουδαιότερους παράγοντες στην τοπική και εθνική κτηνοτροφία είναι η διατροφή των ζώων. Και για αυτό τα κτηνοτροφικά φυτά και ειδικότερα τα ψυχανθή παίζουν σημαντικό ρόλο. Το σύνολο των κτηνοτροφικών φυτών που μπορεί να δώσουν ζωοτροφές ανήκει σε διάφορες οικογένειες. Από αυτές, ξεχωριστή θέση κατέχει η οικογένεια των ψυχανθών, η δεύτερη κατά σειρά σπουδαιότητας οικογένεια του φυτικού βασιλείου, μετά τα σιτηρά.

Με την παγκόσμια αύξηση των πρωτεϊνών αλλά και με την ταυτόχρονη απαγόρευση της χρήσης κρεαταλεύρων στην διατροφή των ζώων και την αποφυγή των καταναλωτών για γενετικά τροποποιημένα είδη, ο ρόλος των κτηνοτροφικών ψυχανθών αυξάνεται συνεχώς.

Στην Χώρα μας η οικογένεια των ψυχανθών περιλαμβάνει κτηνοτροφικά φυτά, που σπέρνονται το φθινόπωρο (Οκτώβριο – Νοέμβριο), εξαιτίας της αυξημένης αντοχής τους στο ψύχος και άλλα λιγότερο ανθεκτικά, που σπέρνονται την άνοιξη (Φεβρουάριο – Μάρτιο). Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν από τα ετήσια φυτά ο βίκος, το κτηνοτροφικό μπιζέλι, τα κτηνοτροφικά κουκιά, το κτηνοτροφικό λούπινο, το κτηνοτροφικό λαθούρι, και από τα πολυετή φυτά το τριφύλλι.

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν η σόγια, το κτηνοτροφικό ρεβίθι, το αλεξανδρινό τριφύλλι (ετήσια φυτά) και η μηδική (πολυετής).

• Ταξινόμηση κτηνοτροφικών ψυχανθών με βάση τον ρόλο τους

Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε είδους, τα κτηνοτροφικά ψυχανθή καλλιεργούνται για διάφορους σκοπούς. Μερικά από αυτά, όπως η μηδική και τα τριφύλλια, καλλιεργούνται αποκλειστικά και μόνο για το χόρτο τους, που χρησιμοποιείται στη διατροφή των ζώων υπό διάφορες μορφές, όπως σανός, άλευρο σανού, ενσιρωμένο χόρτο κ.ά. Άλλα πάλι, όπως τα κουκιά και τα λούπινα, καλλιεργούνται για τα ξερά σπέρματά τους, που χρησιμοποιούνται στη διατροφή των ζώων σε διάφορες μορφές και αυτά (αυτούσια, χονδροαλεσμένα, αλευροποιημένα κ.ά.) αμιγή ή και σε μείγματα με καρπούς πολλών δημητριακών, επειδή είναι πολύ πλούσια σε πρωτεΐνες ανώτερης βιολογικής αξίας.

Μερικά άλλα κτηνοτροφικά ψυχανθή, όπως ο βίκος, το κτηνοτροφικό μπιζέλι, το λαθούρι, και το κτηνοτροφικό ρεβίθι, καλλιεργούνται τόσο για το χόρτο τους, που χρησιμοποιείται στη διατροφή των ζώων κυρίως ως σανός και σπανιότερα σαν ενσιρωμένο χόρτο, όσο και για τα ξερά σπέρματά τους, που χρησιμοποιούνται αυτούσια, συνήθως, στη διατροφή των μικρότερων αγροτικών ζώων και των πτηνών.

Τέλος, μερικά ψυχανθή που έχουν την ιδιότητα να δίνουν αρκετή πράσινη βλάστηση νωρίς την άνοιξη, όπως ο βίκος, το κτηνοτροφικό μπιζέλι, τα κτηνοτροφικά κουκιά κ.ά., καλλιεργούνται ως φυτά χλωρής λίπανσης του χωραφιού. Η χλωρή λίπανση αποτελεί, ιδανικό τρόπο λίπανσης τόσο στην συμβατική όσο και στην βιολογική γεωργία.

• Η σπουδαιότητα των κτηνοτροφικών ψυχανθών

Τα κτηνοτροφικά ψυχανθή έχουν διπλή σπουδαιότητα στην κτηνοτροφία.

• Αφενός μεν, γιατί είναι φυτά που τόσο ο σανός (ξηρό χόρτο) όσο και ο καρπός τους αποτελούν αξιόλογες ζωοτροφές υψηλής θρεπτικής αξίας, λόγω της σημαντικής περιεκτικότητάς τους σε πρωτεΐνες και ανόργανα άλατα Ca και Ρ και σε βιταμίνες Α και D, που θεωρούνται όλα βασικά στη διατροφή των αγροτικών ζώων. Αυτό άλλωστε αποτελεί ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα δημητριακά. Ειδικότερα οι πρωτεΐνες απορροφώνται στο πεπτικό σύστημα και χρησιμοποιούνται από τον οργανισμό των ζώων για να δημιουργήσει νέους ιστούς, να παραχθούν ζωικά προϊόντα(γάλα, αυγά) και να αντικαταστήσει τις φθειρόμενες πρωτεΐνες του σώματος.
• Αφετέρου δε, το γεγονός ότι όλα τους έχουν τη μοναδική στον κόσμο των φυτών ικανότητα να δεσμεύουν το άζωτο της ατμόσφαιρας, που αποτελεί βασικό στοιχείο διατροφής των φυτών. Η μοναδική τους αυτή ιδιότητα έχει σαν αποτέλεσμα να λειτουργούν ως μέθοδος φυσικής λίπανσης, καθώς και βελτίωσης της γονιμότητας του εδάφους, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της στρεμματικής απόδοσης της επόμενης καλλιέργειας.

Ταυτόχρονα αξιοποιούνται χωράφια ακόμη και χαμηλής γονιμότητας ενώ επιτυγχάνεται και  μείωση της εισαγωγής σόγιας η οποία είναι υψηλού κόστους και αμφιβόλου ποιότητας.

Αναμφίβολα  με το κόστος καλλιέργειας να είναι πολύ χαμηλό η ενασχόληση με τα κτηνοτροφικά ψυχανθή αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία, ενώ στο πλαίσιο της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2014-2020  τα κτηνοτροφικά ψυχανθή υποστηρίζονται με αγροτικές επιδοτήσεις και στο πλαίσιο αυτό κινείται πλέον η ‘’εισαγωγή’’ τους στην συνδεδεμένη ενίσχυση.

Κλείνοντας προτείνουμε στους αγρότες και κυρίως στους κτηνοτρόφους να προχωρήσουν στη καλλιέργεια ψυχανθών φυτών προκειμένου όπως προηγουμένως αναφέρθηκε να έχουν μια σωστότερη και ισορροπημένη διατροφή  τα ζώα που εκτρέφουν.

                                                                                   Θάνος Καράμπελας

                                                                                           Γεωπόνος

                                                                         Email:thanoskarabelas@gmail.com