ΟΛΥΜΠΙΣΜΟΣ: Η ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων από τα βάθη των αιώνων
Του Γιώργου Ευθυμίου, Εκπ/κού
Στους περισσότερούς μας, όταν κάνουμε λόγο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, έρχεται στο νου μας το 776 π.Χ., η χρονολογία δηλ. που τους επανίδρυσε ο βασιλιάς της Ήλιδας ΙΦΙΤΟΣ.
Η παράδοση ωστόσο αναφέρει ως πρώτο ιδρυτή τους στα βάθη των αιώνων τον ΙΔΑΙΟ ΗΡΑΚΛΗ ΄(όχι τον Ηρακλή των 12 άθλων), που με τα 4 αδέλφια του ήρθαν από την Κρήτη στο Ιερό της ΟΛΥΜΠΙΑΣ, προσκεκλημένοι από τη ΡΕΑ (σύζυγο του Κρόνου), για να τους παραδώσει το ΔΙΑ, αφού τον έσωσε από το στόμα του άνδρα της Κρόνου, που κατάπινε τα παιδιά του, να τον αναθρέψουν ή να τον παραδώσουν στις Νύμφες, για να τον αναθρέψουν εκείνες με το γάλα της κατσίκας Αμαλθείας.
Λέγονταν Ιδαίοι, γιατί κατοικούσαν στο Ιδαίο Άντρο του όρους Ίδη της μεγαλονήσου, όπως επίσης λέγονταν και Δάκτυλοι ή επειδή ήταν πέντε, όσα δηλ. και τα δάκτυλα ή γιατί κατοικούσαν στις πέντε κορυφές της Ίδης ή γιατί, αφού αντάμωσαν τη Ρέα, άγγιξαν τα δάκτυλά της.
Ο Ιδαίος αυτός Ηρακλής, όταν έφτασε στην Ολυμπία, κάλεσε τα αδέρφια του να αναμετρηθούν μεταξύ τους σε αγώνα δρόμου, στεφανώνοντας για πρώτη φορά το νικητή με κλαδί αγριελιάς, τον κότινο, που ο ίδιος είχε φυτέψει στην Ολυμπία. Τους αγώνες αυτούς τους τελούσαν κάθε πέντε χρόνια, επειδή ήταν πέντε τα αδέρφια (Παυσανίας Ν 7,6,9).
Άλλη εκδοχή για την ίδρυση των Αγώνων είναι πως ο ίδιος ο Δίας τους οργάνωσε, όταν νίκησε τον πατέρα του Κρόνο και τον εκθρόνισε κι έγινε εκείνος «Ο πατήρ θεών τε και ανθρώπων»…
Αλλά κι άλλοι θεοί αγωνίσθηκαν εκεί, όπως ο Απόλλωνας που νίκησε τον Άρη στην πυγμή και τον Ερμή στο τρέξιμο (Παυσανίας Ν 7,10).
Ως ιδρυτής ακόμη των Αγώνων φέρεται ο Πίσος, ο εγγονός του Αίολου και σύζυγος της Ολυμπίας. Ο Πίσος ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Πίσας, η οποία απείχε από την Αρχαία Ολυμπία έξι στάδια, ανατολικά της (Η Πίσα ήταν στη θέση της σημερινής Μιράκας). Μετά τον Πίσο και ο βασιλιάς Οινόμαος, ο γιος του Άρη και πατέρας της Ιπποδάμειας, αναφέρουν ο Στράβων και ο Παυσανίας πως ήταν διοργανωτής αγώνων στο Ιερό της Άλτεως.
Ως διοργανωτής των Αγώνων θεωρείται από τους ίδιους περιηγητές και ο τρίτος βασιλιάς της Πίσας, ο Πέλοπας, για να τιμήσει το Δία, επειδή νίκησε τον Οινόμαο σε αρματοδρομία και παντρεύτηκε την κόρη του Ιπποδάμεια, η οποία ίδρυσε τα «Ηραία», δηλ. αγώνες δρόμου παρθένων από 16 γύρω χωριά, για να τιμήσει την Ήρα για τον ίδιο λόγο, που και ο Πέλοπας τίμησε το Δία (γνωστά όλα αυτά από την «Ιφιγένεια εν Ταύροις» της Β’ Λυκείου).
Ακόμη η ίδρυση των Ολυμπιακών Αγώνων θεωρείται έργου του άλλου Ηρακλή των 12 άθλων του γιού του Δία και της Αλκμήνης (εγγονού του Πέλοπα και της Ιπποδάμειας), μετά τη νίκη του ενάντια στον Αυγεία (γνωστή η κόπρος του Αυγεία).
Σοβαρή πρέπει να είναι και η εκδοχή, που φέρει το γιο του πρώτου βασιλιά της Ήλιδας Αέθλιου (γιου του Δία και εγγονού του Δευκαλίωνα και της Πύρρας), τον Ενδυμίωνα να τέλεσε αγώνες δρόμου των τριών παιδιών του Παίονα, Επειού και Αιτωλού, για να κριθεί ποιος ήταν αξιότερος να τον διαδεχθεί στο θρόνο του. Και ήρθε πρώτος ο Επειός, που πήρε τη θέση του πατέρα του και μάλιστα οι κάτοικοι της Ήλιδας ονομάσθηκαν Επειοί, όπως αναφέρει ο Όμηρος.
Τελευταίος από τα μυθικά πρόσωπα, που τέλεσε αγώνες, είναι ο Όξυλος, ο οποίος κατήρθε από βορρά μαζί με τους άλλους Δωριείς, και αφαιρώντας την εξουσία από τους Πισάτες, ανέδειξε την ΗΛΙΔΑ σε ισχυρή δύναμη, αφού υπέταξε την Πισάτιδα, την Ακρώρεια και την Τριφυλία.
Εκείνος όμως που μετά απ’ αυτούς έπαιξε σπουδαιότατο ρόλο στη διεξαγωγή των αγώνων ήταν ο ανανεωτής τους ΙΦΙΤΟΣ, βασιλιάς της Ήλιδας, που πήρε το χρησμό από την Πυθία, που έλεγε πως ούτε οι εμφύλιοι πόλεμοι θα σταματήσουν στην Ελλάδα κι ούτε θα απαλλαγούν από ασθένειες, που αποδεκατίζουν τον πληθυσμό της, αν δεν ανανεώνονταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες και αν δεν ανακηρυσσόταν η περιοχή της Ήλιδας ιερή και απαραβίαστη κατά την περίοδο της τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Κι εκείνος με το Λυκούργο της Σπάρτης και τον Κλεοσθένη της Πίσας υπέγραψε την ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ, που καταγράφτηκε στο δίσκο του Ίφιτου κυκλικά και φυλάσσονταν στο Ναό της Ήρας, όπου την είδε ο Παυσανίας.
Έτσι η Ήλιδα με πρωταγωνιστή τον Ίφιτο για την ανανέωση των Ολυμπιακών Αγώνων, είναι εκείνη που το 776 π.Χ. τους προσδίδει ισχυρό και αδιαφιλονίκητο κύρος, τους καθιστά Ιερό και απαραβίαστο θεσμό και απαρχή της χρονολόγησης κάθε τετραετία, όσο διαρκούσε μια Ολυμπιάδα (4 χρόνια), με την καταγραφή κάθε φορά του ονόματος, του Ολυμπιονίκη στο δρόμο, όπως π.χ. του Κόροιβου που τη χρονιά εκείνη (776 π.Χ.) νίκησε στον αγώνα δρόμου και αναφέρεται ως ο πρώτος νικητής.
Μετά τις παραπάνω προσφορές της Ήλιδας δε δικαιούται κανείς να αναρωτηθεί γιατί και η Ήλιδα να μην είναι συμμέτοχος, έστω συμβολικά, στις τιμές και τις δόξες κατά τις Ολύμπιες εκδηλώσεις, όποτε γίνονται;
Αυτό όμως είναι ένα θέμα για εκείνους, που κάθε τετραετία παίρνουν τη θέση του Ίφιτου… Ας το εξετάσουν…
FVTO OLYMPIC GAMES
