«Οι Επιτρέποντες» του Μένανδρου από τον Παναγιώτη Γεωργακόπουλο

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”2824″ img_size=”full”][vc_column_text]Άρθρο του Παναγιώτη Γεωργακόπουλου- προέδρους του Συνδέσμου Φιλολόγων Πύργου-Ολυμπίας

Με αφορμή τη θεατρική παράσταση του Φεστιβάλ Ολυμπίας σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Φιλολόγων

Τολμηρό πράγματι και άξιο θαυμασμού το εγχείρημα στο οποίο προβαίνουν οι φοιτητές του Πανεπιστημίου του Τόκιο από τη μακρινή χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, τη φίλη Ιαπωνία, με τη θεατρική τους ομάδα, η οποία θα αποδώσει στην πρωτότυπη γλώσσα το αριστούργημα του Μενάνδρου «Οι Επιτρέποντες», έργο που μας σώθηκε ως προς τα τρία τέταρτά του.

Ο Μένανδρος θεωρείται ως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της Νέας Αττικής Κωμωδίας. Γεννημένος από εύπορη οικογένεια στον Δήμο της Κηφισιάς, υπήρξε μαθητής του περιπατητικού φιλοσόφου Θεόφραστου και επηρεάστηκε από τους «Χαρακτήρες» του. Συνδέθηκε επίσης στενά με τον συνομήλικό του Επίκουρο. Είχαν υπηρετήσει μαζί και τη στρατιωτική τους θητεία.

Η αγάπη του Μενάνδρου για την Αθήνα και ο έρωτάς του για την εταίρα Γλυκέρα ήταν οι κατευθυντήριοι άξονες της ζωής του. Έγραψε περισσότερες από 100 κωμωδίες, κέρδισε όμως μόνο 8 φορές το πρώτο βραβείο σε δραματικούς αγώνες, καθώς φαίνεται πως δεν ήταν τόσο δημοφιλής στους συμπολίτες του. Ωστόσο, είχε κερδίσει τα ευμενή σχόλια των μελετητών του είδους που εκπροσωπούσε.

Εκτός από τον εκτενή κατάλογο γνωμικών του, είναι ελάχιστα τα έργα του που μας σώζονται σχεδόν ολόκληρα: «Δύσκολος», «Επιτρέποντες», «Σαμία». Οι χαρακτήρες τους είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι: χωρικοί, αστοί, υπηρέτες, εταίρες. Σε αντίθεση με την Αρχαία Κωμωδία οι ηθοποιοί εδώ παρουσιάζονται ντυμένοι σεμνά.

Κυριαρχούν το θέμα του έρωτα και οι δολοπλοκίες. Το ύφος του ποιητή μετρημένο, χωρίς υπερβολικές εκφράσεις. Η γλώσσα μια ομαλή Αττική, χωρίς τολμηρά λογοπαίγνια. Η καλοστημένη πλοκή, ο λυρισμός, τα ευρήματα και η στοχαστική διάθεση αποτελούν τα προτερήματα αυτού του θεατρικού είδους.

Ο Μένανδρος και η Νέα Αττική Κωμωδία εμφανίζονται στα ελληνιστικά χρόνια και στις απαρχές της ελληνικής παρακμής. Η ελευθερία και η δημοκρατία υποχωρούν και δίνουν τη θέση τους σε νέες μοναρχικές αντιλήψεις που εισάγονται από την Ανατολή, μετά και τις διάσημες εκστρατείες προς αυτήν. Κοινωνικές ανισότητες ανατέλλουν. Ο ατομισμός επικρατεί. Ιδεολογική σύγχυση παντού. Η Τύχη, έννοια της μοιρολατρίας, παρουσιάζεται ως η νέα θεότητα που ελέγχει τα πάντα. Μέσα λοιπόν σε αυτές τις συνθήκες γεννιέται το νέο θεατρικό δημιούργημα, που επηρέασε τους Λατίνους κωμωδιογράφους αλλά και την ευρωπαϊκή κωμική παραγωγή μέχρι τις μέρες μας.

Οι «Επιτρέποντες», δηλαδή αυτοί που αναθέτουν σε κάποιον ένα είδος διαιτησίας (γι’ αυτό και το έργο είναι γνωστό και ως «Διαιτησία»), ανήκουν στην ώριμη συγγραφική περίοδο του ποιητή. Η υπόθεση βασίζεται στη διαφωνία δύο δούλων σχετικά με τα «εύρετρα» και τα αντικείμενα ενός έκθετου μωρού. Μετά από διαλογικούς αγώνες αποκαλύπτεται πως το δαχτυλίδι που βρίσκουν ανήκει στον Χαρίσιο, τωρινό σύζυγο της γυναίκας που είχε εγκαταλείψει κάποτε το μωρό, χωρίς εκείνος να γνωρίζει πως ήταν δικό του παιδί. Η αλήθεια θα λάμψει με τη βοήθεια μίας εταίρας, η οποία διακρίνεται για τον πλούτο των αισθημάτων της.

Σε μια εποχή που τα κλασσικά γράμματα υποχωρούν και οι ανθρωπιστικές εν γένει σπουδές βάλλονται πανταχόθεν, οι σπουδαστές του Κλασσικού τμήματος και της Ευρωπαϊκής Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Τόκιο έρχονται να μας θυμίσουν τις αξίες που εμπνέουν ακόμα και το δικό τους πολιτισμό, αξίες που προέρχονται από τα μνημειώδη έργα των αρχαίων Ελλήνων λογοτεχνών και στοχαστών.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]